Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
ад уладай польскага караля. Гарадзельскай граматай, выдадзенай Ягайлам i ВiтаСЮтам, былi дараваны правы той частцы феадалаСЮ, што прыняла каталiцтва i польскiя гербы. У вынiку польскiя гербы прынялi 47 родаСЮ лiтоСЮскага баярства. Так утварылася ядро шляхецкага саслоСЮя, на якое ВiтаСЮ збiраСЮся абапiрацца для скасавання сiстэмы спадчыннага надзельнага княжання. Было дэкларавана выключнае права лiтоСЮскiх феадалаСЮ-католiкаСЮ займаць вышэйшыя пасады.
РЖмкненне лiтоСЮскiх феадалаСЮ да далейшага СЮзмацнення сваiх пазiцый вылiлася СЮ iдэю стварэння лiтоСЮскага каралеСЮства. Але яна не здзейснiлася: гэтаму перашкодзiла супрацьдзеянне кiруючых колаСЮ Польшчы i смерць ВiтаСЮта.
Пасля смерцi ВiтаСЮта СЮ 1430 годзе вялiкiм князем лiтоСЮскiм стаСЮ малодшы брат Ягайлы - северскi князь Свiдрыгайла Альгердавiч. Яго палiтыка была скiравана на замацаванне лiнii на дзяржаСЮную самастойнаiь ВКЛ. Свiдрыгайла спрабаваСЮ схiлiць на свой бок праваслаСЮных феадалаСЮ. Застаючыся католiкам, ён пачаСЮ дапускаць да дзяржаСЮнага кiравання буйных праваслаСЮных землеСЮладальнiкаСЮ.
Узрастанне пры Свiдрыгайле палiтычнай ролi беларускiх феадалаСЮ выклiкала незадаволенаiь лiтоСЮскай арыстакратыi. Пры дапамозе Польшчы была арганiзавана змова супраць вялiкага князя. Свiдрыгайлу СЮдалося збегчы СЮ Полацк, дзе ён знайшоСЮ падтрымку з боку мяiовых князёСЮ i баяр. А вялiкiм князем лiтоСЮскiм быСЮ абвешчаны брат ВiтаСЮта - Жыгiмонт Кейстутавiч (1432).
Жыгiмонт граматай ад 15 кастрычнiка 1432 г. ухвалiСЮ унiю з Польшчай, раней скасаваную Свiдрыгайлам. У ВКЛ склалася сiтуацыя, калi дзяржава аказалася падзеленай на дзве часткi, кожная з якiх мела свайго вялiкага князя. На баку Жыгiмонта былi СЮсе лiтоСЮскiя землi (Вiльня, КоСЮна, Трокi, Жэмайцiя, а таксама Гародня). На баку Свiдрыгайлы - Полацкая, Вiцебская, Смаленская, Северская, КiеСЮская зямлi, частка Валынi i Усходняй Падолii.
Супрацьстаянне бакоСЮ прывяло да грамадзянскай вайны (1432 - 1436). Вялася яна з пераменным поспехам. У 1432 г., каб аслабiць рух на чале са Свiдрыгайлам, ад iмя Ягайлы быСЮ выдадзены прывiлей, што пацвярджаСЮ папярэднiя i дараваСЮ новыя правы феадалам-католiкам. Але разам з тым ён пашыраСЮ на рускiх князёСЮ i шляхту рускую СЮсе "наданнi, свабоды, прывiлеi i выгады". 6 мая 1434 г. аналагiчны прывiлей быСЮ падараваны i Жыгiмонтам Кейстутавiчам. Разам з маёмаснымi правамi праваслаСЮныя князi i баяры атрымалi правы карыстання гербамi i знакамi шляхецтва. У 1447 г. былi практычна СЮраСЮнаваны iх эканамiчныя i асабiстыя правы з феадаламi-католiкамi, хаця дыскрымiнацыя пры назначэннi на дзяржаСЮныя пасады i палiтычная няроСЮнаiь працягвала iснаваць.
Значная частка праваслаСЮных феадалаСЮ усё адышла ад Свiдрыгайлы. Аднак феадальная вайна не вырашыла, а толькi часткова аслабiла iснаваСЮшыя СЮ ВКЛ палiтычныя супярэчнаii. Свiдрыгайла СЮ вынiку гэтай барацьбы пацярпеСЮ паражэнне. Жыгiмонт, каб умацаваць свае пазiцыi, меСЮ намер увеii каталiцтва ва СЮсёй дзяржаве. 3 гэтым былi не згодны патрыёты ВКЛ. Яны падрыхтавалi тайную змову, галоСЮнымi дзеючымi асобамi СЮ якой былi князi РЖван i Аляксандр Чартарыйскiя, вiленскi ваявода ДоСЮгiрд i трокскi ваявода Лялуша. Жыгiмонт быСЮ забiты СЮ 1440 г. у яго замку СЮ Вiльнi.
Пасля смерцi Жыгiмонта палякi iмкнулiся мацней падпарадкаваць ВКЛ. Замест пасады вялiкага князя лiтоСЮскага яны хацелi СЮвеii каралеСЮскае намеснiцтва на чале з 13-гадйвым Казiмiрам Ягайлавiчам, малодшым братам польскага караля Уладзiслава IV. Але калi Казiмiр прыехаСЮ у Вiльню СЮ суправаджэннi вялiкай свiты палякаСЮ, лiтоСЮскiя патрыёты напаiлi i ноччу СЮ кафедральным саборы СЮсклалi на каралевiча Казiмiра шапку Гедымiна i абвяiiлi яго вялiкiм князем лiтоСЮскiм. Палякi былi пастаСЮлены перад учыненым фактам.
Пытанне 12
Вялiкае княства ЛiтоСЮскае СЮ XIV ст. уяСЮляла сабой кангламерат паасобных уладанняСЮ. Нашчадкi СЮсходнеславянскiх князёСЮ дынастыi РурыкавiчаСЮ прадаСЮжалi кiраваць Лукомскiм, Друцкiм, Вяземскiм, АдаеСЮскiм, Варатынскiм княствамi. Аднак паступова усходнеславянская знаць губляла СЮладу. Гэта было выклiкана шэрагам прычын: палiтычнай барацьбой у ВКЛ пасля смерцi Гедымiна, тэндэнцыямi цэнтралiзацыi дзяржавы, спробамi СЮмацаваць пануючае становiшча лiтоСЮскiх феадалаСЮ. Гедымiн раздаваСЮ сынам далучаныя землi на правах удзельнага княжання. Пасля яго смерцi ВКЛ было падзелена на 8 удзелаСЮ. Сем з iх кiравалi сыны Гедымiна: Манiвiд, Нарымунт, Карыят, Альгерд, Кейстут, Любарт i ЕСЮнут. Восьмы, полацкi надзел, быСЮ аддадзены пляменнiку Гедымiна - Любку.
Унукi i праСЮнукi Гедымiна таксама працягвалi валадарыць на СЮсходнеславянскiх землях. Сыны Альгерда атрымалi: Андрэй - Полацкае княства, Дзмiтрый - Бранскае, Канстанцiн - ЧарнiгаСЮскае, Уладзiмiр - КiеСЮскае. На Валынi працягваСЮ правiць брат Кейстута Любарт-Дзмiтрый Гедымiнавiч. У княствах Пiнскiм i Свiслацкiм правiлi Нарымунтавiчы, а СЮ ЗаслаСЮi - сыны i СЮнукi ЕСЮнута. Свiдрыгайла, сын Альгерда, атрымаСЮ дараванай граматай 1387 г. ад свайго брата Ягайлы: Менск, Полацк з усiмi валаiямi, волаii Свiслач, Бабруйск, Рэчыцу, Прапойск, Любашаны, РЖгумен, Лагойск. Вялiкiя СЮладаннi атрымаСЮ у 1384 г. у Гародненскай i Бераiейскай землях сын Кейстута Гедымiнавiча ВiтаСЮт яшчэ да таго, як стаСЮ вялiкiм князем.
Некаторыя лiтоСЮскiя князi i баяры зрабiлiся з цягам часу буйнымi беларускiмi землеСЮладальнiкамi (напрыклад, Радзiвiлы, Кежгайлы, Гаштольды, Насуты, Сангушкi). Значныя СЮладаннi СЮ канцы XIV - XV стст. атрымала каталiцкая царква. Пашыралiся i СЮладаннi усходнеславянскiх феадалаСЮ, якiя праявiлi вернаiь уладарнай лiтоСЮскай дын