Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
чынам, паСЮстанне 1863-1864 гг. вызначала далейшыя гiстарычныя накiрункi вызваленчай барацьбы беларускага народа за незалежнаiь i нацыя-нальную дзяржаСЮнаiь.
Пытанне 35
Пасля падаСЮлення паСЮстання 1863 - 1864 гг. у Беларусi адбыСЮся рэзкi спад сялянскiх выступленняСЮ. Пасля рэформы 1861 г. на Беларусi значна паскорыСЮся працэс фармiравання класа наёмных рабочых. Прыгнёт з боку капiталiстаСЮ выклiкаСЮ супрацiСЮленне рабочых. У 70-я гады асноСЮнай формай пратэсту рабочых стала стачка, а галоСЮным патрабаваннем -павышэнне заработнай платы, скарачэнне працоСЮнага дня, змяншэнне штрафаСЮ. У пачатку 80-х гадоСЮ на рабочы рух Беларусi значны СЮплыСЮ аказалi масавыя забастоСЮкi пралетарыяту Польшчы. Самым буйным атрадам пралетарыяту на Беларусi былi чыгуначнiкi.
Пад нацiскам рабочага руху буйных прамысловых цэнтраСЮ Расii СЮ 80 - 90-я гады царскi СЮрад быСЮ вымушаны прыняць шэраг заканадаСЮчых актаСЮ, якiя абмяжоСЮвалi эксплуатацыю фабрычна-заводскiх рабочых. Аднак кантроль за ажыццяСЮленнем законаСЮ аказаСЮся вельмi слабым, яны не распаСЮсюджвалiся на дробную i рамеснiцкую вытворчаiь.
Арганiзаваны рэвалюцыйны рух на Беларусi пачаСЮ адраджацца толькi СЮ сярэдзiне 70-х гадоСЮ. У той час пануючым накiрункам апазiцыйнай грамадскай думкi СЮ Расii было народнiцтва. Народнiкi спадзявалiся, што Расiя мае магчымаiь пазбегнуць капiталiстычнай стадыi i, абапiраючыся на сялянскую абшчыну, перайii адразу да сацыялiзму. Сваiх прыхiльнiкаСЮ народнiцтва знайшло перш за СЮсё сярод разначыннай iнтэлiгенцыi.
Народнiцкi рух Беларусi быСЮ iдэйна i арганiзацыйна звязаны з агульнарасiйскiм. Сярод вядомых расiйскiх народнiкаСЮ 70-х гадоСЮ былi СЮраджэнцы Беларусi М. СудзiлоСЮскi, С. Кавалiк, РЖ. Грынявiцкi, Р. РЖсаеСЮ, К. Брэшка-БрэшкоСЮская, А. Бонч-АсмалоСЮскi. У другой палове 70 - пачатку 80-х гадоСЮ у Мiнску, Магiлёве, Гродне, Вiцебску, Пiнску, Оршы, Слуцку i iншых гарадах Беларусi дзейнiчалi народнiцкiя гурткi. РЖх наведвалi СЮ першую чаргу навучэнцы, якiя пад выглядам самаадукацыi вывучалi забароненую лiтаратуру. Мелiся спробы веii агiтацыю сярод сялян.
Калi летам 1879 г. пецярбургская арганiзацыя "Зямля i воля" раскалолася на "Народную волю" i "Чорны перадзел", большаiь народнiкаСЮ на Беларусi падтрымала апошнюю, якая кiравалася старой прапагандыiкай тактыкай. У 1882 г. арганiзацыя распалася. Былыя прыхiльнiкi "Чорнага перадзелу", што засталiся СЮ Расii, пачалi пераходзiць на пазiцыi "Народнай волi".
У сваёй дзейнаii нарадавольцы рабiлi стаСЮку на iндывiдуальны палiтычны тэрор супраць прадстаСЮнiкоСЮ улады. 1 сакавiка 1881 г., пасля некалькiх няСЮдалых спроб, яны забiлi Аляксандра II. Бомбу СЮ цара кiнуСЮ ураджэнец Мiнскай губернi РЖ.Грынявiцкi. КiраСЮнiкi "Народнай волi" спадзявалiся, што забойства цара зявiцца сiгналам да народнага паСЮстання СЮ Расii. Аднак нiякага паСЮстання не адбылося, а рэпрэсii супраць рэвалюцыянераСЮ у хуткiм часе прывялi да знiшчэння цэнтральных i многiх правiнцыяльных арганiзацый "Народнай волi".
Рэвалюцыйнае народнiцтва апынулася СЮ глыбокiм iдэйна-арганiзацыйным крызiсе.
Народнiкi на Беларусi спрабавалi абяднацца СЮ адзiную арганiзацыю. У пачатку 1882 г. у Вiльнi была створана ПаСЮночна-заходняя арганiзацыя "Народнай волi". Ужо СЮ канцы года палiцыi СЮдалося раскрыць i арыштаваць членаСЮ цэнтральнай групы. У Беларусi засталiся дзейнiчаць толькi некаторыя мяiовыя гурткi: у Гродне, Мiнску, Вiцебску, Пiнску, Магiлёве, Горках.
У першай палове 80-х гадоСЮ у Пецярбургу iснавалi гурткi студэнтаСЮ - выхадцаСЮ з Беларусi нарадавольнiцкага i лiберальна-асветнiцкага накiрункаСЮ. У 1884 г. члены групы "Гоман" (А.Марчанка, Н.Ратнер) выступiлi з iнiцыятывай абяднання СЮсiх народнiцкiх гурткоСЮ Беларусi. РЖмi было выдадзена два нумары гектаграфiчнага часопiса "Гоман" (на рускай мове). РЖх iдэалам была вольная ад сацыяльнага i нацыянальнага прыгнёту Расiя, пабудаваная на аснове федэрацыi самастойных аблаiей.
ГоманаСЮцы абявiлi сябе "Беларускай сацыяльна-рэвалюцыйнай групай". Яны мелi сувязi з народнiцкiмi гурткамi Мiнска, Вiцебска, Магiлёва, але абяднаць усiх рэвалюцыйных народнiкаСЮ Беларусi СЮ той час не былi здольныя. У другой палове 80-х - 90-я гады пануючым накiрункам у народнiцтве зяСЮляСЮся лiберальны. Лiберальныя народнiкi адмовiлiся ад рэвалюцыйных метадаСЮ барацьбы i галоСЮную СЮвагу звярнулi на рэфармаванне зямельнага заканадаСЮства з мэтай павялiчыць сялянскае землеСЮладанне i захаваць абшчыну СЮ вёiы. Беларускiя лiберальныя народнiкi цiкавiлiся гiсторыяй i культурай свайго краю, спрыялi развiццю нацыянальнай самасвядомаii беларусаСЮ.
У рэвалюцыйным руху Расii iдэалогiя народнiцтва паступова саступала меiа марксiзму. Першыя марксiiкiя гурткi на Беларусi былi нешматлiкiя i амаль не звязаныя з масавым рабочым рухам. Пералом у дзейнаii сацыял-дэмакратычных арганiзацый Беларусi наступiСЮ пасля 1895 г., калi СЮ Пецярбургу пад кiраСЮнiцтвам У.РЖ. Ленiна быСЮ створаны "Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа".
У 1893 г. у вынiку абяднання некалькiх рэвалюцыйных груп утварылася Сацыял-дэмакратыя КаралеСЮства Польскага (з 1900 г. - Сацыял-дэмакратыя КаралеСЮства Польскага i Лiтвы - СДКПiЛ). 3 1897 г., калi прайшоСЮ арганiзацыйны зезд у Вiльнi, пачаСЮ дзейнiчаць Усеагульны яСЮрэйскi рабочы саюз у Лiтве, Польшчы i Расii (Бунд), якiм кiравалi не схiльныя да радыкалiзму рэвалюцыянеры.
У 1898 г. у Мiнску адбыСЮся 1 зезд Расiйскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыi (РСДРП). Яго СЮдзельнiкi прынялi манiфест, падрыхтава