Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
В°светнiцтва. У1790 г. у Мiнску пабачыла свет кнiга "Праблемы..." БыкоСЮскага, дзе па-свойму тлумачылiся канцэпцыi французскiх i iншых асветнiкаСЮ. Асветнiкi СЮ сваiх творах прапагандавалi тэорыю натуральнага права (СтрайноСЮскi, Карповiч i iнш.) i радыкальна-утапiчныя iдэi (I. Яленскi), выкрывалi антыпрыгоннiцтва i яго канцэпцыi (Я. Ясiнскi i iнш.). У першай палове XIX ст. узмацнiлася iмкненне да тэорыi пазнання i логiкi. Я. Снядэцкi i ДоСЮгiрд намагалiся спалучыць сенсуалiзм i абстрактны метады пазнання СЮ супрацьстаяннi з нямецкiм iдэалiзмам. Свой уклад у справу асветнiцтва СЮнеслi даследчыкi прыроды - ураджэнцы Беларусi В. КарчэСЮскi, П. Славiнскi, С. Юндзiл, М. АчапоСЮскi, да яго iдэалогii мелi дачыненнi фiламаты i фiларэты.
Пытанне 24
У XVI стст. на тэрыторыi Беларусi зяСЮляюцца новыя тыпы пасяленняСЮ: мястэчка (цэнтр дробнага рамяства i гандлю, у адрозненне ад горада не мела абарончых збудаванняСЮ); фальварак (пасяленне з некалькiх цi аднаго двара, цэнтр гаспадаркi феадала); заiенак i ваколiца (пасяленне з аднаго цi некалькiх двароСЮ за межамi, "iенамi", адведзеных вёiы палёСЮ, звычайна СЮ заiенках жыла шляхта). Змянiлася планiроСЮка вёсак. Гэтаму спрыяла аграрнай рэформы 1557 г., калi было СЮведзена падворнае землекарыстанне замест абшчыннага i распаСЮсюдзiСЮся пагонны тып двара з улаiiвым яму размяшчэннем пабудоСЮ у адзiн рад. У ПаСЮночнай i Усходняй Беларусi СЮсталяваСЮся пераважна вяночны тып двара, калi пабудовы размяшчаюцца па яго перыметры.
АсноСЮнымi прыладамi сельскагаспадарчай працы зяСЮлялiся лiтоСЮская саха, драСЮляная частаплеценая барана, сукаватка, матыка, серп, цэп. Для захавання СЮраджаю будавалiся клецi, свiрны, гумны, ёСЮнi, пiСЮнiцы. Побач са старадаСЮнiмi жорнамi мелiся ветраныя i вадзяныя млыны, а таксама млыны з коннай або валовай цягай.
У гэты час зацвярджаюцца характэрныя для нашай тэрыторыi вiды народнага адзення. У XVI стст. былi таксама выпрацаваны асноСЮныя вiды i жанры беларускага фальклору. Песнi суправаджалi беларуса ад нараджэння (хрэсьбiнныя, песнi-калыханкi) i да смерцi (хаСЮтурныя, песнi-плачы), гучалi на розных урачыстаiях (валачобныя, вясельныя), у час працы i адпачынку (жнiСЮныя, жартоСЮныя).
Узнiк i новы эпiчны жанр - гiстарычныя песнi i паданнi. Жыццёвы i гаспадарчы вопыт народа знайшоСЮ сваё СЮвасабленне СЮ прыказках, прымаСЮках i загадках.
Першымi тэатральнымi вiдовiшчамi былi карагоды, народныя гульнi, прадстаСЮленнi скамарохаСЮ. Узнiкае народны лялечны тэатр - батлейка, дзе разам са свецкiмi сюжэтамi, народнымi песнямi i танцамi выкарыстоСЮвалiся i хрыiiянскiя мiфалагiчныя тэмы.
У XVI ст. распаСЮсюджваюцца новыя музычныя iнструменты - скрыпка, цымбалы, лiра, дудка.
Адным са значных кампанентаСЮ народнаii зяСЮляецца самасвядомаiь. Насельнiцтва беларускай тэрыторыi ВКЛ адрознiвала сябе ад палякаСЮ i лiтоСЮцаСЮ, i называла сябе русiнамi, а мову - руськай. Спарадычна СЮ гэты час пачынае згадвацца тэрмiн "Белая Русь".
У ХVI - XVIII стст. на Беларусi шырока распаСЮсюджвалася царкоСЮна-рэлiгiйная лiтаратура - кнiгi Бiблii, жыцii святых, апокрыфы. Варта адзначыць творчаiь Грыгора Цамблака, выхадца з Балгарыi, якi зяСЮляСЮся кiеСЮскiм мiтрапалiтам. Ён стварыСЮ шматлiкiя пропаведзi, пахвальныя "словы" i шэраг жыцiй. 3 арыгiнальных твораСЮ неабходна адзначыць "Хаджэнне СЮ Царград i РЖерусалiм" РЖгната Смалянiна. Сярод свецкiх лiтаратурных твораСЮ папулярнаiю карысталiся такiя перакладныя рэчы, як "Александрыя", "Троя", "Трыстан i РЖзольда".
Дынамiчна развiвалiся летапiсы - гiстарычна-лiтаратурныя творы з апiсаннем падзей па гадах. Яны спалучаюыь лаканiчную, дакументальна-дзелавую фiксацыю гiстарычных падзей з эмацыянальна-вобразным, асэнсаваннем мiнулага. Трэба вылучыць наступныя беларуска-лiтоСЮскiя летапiсы: "Летапiсец вялiкiх князёСЮ лiтоСЮскiх", "Беларуска-лiтоСЮскi летапiс 1446 г.", "Хронiка Вялiкага княства ЛiтоСЮскага i Жамойцкага", "Хронiка БыхаСЮца".
"Летапiсец вялiкiх князёСЮ лiтоСЮскiх" - адзiн з першых .твораСЮ уласна беларускай гiстарычна-дакументальнай лiтаратуры. Ён быСЮ напiсаны невядомым аСЮтарам каля 1430 г. у Смаленску СЮ форме апавядання без выкарыстання дат. Тут выкладаецца гiсторыя ВКЛ з 1341 г. (ад смерцi Гедымiна) да канца XIV ст. ГалоСЮная iдэя "Летапiiа..." - абгрунтаванне цэнтралiзатарскай палiтыкi лiтоСЮскiх князёСЮ. Пазней гэты твор уваходзiСЮ у склад розных летапiсных зводаСЮ, быСЮ пакладзены СЮ аснову арыгiнальнай часткi Беларуска-лiтоСЮскага летапiсу 1446 г. i выкарыстаны польскiм хранiстам Я. Длугашам у "Гiсторыi Польшчы".
У 20-я гады XVI ст. па заказу лiтоСЮскай арыстакратыi была створана "Хронiка Вялiкага княства ЛiтоСЮскага i Жамойцкага". У гэтым творы iвярджаецца аб паходжаннi лiтоСЮскiх князёСЮ ад рымлян. Апошнiя, нiбыта, на чале з рымскiм патрыцыям Палемонам, уцякаючы ад праследаванняСЮ iмператара Нерона, апынулiся СЮ Прынёманскiм краi i заснавалi тут першыя гарады. Магутныя лiтоСЮскiя князi аднавiлi палiтычнае i культурнае жыццё на разбуранай Ардой Русi i стварылi моцную дзяржаву. Хронiка была напiсана з мэтай iвердзiць перавагу лiтоСЮскiх феадалаСЮ над феадаламi СЮсходнеславянскага i польскага паходжання. Твор мае шмат фактычных скажэнняСЮ. У другой палове XVI ст. летапiсы як сiнтэтычная форма духоСЮнай культуры сталi саступаючы меiа iншым гiстарычным жанрам.
Пытанне 25
Па прапанове прускага караля Фрыдрыха II Вялiкага 5 жнiСЮня 1772 г. у С.-Пецярбургу была падпiсана канвенцыя аб падзеле Рэчы Паспалiтай памiж Расi?/p>