Дыялектызмы СЮ творах РЖ. Пташнiкава Беларус
Дипломная работа - Разное
Другие дипломы по предмету Разное
ермы праз дзядзiнец ля плота цi праз свой гарод баразной мiж гранактАж(Алiмпiяда,с.6.)
Дзядок, м. Апорны слупок у гаспадарчым будынку (СПЗБ,т.2)
Калi ён учарэпiСЮся за дзядок, падумаСЮ, што са страхой знясло i шчыт ад двара, - шчыты з аполкаСЮ былi папрыбiваны да дзядкоСЮ (Мiiжы,с.13.).
Доднiца, ж. Досвiтак, свiтанне (Абабурка.).
Нашы пачалi iii праз вёску, калi толькi яшчэ зазелянелася халодная доднiца адступалi на СЮсход, на Бегамля (Алiмпiяда,с.340).Зiмой, калi Андрэй у маразы ехаСЮ доднiцай да ракi, правады гудзелi СЮ белых ад iнею бярозах на розныя галасы (Мiiжы,с.24.). Людзi СЮсталi сёння доднiцай i лавiлi коней на выганчыку СЮ тумане, дзе яшчэ ярка гарэСЮ агонь i спалi начлежнiкi (Найдорф,с.61.).
ПараСЮн.: доднiцай прысл., досвiткам (Абабурка), доднiка (iяшковiч), доднечкам (досвiткам) (Мат. мiн.-мал.,РЖРЖ.).
Друзалкi, мн. Кавалачкi чаго-небудзь (СПЗБ,т.2.).
Ляцяць на халодны блiскучы лёд, у якi СЮгрызаецца шырокi ХарбiнаСЮ тапор, пырскаючы СЮ вочы друзалкамi лёду (Алiмпiяда,с.337.). УхапiСЮшы друзалак халоднага збiтага снегу у каня з-пад капыта, - раiёр яго СЮ далонях i стаСЮ мачыць вочы (Агнi,с.65.).
ПараСЮн.: друзачка дробны кусочак (ТСБМ,т.2.).
Дыля, ж. ТоСЮстая дошка (ТСБМ,т.2.).
Старыя сукаватыя пачарнелыя дубовыя камлi, якiя нехта намерыСЮся быСЮ распiлаваць на дылi, ляжалi на зямлi (Алiмпiяда,с.259.).
Дэнка, н. Дошчачка, на якой рэжуць што-небудзь (СПЗБ,т.2).
Яна (Таццяна) рэзала кiлбасу, i нож скакаСЮ па старым драСЮляным дэнку (Алiмпiяда,с.249.). Мацi рэзала вузенькi доСЮгi скрылёк сала на ражку стала, не падкладаючы дэнка (Найдорф,с.147.).
Як паказваюць матэрыялы Лексiчнага атласа, у гаворках ужываюцца з гэтым значэннем варыянты: дэнца, донца, дно, днушка, днiшка, а таксама iншыя назвы: кружок, стальнiца, крышка (ЛАБНГ, т.5, карта 304).
Засмаль, ж. Гарэлае,гар (ТСБМ).
Перад новым мастом цераз Двiнасу ад яго яшчэ пахла засмаллю на выбоiнах працiСЮна забразгалi ззаду аб канькi ланцугi (Алiмпiада,с.202.).
Засмаржка, ж. Вузел у выглядзе пятлi, завязаны адным канцом (СПЗБ,т.2.).
Панок скiдае лейцы з шыi i завязвае iх на засмаржку ля белай новай бярозавай ручкi (Тартак,с.189.).
ПараСЮнай: засмарга завязаны бантам вузел (Мат. мiн.-мал.-РЖ.)
Канаторжнiк, м. Чарнобыль(трава) (СПЗБ,т.2).
Далей пад плотам сох зайцаСЮ гарошак, не змогшы завязацца на стручкi, гiбеСЮ высокi пасiвелы, як палын, канаторжнiк (Алiмпiяда,с.8.).
Канюх, м. Каршун (Бялькевiч).
НыСЮ матор, i яму (Ратнiкаву) раптам здалося, што ён стаiць на дарозе, а СЮсё iдзе кругам: рабыя каровы на лугу, канюх у белай смузетАж(Алiмпiяда,с.48.).
КаслаСЮка, ж. Касмыль,жменя, ручайка(лёну); перан. пасмы валасоСЮ (СПЗБ,т.2).
Сiваватыя, як попел, валасы звесiлiся праз лоб каслаСЮкай, i на iх, на канцах, вiселi кроплi вады (Алiмпiяда,с.198.). Папрывыкалi да мурагу, i то растрасi кожную каславачку СЮ жменi (Мiiжы,с.40). Мокрыя сiвыя валасы на галаве скруцiлiся СЮ каслаСЮкi i папрылiпалi да вушэй (Тартак,с.166.).
Кiсля, ж. Закваска (СПЗБ,т.2.).
Яны не пяклi свайго хлеба так, рэдка калi, каб кiсля СЮ дзяжы не звялася, - жылi з магазiна (Мiiжы,с.163.).
ПараСЮн.: кiсля, ж. разм. Тое, што i кiслата (ТСБМ,т.2).
Крушня, ж. Куча камення (СПЗБ,т.2.).
Наперад ёй забег Валерка i паказаСЮ рукой пад сухi лазовы куст з крушняй камення воддаль ад лiпы (Алiмпiяда,с.150.).
Крэса, ж. Паласа, рыса (Мат. мiн.-мал-РЖРЖ.).
Усмiхнулася(Таня),выцершы лоб ад поту угрэлася ля агню i пакiнуСЮшы збоку на лобе чорненькую вузенькую крэсачку, як усё роСЮна падводзiла бровы i сашмыкнулася рука (Алiмпiяда.с.528.).
Курмель, м. Пячкур(рыба) (СПЗБ,т.2.).
Стары, спрадвечны брод быСЮ якраз у старыцы, яго адсекла ад вады прарытая на лагу прамая канава,i ён , поСЮны некалi белага дробнага камення, курмялёСЮ, верацянiц i слiжыкоСЮ, цяпер памiраСЮ (Алiмпiяда,с.81.). Валерка бегае з дзецьмi канавай аж да моста СЮ канцы грэблi лавiць курмялёСЮ. (iяпан Жыхар са iешыц , с.194).
У гаворках, акрамя назвы курмель, пашыраны лексемы келб, кялбун, пяскар, пескавод, поСЮх, сопуха, дудорга i iнш.1
Курня, ж. Мурканне,курняСЮканне (СПЗБ,т.2).
Аблепiць з галавы да ног i запяе ад радаii курню вакзальны стары кот..(Алiмпiяда,с.278.).
Лагожы,мн. Санi-развалкi для перавозкi грузаСЮ (ТСБМ,т.3.).
Лагожы, здаецца, дзяруць снег, цяжкiя, з шырокiмi новымi палазамiтАж(Тартак,с.204.).
ПараСЮн.: лагожы -лёгкiя санi; лагошы санi з надбудованай скрыняй перавозiць сыпкiя харчы (Мат. мiн.-мал., II).
Ласонiкi, мн. Прысмакi (СПЗБ,т.2).
Ты мне ласонiкаСЮ не строй. БлiноСЮ пшанiчных, яйцы з чатыры i прамачыцьтАж(Чакай у далёкiх Грынях, с.135.).
Лата, ж. Пляма iншай афарбоСЮкi СЮ жывёлiны (СПЗБ,т.2.).
1 Лексiчныя ландшафты Беларусi. Мн., 1995. С.114--115
Пярэднi алень быСЮ сiвы i СЮ чорныя латы (Аленi,с.26.).
ПараСЮн.: лата лата, паплецiна (Бялькевiч); лата пустое, голае меiа(Мат. мiн.-ма?/p>