Дыялектызмы СЮ творах РЖ. Пташнiкава Беларус
Дипломная работа - Разное
Другие дипломы по предмету Разное
В»ектызмаСЮ.
1 РЖ. ПташнiкаСЮ. Чакай у далёкiх Грынях. Мн..1962; iяпан Жыхар са iешыц. Мн.,1966; Мiiжы. Мн., 1972; Тартак. Мн., 1973; Найдорф. Мн., 1976; Лонва. Мн.,1982; Алiмпiяда. Мн.,1985.
Раздзел РЖ. Дыялектнае слова СЮ мастацкiм творы.
На сучасным этапе застаецца актуальным працэс узаемадзеяння лiтаратурнай мовы з жывой гаворкай народа, якая дае магчымаiь пiсьменнiку абнаСЮляць i СЮдасканальваць свой тАЬматэрыял i iнструменттАЭ.1. Ужыванне дыялектнай лексiкi СЮ творах мастацкай лiтаратуры стала заканамернай зявай. Уводзячы дыялектную лексiку СЮ свае творы, пiсьменнiкi стараюцца больш рэалiстычна адлюстраваць эпоху, мяiовы каларыт, побыт, асаблiваii мовы персанажаСЮ. Ва СЮсе часы беларускiя пiсьменнiкi, якiя пiсалi пра вёску i яе жыхароСЮ, не абыходзiлiся СЮ сваiх творах без народна-гутарковай лексiкi. Гэта можна бачыць у творах М. Гарэцкага, Ц.Гартнага, Я. Коласа, Я. Купалы, К. Чорнага, РЖ.Мележа, М. Лынькова i многiх iншых. Мянялася тэматыка твораСЮ, мянялiся погляды на тыя цi iншыя падзеi, узнiкалi новыя героi, але ва СЮсе часы пры адлюстраваннi рэчаiснаii беларускiя пiсьменнiкi абапiралiся на родную гаворку.
У другой палове 20-га стагоддзя стварылi даволi значныя творы пра жыццё беларускай вёскi СЮ даваенны час, пра барацьбу з фашыстамi СЮ час вайны, пра адбудову сельскай гаспадаркi пасля вайны, пра нялёгкi шлях простых людзей такiя вядомыя беларускiя пiсьменнiкi як РЖ. ЧыгрынаСЮ, Б. Сачанка, В. Адамчык, РЖ. ПташнiкаСЮ. Асновай твораСЮ усiх гэтых пiсьменнiкаСЮ зяСЮляецца агульнанародная мова, дыялектызмы ж уводзяцца iмi СЮ кантэкст для перадачы найтанчэйшых адценняСЮ пачуццяСЮ, перажыванняСЮ, для характарыстыкi дзейнаii людзей у розных сферах жыцця.
Дыялектызмы адносяцца да моСЮных сродкаСЮ абмежаванага СЮжытку. Сферай iх выкарыстання зяСЮляецца СЮ асноСЮным мастацкая лiтаратура.
Дыялектызмамi называюцца словы, якiя СЮжываюцца СЮ адной гаворцы, групе гаворак цi дыялекце i не СЮжываюцца СЮ лiтаратурнай мове або адрознiваюцца ад лiтаратурных значэннем, фанетычнымi цi граматычнымi асаблiваiямi.2
1 КаСЮрус А. Мова народа, мова пiсьменнiка. Мн., 1989. С. 246.
2 Гiлевiч Н.РЖ. Дыялектызмы СЮ прозе беларускiх пiсьменнiкаСЮ сярэдняга пакалення// Беларуская мова i мовазнаСЮства. Мн., 1975. Вып. 3. С. 12.
У СлоСЮнiку лiнгвiстычных тэрмiнаСЮ адзначаюцца два значэннi тэрмiна дыялектызм:
1.Дыялектныя словы, якiя СЮжываюцца СЮ мове мастацкай лiтаратуры з пэСЮнай стылiстычнай мэтай.
2 Фанетычныя, марфалагiчныя, сiнтаксiчныя i лексiчныя асаблiваii, улаiiвыя асобным дыялектам , i не СЮлаiiвыя лiтаратурнай мове.1
У кнiзе Лексiкалогiя сучаснай беларускай лiтаратурнай мовы тэрмiн дыялектызм ужываецца са значэннем: асобнае дыялектнае слова, уведзенае СЮ лiтаратурны тэкст, але поСЮнаiю не асвоенае лiтаратурнай мовай. Побач з тэрмiнам дыялектызм ужываюцца словы правiнцыялiзм, лакалiзм, абласное слова, мяiовае слова i iнш.2
Дыялектная лексiка невычэрпнае багацце народа. Шматлiкiя дыялектныя словы надзвычай трапна перадаюць найтанчэйшыя адценнi думак, пачуццяСЮ, перажыванняСЮ чалавека, дакладна характарызуюць дзейнаiь людзей у розных сферах жыцця. Лексiка народных гаворак каштоСЮная крынiца не толькi для лiнгвiстычных, але i для гiстарычных, этнаграфiчных даследаванняСЮ.
Народныя гаворкi, - як адзначае даследчык БаханькоСЮ А.Я., - да цяперашняга часу застаюцца адной з важнейшых крынiц папаСЮнення лексiчнага складу лiтаратурнай мовы.3 Без улiку дыялектных асаблiваiей, як заСЮважаюць даследчыкi, нельга вырашыць праблему нармалiзацыi лiтаратурнай мовы.4
1iяцко П.У., Гулiцкi М.Ф., Антанюк Л.А. СлоСЮнiк лiнгвiстычных тэрмiнаСЮ. Мн.,1990. С.52.
2Лексiкалогiя сучаснай беларускай лiтаратурнай мовы. Пад рэд. Баханькова А.Я. Мн., 1994. С. 394.
3БаханькоСЮ А.Я. Развiццё лексiкi беларускай лiтаратурнай мовы СЮ савецкi перыяд. Мн., 1982. С. 67.
4Ляксуцiна З.А. Да праблемы СЮзаемадзеяння беларускай лiтаратурнай мовы i тэрытарыяльных дыялектаСЮ//Рэгiянальныя асаблiваii беларускай мовы, лiтаратуры i фальклору. Гомель,1973. С. 49.
Лiтаратурная мова павiнна непасрэдна вырастаць з жывой народнай мовы вось асноСЮны прынцып, якога заСЮсёды прытрымлiвалiся нашы пiсьменнiкi. РЖ не трэба нам, - заСЮважае Алесь Адамовiч, - занадта баяцца слова дыялектызм, раней неабходна прыслухацца, як слова гучыць, удумацца, наколькi яно трапнае i зразумелае. У любым, самым маленькiм засеку жывой народнай мовы можна часам знайii буйныя зярняты народнай мудраii i даiiпнаii.1
Беларускiя пiсьменнiкi надаюць вялiкую СЮвагу моСЮнаму скарбу свайго народа, старанна працягваюць пошукi самабытнага, трапнага i свежага народнага слова. Гэтыя намаганнi СЮхваляе Р.Шкраба вядомы лiтаратуразнавец: Нiхто не можа забаранiць пiсьменнiку шукаць выяСЮленчыя сродкi СЮ самых розных пластах жывой мовы.2
Янка Скрыган падкрэслiвае: Ведаць мову значыць ведаць законы яе будавання, ведаць яе народную аснову. Бо толькi ведаючы народную аснову мовы, можна ведаць, як правiльна i проста выказаць думку, як натуральна, паводле законаСЮ гэтай мовы, пабудаваць фразу, дзе якое сказаць слова, патрэбнае iменна для гэтага меiа.3
Кожны з пiсьменнiкаСЮ па-свойму бачыць, чуе, успрымае, адбiрае словы, мае свой iндывiдуальны стыль, па-свойму выкарыстоСЮвае выяСЮленча-мастацкiя сродкi. Асновай стылю, яго душой зяСЮляецца мова. Сказанае не азначае, што кожны пiсьменнiк павiнен пiсаць нейкай асобнай, сваёй уласнай мовай. Асновай твора павiнна быць агульнанародная мова.