Гумар і сатыра ў творах Н.В. Гогаля
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
аніі ён тлумачыць:
Навука яшчэ не ведае спосабу звяртаць звяроў у людзей. Вось я паспрабаваў, ды толькі няўдала, як бачыце. Пагаварыў і пачаў звяртацца ў першабытнае стан. Атавізм!
Так, гэта вострая сатыра на сацыялістычнае грамадства, у якім сцвярджалася права "кожнай кухаркі кіраваць дзяржавай". Доўгія гады імя М. А. Булгакава і яго творы заставаліся пад забаронай. Але любая "таямніца" калісьці становіцца явай. Так і настаў час, калі мы свабодна чытаем творы Булгакава, дзівімся яго геніяльнаму прадбачання, смяемся разам з пісьменнікам, але смех гэты не вясёлы і бесклапотны, а суровы і бичующий заганы, які дапамагае здабыць праўду.
Сатыра Булгакава падобна гогалеўскай і ён годна працягнуў яго традыцыі.
Ужо даволі доўгі час літаратуразнаўцы спрабуюць выявіць прычыны пераемнасці літаратурных традыцый, але адназначнага рашэння гэтай праблемы не знойдзена. Для нас важна тое, што дадзеная сувязь рэальна адчувальная - М.Шолохов пісаў: Мы ўсе звязаныя пераемнасцю мастацкага мыслення і літаратурнымі традыцыямі [7,32].
Абапіраючыся на біяграфічныя дадзеныя, мы можам выказаць здагадку, што падобным творчым узорам для М.А.Булгакова быў Н.В.Гогаля. Пра гэта сведчаць дадзеныя П.С.Попова, першага біёграфа М.А.Булгакова: Міхаіл Апанасавіч з малалецтва аддаваўся чытанню і пісьменніцтву. Першае апавяданне Прыгоды Святлана быў ім напісаны, калі аўтару споўнілася ўсяго сем гадоў. Дзевяці гадоў Булгакаў зачытваўся Гогалем, - пісьменнікам, якога ён нязменна ставіў сабе за ўзор і любіў найбольшая з усіх класікаў рускай літаратуры [15,98].
У дачыненні да М.А.Булгакову дакладнымі зяўляюцца ацэнкі Б.Соколова: ... ёсць вельмі дакладная формула булгаковского творчасці - яго жыццёвым вопытам станавілася тое, што ён чытаў. Нават падзеі рэальнага жыцця, здзяйсняюцца на яго вачах, Булгакаў пасля прапускаў скрозь прызму літаратурнай традыцыі, а старыя літаратурныя вобразы мяняліся і пачыналі новае жыццё ў булгакаўскі творах, асветленыя новым святлом яго генія . [6,52] І большую частку гэтых традыцыйных літаратурных вобразаў твораў М.А.Булгакова на наш погляд складаюць менавіта гогалеўскія вобразы.
Мы, як даследчыкі булгаковской прозы, бярэмся сцвярджаць, што менавіта Н.В.Гогаля быў для М.А.Булгакова тым "ідэальным узорам" прафесіянала, які неабходны любому творча адоранаму чалавеку для пераймання на пачатковай стадыі станаўлення свайго ўласнага творчага патэнцыялу.
Сапраўды, Гогаль - мысляр, Гогаль - мастак гуляе асноўную ролю ў фарміраванні і эвалюцыі Булгакава, ён жыве ў лістах пісьменніка, гутарках з блізкімі, сябрамі.
Уся проза Булгакава прымушае ўспамінаць гогалеўскую формулу: "чалавек такое дзівоснае істота, што ніколі не можа палічыць раптам ўсіх яго вартасцяў, і чым больш ўглядалася, тым больш зяўляецца новых асаблівасцяў, і апісанне іх было б бясконца".
У лістах Булгакаў называе Гогаля "добра знаёмым чалавекам" і "вялікім настаўнікам".
Стаўленне да вялікаму рускаму пісьменніку не было ў Булгакава адназначным. Яго хвалявалі розныя бакі гогалеўскага спадчыны. Вызначыць характар ??і маштаб ўздзеяння Гогаля на Булгакава, значыць зразумець многае ў бачанні Булгакавым навакольнага яго рэчаіснасці, ўразумець некаторыя істотныя рысы яго творчасці. Гогаль для Булгакава - "факт асабістай біяграфіі". Гогаль заставаўся для яго пісьменнікам сучасным і надзённым, Булгакаў адчуваў у ім свайго саюзніка ў барацьбе з пошласцю, мяшчанскай абмежаванасцю, з адрадзілася з праху старога свету бюракратычнай руцінай.
"З пісьменнікаў аддаю перавагу Гогаля, з майго пункту гледжання, ніхто не можа з ім зраўняцца ..." Так адказваў М.А. Булгакаў на пытанне свайго сябра і будучыні біёграфа Паўла Сяргеевіча Папова. Гэтыя пачуцці М.А.Булгаков пранёс праз усё сваё жыццё, праз усе свае творы. І нават у апошнія гады жыцця, калі Міхаіл Апанасавіч адчувае сябе зацкаваным, псіхічна нездаровым, і пачынае пісаць адно за іншым лісты ў адрас савецкага ўрада з просьбай дазволіць яму выезд за мяжу, нават у гэты цяжкі для сябе момант М.А.Булгаков звяртаецца да Гогалю і выкарыстоўвае ў адным з падобных лістоў шэраг фрагментаў з гогалеўскай "Аўтарскай споведзі (разгорнуты эпіграф): "Чым далей, тым больш ўзмацнялася ўва мне жаданне быць пісьменнікам сучасным. Але я бачыў у той жа час, што адлюстроўваючы сучаснасць, нельга знаходзіцца ў то высока наладжаным і спакойным стане, якое неабходна для творы вялікага і стройнага працы.
Сапраўднае занадта жыва, занадта варушыць, занадта раздражняе; пяро пісьменніка неадчувальна пераходзіць у сатыру [23,21].
Не абмяжоўваючыся аднымі біяграфічнымі фактамі, мы ў якасці доказу нашай гіпотэзы звернемся непасрэдна да творчасці М.А.Булгакова і тым яго каранёў якія ідуць, на наш погляд, непасрэдна ад Н.В.Гогаля.
.2 Гоголевские карані ў творчасці Булгакава
Звернемся непасрэдна да булгаковского творчасці і паспрабуем выявіць тыя элементы паэтыкі, стылю, мовы, якія М.А.Булгаков запазычаў ў свайго настаўніка, гэта значыць тое, што мы назвалі гогалеўскіх каранямі. Першыя ж з вядомых нам твораў Булгакава паказваюць, што гэта перавагу Гогаля не было незалежным ад уласнай яго творчай працы - наадварот, у ёй-то настойлівей за ўсё яно і сцвярджалася, станавілася фактам літаратурным. Яго раннія аповесці і апавяданні адкрыта арыентаваны на Гогаля.
У першае дзесяцігоддзе творчасці Булгакава захапляла фантастыка украінскіх і пецярбургс