Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
аiь, ме-талургiя, вугальная прамысловаiь, чыгуначны транспарт, другая СЮ асноСЮным - сельскагаспадарчай, заснаванай на жор-сткай эксплуатацыi неграСЮ-рабоСЮ. Агульнанацыянальны рух за адмену рабства, якi пачаСЮся СЮ 30-х гг. XIX ст., прывёСЮ да размежавання амерыканскага грамадства i грамадзянскай вайны 1861-1865 гг., пасля перамогi СЮ якой ПоСЮначы тэмпы iндустрыяльнага развiцця ЗША значна СЮзраслi.
У канцы XVIII - пачатку XIX ст. у большаii еСЮрапейскiх краiн захоСЮвалiся феадальна-абсалютыiкiя парадкi. Аднак трэба СЮлiчваць i тыя абста-вiны, што XIX ст. было завяршаючым этапам буржуазных рэвалюцый, краху феадалiзму i абсалютызму, эпохi склад-вання буржуазна-дэмакратычных грамадстваСЮ i нацыяналь-ных дзяржаСЮ. Адбывалiся iстотныя змены СЮ дзяржаСЮным кiра-ваннi. Узмацнiлася роля яго цэнтральных устаноСЮ, чыноСЮнiцкага апарату, спынiСЮся продаж пасад. Абсалютыiкiя дзяржавы ператваралiся СЮ канстытуцыйныя, парламенцкiя ма-нархii - з падзелам улады на заканадаСЮчую i выканаСЮчую, паступова зацвярджалася роСЮнаiь грамадзян перад законам, пашыралася свабода асобы, слова, друку i iнш.
Важную ролю СЮ станаСЮленнi буржуазнай дзяржаСЮна-палiтычнай сiстэмы адыгралi французскiя рэвалюцыi 1789- 1794 гг., 1830-1831 гг., а таксама еСЮрапейскiя буржуазна-дэмакратычныя рэвалюцыi 1848-1849 гг. у краiнах Заходняй ЕСЮропы. Пад iх уплывам у шэрагу краiн ЕСЮропы i ЗША пачынаюць стварацца выбарчыя СЮстановы пры арганiзацыi новай дзяржаСЮнай сiстэмы. У Францыi паводле Канстытуцыi 1791 г. уводзiлася двухступенная сiстэма выбараСЮ i маёмасны цэнз, паводле Канстытуцыi 1848 г. - усеагульнае выбарчае права для мужчын, якiя дасягнулi 21 года, у Англii СЮ 1832 г. праводзiлася парламенцкая рэформа, згодна з якой выбарчыя правы атрымалi заможныя англiчане - мужчыны. У ЗША паводле Канстытуцыi 1787 г. юрыдычна замацоСЮвалася буржуазная рэспублiканская форма праСЮлення, свабодная ад феадальна-манархiчных парадкаСЮ. Гэта сведчыла аб тым, што СЮ шэрагу краiн уводзiлася выбарчае права, якое давала гра-мадзянам магчымаiь удзельнiчаць у выбарах прадстаСЮнiчых органаСЮ улады парламентаСЮ.
Пытанне 29
-я гады XIX ст. сталi пераломнымi СЮ царскай палiтыцы СЮ дачыненнi да заходнiх губерняСЮ: яна прыняла больш жорсткi характар. На гэта паСЮплывалi дзве прычыны: рост апазiцыйных грамадска-палiтычных настрояСЮ, а таксама працэс разлажэння феадальна-прыгоннiцкага ладу, якi перарастаСЮ у яго крызiс.
У другiм дзесяцiгоддзi XIX ст. у Беларусi значна СЮзмацнiСЮся грамадска-палiтычны рух. Ён развiваСЮся пад уплывам рэвалюцыйных падзей у Заходняй ЕСЮропе, расiйскай рэвалюцыйнай думкi i польскiх нацыянальна-вызваленчых iдэй.
У 1817 г. пры Вiленскiм унiверсiтэце па iнiцыятыве студэнтаСЮ А.Мiцкевiча i Т.Зана было створана таварыства фiламатаСЮ. РЖх погляды фармiравалiся пад уплывам прафесара Вiленскага унiверсiтэта РЖяхiма Лялевеля. Ён выступаСЮ за аднаСЮленне польскай дзяржавы. На пачатку 20-х гадоСЮ XIX ст. у Вышэйшай духоСЮнай семiнарыi СЮ Полацку былыя студэнты Вiленскага унiверсiтэта заснавалi таварыства фiларэтаСЮ. У 1819 г. у Свiслацкай гiмназii СЮзнiкла таварыства аматараСЮ навук. РЖх дзейнаiь насiла прапольскi характар.
Знайшлi падтрымку СЮ Беларусi i iдэi дзекабрыстаСЮ аб лiквiдацыi самадзяржаСЮя i прыгоннага права. У 1821 - 1822 гг. некаторыя актыСЮныя СЮдзельнiкi руху дзекабрыстаСЮ знаходзiлiся СЮ Беларусi. М.МураСЮёСЮ, кiраСЮнiк "ПаСЮночнага таварыства", у Мiнску СЮ 1821 г. напiсаСЮ свой першы варыянт канстытуцыi. А.БястужаСЮ, адзiн з кiраСЮнiкоСЮ "ПаСЮночнага таварыства", калi жыСЮ у Мiнску, устанавiСЮ сувязi з некаторымi мяiовымi грамадскiмi дзеячамi СЮ Полацку. У Мiнску, Лiдзе, Ружанах бывалi дзекабрысты М. Нарышкiн, З. ЧарнышоСЮ, М. Лунiн, Я. Абаленскi. У Вiцебску жыСЮ i вучыСЮся вядомы дзекабрыст, сябра "Таварыства абяднаных славян" РЖ. Гарб, расiйскi СЮрад разграмiСЮ i тайныя таварыствы на Беларусi. Шмат iх удзельнiкаСЮ было арыштавана.
У 1824 - 1825 гг. урад, улiчваючы, што цэнтрам тайных таварыстваСЮ былi навучальныя СЮстановы, прыняСЮ меры па СЮзмацненнi нагляду за навучэнцамi. Аднак гэта не спынiла грамадска-палiтычны рух у заходнiх губернях.
У лiстападзе 1830 г. у Варшаве апазiцыйная шляхта СЮзняла паСЮстанне. Царскi СЮрад iмкнуСЮся прадухiлiць пашырэнне паСЮстання на тэрыторыi Беларусi, Лiтвы i Украiны. Тут было СЮведзена ваеннае становiшча. Аднак ужо на пачатку красавiка 1831 г. дзеяннi паСЮстанцаСЮ ахапiлi СЮсю Лiтву i ПаСЮночна-Заходнюю Беларусь (Ашмянскi, БраслаСЮскi, Дзiсенскi i Вiлейскi паветы). Вузкiя палiтычныя мэты - аднаСЮленне шляхецкай Польшчы СЮ межах 1772 г. - абумовiлi той факт, што паСЮстанне не атрымала падтрымкi сярод шырокiх колаСЮ беларускага насельнiцтва.
У жнiСЮнi 1831 г. паСЮстанне было падаСЮлена на СЮсёй тэрыторыi Беларусi i Лiтвы, а СЮ вераснi - i СЮ Полыпчы.
Але СЮ другой палове 30-х гадоСЮ XIX ст. зноСЮ пачалi СЮтварацца тайныя суполкi. У 40 - 50-я гады СЮ Беларусi СЮ асяроддзi, апазiцыйным да СЮлады, усё больш актыСЮную ролю адыгрывалi рэвалюцыянеры-дэмакраты. РЖдзе фармiраванне новага пакалення рэвалюцыянераСЮ з лiку дробных чыноСЮнiкаСЮ, духавенства, мяшчан, шляхты. Да яго належаСЮ Ф.Савiч, якi быСЮ iнiцыятарам стварэння СЮ 1836 г. пры Вiленскай медыка-хiрургiчнай акадэмii найбольш радыкальнай з тайных суполак - "Дэмакратычнага таварыства". У статуце "Дэмакратычнага таварыства" абвешчаны iдэi сацыяльнай роСЮнаii, вызвалення сялян i надзялення iх зямлёй, права кожнага народа на нацыянальную сам