Міжнародныя адносіны Кіеўскай Русі X - нач. XII ст.
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
? быў Сафійскі сабор Ноўгарада. Мясцовае наўгародскае паданне прама звязвае пабудову сабора з перамогай над грэкамі. Закладка яго ў 1045 супадае з меркаваным годам заключэння міру з Візантыяй. Цалкам дапушчальна выказаць здагадку, што устаноўленыя ў Наўгародскай Сафіі "Корсунскай старажытнасці" былі напамінам аб ваеннай славы наўгародцаў.
Пераканаўчым ўяўляецца здагадка І. М. Жданава аб тым, што да падзей руска-візантыйскай вайны сярэдзіны XI ст. узыходзіць старажытная аснова "Паданні аб князем уладзімірскім". "З вялікай верагоднасцю можна меркаваць, - піша ён, - што складальнік Паданні аб вянку змяшаў Уладзіміра Манамаха з Уладзімірам Яраславічам". У справядлівасці дадзенага здагадкі пераконвае і прысутнасць у гэтым складанні 3. Дзеючага асобы, акрамя Канстанціна Манамаха і князя Уладзіміра, - патрыярха Кирулария.
Але Уладзімір Манамах Корсунскай зямлі не ваяваў, і гэтыя паданні, магчыма, узыходзяць да паходаў Уладзіміра Яраславіча. Імя князя Уладзіміра (Яраславіча) магло спрыяць зліцці некаторых былін пра яго з Уладзіміравым цыклам. Ці магло здарыцца, каб такое важнае падзея ў жыцці Русі, як апошні паход на Візантыю, не пакінула следу ў вусным паэтычнай творчасці ў эпоху росквіту быліннага эпасу? Магчымасць змешвання Уладзіміра Яраславіча і Уладзіміра Святаславіча пагаршалася падабенствам агульнай сітуацыі: як і яго знакаміты дзед, Уладзімір-унук таксама здолеў займець царскую нявесту (толькі не для сябе, а для свайго брата). Гэтага звычайна дамагаліся ў выніку ваеннай перамогі. У чым яна магла заключацца?
Узяцце Херсонеса рускімі само па сабе не магло прымусіць Візантыю да капітуляцыі. Успомнім, аднак, пра што заявіў Уладзімір Святаславіч, авалодаўшы Корсуні і патрабуючы нявесту: "Так Нават калі ня вдаста за мяне, створ граду вашаму, бо ж і гэтаму створ". Пагроза другога паходу на Канстанцінопаль пасля ўзяцця Херсонеса - менавіта гэта магло прымусіць візантыйскіх палітыкаў задумацца. У XI ст. візантыйская дыпламатыя ў падобных умовах магла выкарыстоўваць вопыт папярэдняй барацьбы з Руссю: аднавіць роднасныя сувязі і выканаць шэраг іншых патрабаванняў. Корсуні ў такім выпадку зноў вяртаўся Візантыі, як "вена" за царэўну. Пасля таго, як яна ўвайшла ў дом кіеўскага князя, міжнародны аўтарытэт яго прыкметна ўзрос. Ужо не Яраслаў робіць няўдалыя прапановы аб сватаўства (напрыклад, Генрыху III, германскаму імператару ў 1043), а да яго пасылаюць шлюбныя амбасады кіраўнікі Польшчы і Францыі, Венгрыі і Нарвегіі.
Мірны дагавор руска-візантыйскай вайны 40-х гадоў XI ст. не захаваўся. Але, паколькі ён зяўляўся толькі юрыдычным афармленнем і замацаваннем якая склалася тады сітуацыі, яго можна аднавіць шляхам вывучэння руска-візантыйскіх адносін таго часу. Не выклікае сумневу, што ў цэлым дагавор быў спрыяльны для рускіх. Такі зыход няўдала распачатай для іх вайны стане зразумелым, калі дапусціць, што Яраслаў Мудры ў 1044 распачаў другі паход на Візантыю.
Адлюстраваннем гэтых падзей, павідаць, і зяўляюцца прысутнасць у летапісах рэдакцыі артыкула 1043 са словамі "пакі" паслаў Яраслав сына Уладзіміра "на грэкі", паведамленне М. Стрыйкоўскага аб другім паходзе Уладзіміра ў Таврику, наўгародскія паданні аб узяцці Корсуні і прывозе трафеяў, самі "Карсунскі старажытнасці", сведчанне французскіх крыніц аб прывозе мошчаў Клімента Яраславам, нарэшце, закладка Сафійскага сабора ў Ноўгарадзе.
Але чым жа тады растлумачыць тое, што гэтак важная падзея не засведчана захаваліся да нашых дзён летапісамі ці нават фальсіфікаваныя ў іх? Для гэтага маглі быць імператарскай дынастыяй было нязручна апісваць перамогу рускіх над Візантыяй. Ранняя смерць галоўнага героя падзей Уладзіміра Яраславіча паставіла яго нашчадства ў становішча ізгояў, сілай зброі здабываюць права на княжанне; нагадваць аб яго заслугах было не ў інтарэсах кіеўскіх князёў. Вось чаму імя Уладзіміра Яраславіча злілося пазней з імёнамі Уладзіміра Святаславіча і Уладзіміра Манамаха. Нельга не ўлічваць таксама лёсаў наўгародскага летапісання і пісьменнасці пасля далучэння Ноўгарада да Масквы: шматлікія запісы былі наогул знішчаны (напрыклад, Паданне аб халопы вайне) або страцілі сувязь з тымі падзеямі, да якіх яны першапачаткова ўзыходзілі (як, магчыма, Паданне аб царскім вянку).
2.3 Барацьба з печанегамі. Умацаванне пазіцый незалежнасці Русі
У X і пачатку XI стст. на правым і левым берагах Ніжняга Дняпра жылі качавыя плямёны печанегаў, якія здзяйснялі хуткія і рашучыя нападу на рускія землі і гарады. Для абароны ад печанегаў рускія князі будавалі паясы абарончых збудаванняў гарадоў-крэпасцяў, валоў і г.д. Першыя звесткі аб такіх гарадах-крэпасцях вакол Кіева ставяцца да часу князя Алега.
У 969г. печанегі на чале з князем курэй аблажылі Кіеў. Князь Святаслаў ў гэты час знаходзіўся ў Балгарыі. На чале абароны горада ўстала яго маці княгіня Вольга. Нягледзячы на цяжкае становішча (адсутнасць людзей, недахоп вады, пажары), кіяўлянам атрымалася пратрымацца да прыходу княжацкай дружыны. Паўднёвей Кіева, у горада Радня, Святаслаў ўшчэнт разбіў печанегаў і нават узяў у палон князя Палю. А тры гады праз падчас сутыкнення з печанегамі ў раёне дняпроўскіх парогаў князь Святаслаў быў забіты. Магутная абарончая лінія на паўднёвых рубяжах была пабудавана пры князі Уладзіміры Сьвятым.
На рэках Стунге, Суле, Дзясне, і іншых былі пабудаваныя крэпасці. Найбольш буйнымі былі Пераяслаў і Белгарад. Гэтыя крэпасці мелі пастаянныя ваенныя гарнізоны, наб?/p>