Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
?й, Прусiяй i АСЮстрыяй. Прусiя атрымала паСЮночна-заходнюю частку Польшчы (Памеранiю i кавалак Вялiкай Польшчы памiж Прусiяй i Брандэнбургам), АСЮстрыя - паСЮднёвую частку Полыпчы i частку Заходняй Украiны са Львовам. Да Расii адышлi РЖнфлянты, большая частка Полацкага ваяводства (па правым беразе Заходняй Дзвiны), амаль усё Вiцебскае, усё МiiслаСЮскае ваяводствы i СЮсходняя частка Рэчыцкага павета, МагiлёСЮскае ваяводства (з Рагачовам, Прапойскам, Чачэрскам i Гомелем).
Першы падзел Рэчы Паспалiтай быСЮ шокам дляСЮ польскiх сенатараСЮ. Хутка была створана паспалiтая рада, якая складалася з караля, 18 сенатараСЮ i 18 дэпутатаСЮ сейма. Прымаюцца рашэннi, накiраваныя на паляпшэнне гандлю i прававога становiшча гараджан, развiццё прамысловаii. Але яны не закраналi асноСЮ дзяржаСЮнага i грамадскага ладу Рэчы Паспалiтай.
мая 1791 г. сейм прыняСЮ канстытуцыю Рэчы Паспалiтай, якая адмяняла выбарнаiь каралёСЮ, але СЮводзiла выбарнаiь дынастый. ЗаканадаСЮчая СЮлада належала двухпалатнаму сейму, якi выбiраСЮся на 2 гады i павiнен быСЮ прымаць рашэннi большаiю галасоСЮ. У склад сейма СЮводзiСЮся 21 прадстаСЮнiк гарадоСЮ з правам дарадчага голасу. Каралю i радзе, якая складалася з прымаса каталiцкай царквы i пяцi мiнiстраСЮ, належала выканаСЮчая СЮлада. ВыканаСЮчыя органы СЮлады, войска i бюджэт былi абвешчаны агульнымi для СЮсёй Рэчы Паспалiтай. Аднак захавалiся асобныя дзяржаСЮныя пасады СЮ Лiтве, а таксама войска. Канстытуцыя абвяшчала захаванне правоСЮ i прывiлеяСЮ шляхты i яе "першынство СЮ прыватным i грамадскiм жыццi". Адначасова канстытуцыя зрабiла крок у напрамку зблiжэння мяшчанства са шляхтай: шляхта атрымала дазвол займацца гандлем, а мяшчане - набываць зямельныя СЮладаннi, займаць цывiльныя пасады. Не змянiлася становiшча сялян. Аднак, паны атрымалi права вызваляць сялян ад прыгону. Абвяшчалася свабода веры, але за каталiцтвам пакiдаСЮся статус дзяржаСЮнай рэлiгii. Канстытуцыя абвяiiла поСЮнае злiццё Польшчы з ВКЛ у адзiны i непадзельны арганiзм.
БезумоСЮна, канстытуцыя насiла прагрэсiСЮны характар. Стваралiся больш спрыяльныя СЮмовы для развiцця прадукцыйных сiл краiны.
ПрацiСЮнiкi канстытуцыi, на чале якiх стаялi Севярын Ржэвускi, Ксаверый Бранiцкi i iншыя, узнялiся на барацьбу супраць канстытуцыi. 14 мая 1792 г. у мястэчку Таргавiцы (на Украiне) была створана канфедэрацыя i абвешчаны акт аб абароне каталiцкай рэлiгii i ранейшага парадку кiравання краiнай. На дапамогу канфедэраты запрасiлi Кацярыну II. ЗноСЮ пачалася грамадзянская вайна, у якой кароль далучыСЮся да канфедэратаСЮ i выступiСЮ супраць канстытуцыi i папярэднiх рэформ.
У 1793 г. адбыСЮся другi падзел Рэчы Паспалiтай памiж Расiяй i Прусiяй. Да Прусii адышлi Данцыг i Вялiкая Польшча, а да Расii - частка Полацкага ваяводства (па левым беразе Дзвiны), рэшткi Вiцебскага i МiiслаСЮскага, Мiнскае i СЮсходнiя часткi Навагрудскага i Брэiкага ваяводстваСЮ.
Другi падзел Рэчы Паспалiтай выклiкаСЮ абурэнне i пратэст розных пластоСЮ шляхецтва. 24 сакавiка 1794 г. у Кракаве пачалося паСЮстанне на чале з генерал-лейтэнантам Тадэвушам Каiюшкам. Мэта паСЮстання - адраджэнне Рэчы Паспалiтай у межах 1772 г. У першы дзень паСЮстання Каiюшка звярнуСЮся з адозвамi "Да армii", "Да грамадзян", "Да духавенства", "Да жанчын", у якiх заклiкаСЮ абараняць свабоду i айчыну. 7 мая 1794 г. быСЮ выдадзены Паланецкi унiверсал, якi абвяшчаСЮ сялян асабiста вольнымi, але без зямлi.
ПаСЮстанне перакiнулася на Лiтву. 3 22 на 23 красавiка 1794 г. паСЮстанцы захапiлi Вiльню i СЮтварылi найвышэйшую раду лiтоСЮскага народа на чале з вiленскiм камендантам палкоСЮнiкам Якубам Ясiнскiм. Рада звярнулася да шляхты за дапамогай, стварыла крымiнальны суд з 15 чалавек для пакарання смерцю здраднiкаСЮ айчыны, а так-сама органы кiравання паСЮстаннем (дэпутацыi).
ПаСЮстанцы мелi тры карпусы войск, у аснове якiх было рэгулярнае войска княства ЛiтоСЮскага на чале з Я. Ясiнскiм, А. Хлявiнскiм, Ф. Сапегам. Але патрыёты не здолелi згуртавацца. Памiж iмi адсутнiчала СЮзаемапаразуменне i дыiыплiна. Тадэвуш Каiюшка адхiлiСЮ ад кiравання паСЮстаннем Ясiнскага, замянiСЮшы яго генералам Вiельгорскiм. Хутка СЮся Беларусь i Лiтва былi ахоплены паСЮстаннем, да якога далучылася частка сялян, што паверылi абяцанням Каiюшкi. Паколькi выкананне абяцання затрымлiвалася, сяляне пачалi адыходзiць ад паСЮстання.
Супраць рэшткаСЮ Рэчы Паспалiтай выступiлi Прусiя, АСЮстрыя i Расiя. Лёс Рэчы Паспалiтай быСЮ вырашаны СЮ бiтве пад Мацаёвiцамi (паблiзу Варшавы) памiж рускiмi i польскiмi войскамi. Каiюшка трапiСЮ у палон, а СЮ Варшаву былi СЮведзены рускiя, прускiя i аСЮстрыйскiя войскi. Апошнi кароль Рэчы Паспалiтай АСЮгуст IV (СтанiслаСЮ ПанятоСЮскi) адрокся ад прастола. АСЮстрыя, Расiя i Прусiя зноСЮ пачалi дзялiць Рэч Паспалiтую.
У 1795 г. адбыСЮся трэцi, апошнi падзел Рэчы Паспалiтай. Расiя атрымала Заходнюю Беларусь i Усходнюю Лiтву, а таксама Украiну да Заходняга Буга. АСЮстрыя i Прусiя захапiлi карэнныя польскiя землi, частку СЮкраiнскiх i лiтоСЮскiх зямель. Рэч Паспалiтая была знiшчана.
Такiм чынам, палiтычны лад Рэчы Паспалiтай, неабмежаваныя шляхецкiя вольнаii, рэлiгiйны фанатызм, падзенне нораваСЮ шляхецкага саслоСЮя зявiлiся галоСЮнымi прычынамi гiбелi дзяржавы.
Пытанне 26
Рэч Паспалiтая СЮ вынiку трох падзелаСЮ 1772, 1793 i 1795 гадоСЮ, праведзеных Расiяй, АСЮстрыяй i Прусiяй, спынiла сваё iснаванне. Падзел Рэчы Паспалiтай быСЮ вынiкам знешняй агрэсii замежных дзяржаСЮ, якая стала магчымай дзякуючы СЮнутранаму аслабленню Рэчы Паспалiтай. Беларускiя землi адышлi да Расiйскай iмперы