Гумар і сатыра ў творах Н.В. Гогаля
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
нены ў Прыкаваны Прома тее Эсхіла, прыйшлося яшчэ раз-у камічнай форме-розуме дзець у Гутарка Лукиана. Чаму такі ход гісторыі? Гэта патрэбны але для таго, каб чалавецтва весела расставаліся са сваім мінулым [5,81]. Такім чынам, смех ёсць форма ўсведамлення то га, што зява страціла сваю жыццёвую значнасць, хоць і прэтэндуе на яе.
Гумар і выкрывае гэтую непаўнавартаснасць, падкрэсліваючы, пре павялічваючы, гиперболизируя яе, робячы яе адчувальнай, канкрэтнай. У аснове гумарыстычнага ладу і ляжыць вядомае скажэнне, перабольшанне (напрыклад, карыкатура) тых ці іншых зяў жыцця, для таго каб больш выразна выявіўся алагізмаў іх, т. е. іх унутраная непаўнавартаснасць. Смешна неадпаведнасць мэты і сродкаў, выбраных для яе дасягненні, неадпаведнасць дзеяння Вій і вынікаў, імі дасягнутых, неадпаведнасць магчыма стей і прэтэнзій, неадпаведнасць аналізу і вывадаў, карацей - неадпаведнасць зместу і формы ў дадзеным зяве, тое ці іншае іх разыходжанне пры ка жущемся іх адпаведнасці. Гэта неадпаведнасць, не-чакала для нас выяўляецца, як бы выкрывае дадзенае зява, выяўляе яго незаможны насць, што і выклікае смех. Смех, пачуццё камічнага, воз ніка тады, калі дадзенае зява аказваецца не тым, чым яго лічылі, па-першае, і калі гэта разыходжанне паміж паўстаўшы-лением пра яго і яго сутнасцю раскрывае яго непаўнавартаснасць, па-другое, мы нечакана выяўляем, што дадзенае зява зусім не тое, чым яно нам здавалася, прычым аказваецца яно чымсьці меншым, чым павінна было быць, яно ў нашых вачах пазбаўляецца, так бы мовіць, правы на павагу, і гэты нечаканы ны пераход ад аднаго яго стану да іншага (і тым самым ад аднаго нашага адносіны да яго-да зваротнага) і зя-ляецца прычынай смеху. Гумар ў мастацтве зяўляецца адлюстраваннем камічнага ў жыцці. Ён ўзмацняе гэта камічнае, абагульняючы яго, паказваючы ва ўсіх індывідуальных асаблівасцях, звязвае з эстэтычнымі ўяўленнямі і т. д., карацей - даецца з усімі тымі асаблівасці насць, якія ўласцівыя вобразнасці як форме адлюстравання жыцця ў мастацтве.
Але ў той жа час ён надзвычай своеасабліва праламляе гэтыя асаблівасці, малюючы жыццё ў загадзя ссунутым плане. У сі лу гэтага мы назіраем у мастацтве, і ў прыватнасці ў літаратуры рэ, адмысловы тып ладу-гумарыстычны. Асноўная яго асаблівасць складаецца ў тым, што ў ім загадзя ўжо дадзена адносінах да чэнне мастака да прадмета малюнка, раскрытая ацэнка, з да торой ён падыходзіць да жыцця: імкненне раскрыць ўнутраную безгрунтоўнасць тых ці іншых зяў у жыцці, якія ў дзеяслова зах чытача валодаюць ўяўным адпаведнасцю формы і змесце жания, а на самой справе не маюць яго.
Аднак гэтая безгрунтоўнасць можа мець розны ха характару: яна можа закранаць другарадныя зявы жыцця або другарадныя іх боку. Прымаючы зява ў цэлым, мы смяёмся над дробнымі яго недахопамі, паколькі бачым, што гэтыя недахопы неопасны, бясшкодныя. У даўнія час яшчэ Арыстоцель вызначаў смешнае толькі як часціцу пачварнага Ён казаў: Смешное-гэта якая-небудзь памылка або пачварнасць, не наносяць пакут ці шкоды ... Гэта нешта агіднае ці брыдкі, але без пакуты [15,103]. Аўтар гумарыстычнага ладу сімпатызуе таго зяве, пра які ён кажа, але паказы вается ў той жа час яго прыватныя недахопы. Прыклад гумарыст нага ладу-містэр Пикквик ў Дзікенса.
У тым выпадку, калі недахопы зявы ўжо не даюць магчымасці насці сімпатызаваў яму і ацэнка яго павінна набыць бо Леі суровы характар, мы назіраем ўзмацненне адмоўнага пачатку ў гумарыстычным вобразе, пераходзім ад гумару да сатыры.
Прамежкавыя, пераходныя формы паміж імі - іронія і сарказм. Гумар-гэта жарт. Іронія-гэта ўжо насмешка, заснаваная на пачуцці перавагі гаворыць над тым, да да га ён звяртаецца, у ёй у вядомай меры скрыты крыўдны ад Тэнак.
У адрозненне ад гумару, які кажа пра зяву, як бы зводзіць яго, паказваючы уяўнасцямі таго, на што яно прэтэндуе, іронія, наадварот, прыпісвае зяве тое, чаго яму не хапае, як бы падымае яго, але толькі для таго, каб больш рэзка подчерк нуть адсутнасць прыпісаных зяве уласцівасцяў. Лісіца кажа аслу: Отколы, разумная, бредешь ты, галава? Тут смешна тое, што розум прыпісваецца таму, у каго ніяк нельга яго меркаваць грэблю.
У іроніі, такім чынам, недахоп дадзенага зявы ад-прымаецца вастрэй, звязаны з больш істотнымі яго свойст вамі, дае падставу для пагардлівага па сутнасці да яго адносіны.
Яшчэ больш рэзка кажа аб выкрывае зяве сарказм, да торый звычайна і вызначаюць як злы іронію. Сарказм дыктуецца ўжо гневам, які выкліканы ў мастака дадзеных зя лением, т. е, тым, што ён лічыць яго недахопы непрымальныя мі, якія закранаюць важныя боку, такімі, з якімі ні як нельга прымірыцца. Прыкладам саркастычнай пабудовы творы зяўляецца, напрыклад, Першае студзеня Лермантаў ва, дзе ён кажа аб тым, што яму хочацца збянтэжыць весялосць навакольных яго людзей:
І дзёрзка кінуць ім у вочы жалезны верш,
Абліты гаркатой і злосцю [5,89].
Гэта нарастанне адмоўнага пачуцці ў адносінах да тых ці іншых зяў жыцця - ад бяскрыўднай жарты да пагардзе, ад пагарды да гневу-завяршаецца абурэннем, калі неда статки зявы становяцца такімі, што прымушаюць адпрэчыць яго цалкам, калі смешнае каштуе ўжо на мяжы агідна га , калі трэба ўжо патрабаваць знішчэння і самога зявы, і тых умоў, якія ствараюць яго ў жыцці.
Гумар па сутнасці ёсць адмаўленне прыватнага, другараднага ў зяве, а сатыра ёсць адмаўленне агульнага, асноўнага. Адсюль выцякае істотнае адрозненне паміж гумарам і сатырай. Гумар часцей за ў