Фiласофiя сярэднявечча
Информация - Философия
Другие материалы по предмету Философия
?татняга быцця. Гэткiм чынам ажыццяСЮляецца множанне рэчаiснаii. Працэс суправаджаецца дэградацыяй кожнага наступнага слоя iснага.
Што датычыцца матэрыi, то яна СЮяСЮляецца процiлеглаiю адзiнага. Матэрыя ёiь цемра i зло. Паколькi матэрыя не самастойная, то i зло не роСЮнамагутнае дабру. Яно азначае толькi недахоп апошняга.
Зваротны рух ад мноства да адзiнага, iвярджаСЮ Плоцiн, гэта шлях далучэння да дабра. Найбольш рэльефна ён праяСЮляецца ва СЮчынках чалавека. Найвышэйшым пунктам працэса далучэння да дабра зяСЮляецца экстаз, калi душа нiбы пакiдае цела i наблiжаецца да адзiнага.
Усталяванне патрыстыкi суправаджалася рашучай пераацэнкай антычнай культуры. Адзiн з першых апалагетаСЮ Тацыян абвiнавачваСЮ элiнаСЮ у разрыве ведаСЮ на часткi. Яму не спадабаСЮся духоСЮны плюралiзм антычнай культуры. Ён папракаСЮ язычаскiх фiлосафаСЮ, быццам яны разважаюць, як сляпы з глухiм. Тут добра бачна залежнаiь Тацыяна ад дагматычнай зыходнай устаноСЮкi, якая не дапускае альтэрнатыСЮных тлумачэнняСЮ рэчаiснаii.
Найболып вядомым крытыкам каштоСЮнаiяСЮ антьгчнай культуры стаСЮ лацiнскамоСЮны хрыiiянскi аСЮтар Цертулiян. Выдатны стылiст, якi СЮмеСЮ цудоСЮна карыстацца парадоксамi, заСЮважыСЮ i алiсаСЮ шэраг асаблiваiяСЮ тагачаснай цывiлiзацыi i даСЮ iм адпаведныя ацэнкi. Ягоныя трапныя i яскравыя меркаваннi па асобных пытаннях выклiкаюць цiкаваiь i сёння, калi сусветная супольнаiь зноСЮ апынулася на зломе гiсторыi. У прыватнаii, уяСЮляюць пэСЮны iнтарэс разважаннi Цертулiяна наконт адчужэння чалавека ва СЮмовах, калi СЮсё больш важкiмi становяцца вынiкi мiнулай дзейнаii, апрадмечанай у вонкавых прадуктах культуры. Так, ён зрабiСЮ нечаканыя, многiм незразумелыя япгчэ i па сённяшнi дзень высновы, што цывiлiзацыя сапсавала i сказiла чалавека, задушыла натуральныя здольнаii людзей i насадзiла штучныя каштоСЮнаii.
ЗдзiСЮляе не толькi тонкае бачанне Цертулiянам заганаСЮ цывiлiзацыi, але i ягоная бездапаможнаiь у тэарэтычным вырашэннi праблемаСЮ, што звязаны з перспектывай развiцця культуры. Выхад ён шукаСЮ у спрапгчэннi жыцця i звароце грамадства СЮ натуральны стан.
Распачатая хрыiiянствам палемiка з антычнай фiласофскай думкай, алрача пераацэнкi каштоСЮнаiяСЮ, мела i другi вынiк асiмiляцыю хрыiiянствам шэрагу iдэяСЮ папярэдняй фiласофii. Сказалася непераадольнае iмкненне асвоiць i зберагчы станоСЮчыя моманты духоСЮнай культуры. Клiмент i Арыген нават заяСЮляюць, што хрыiiянства СЮяСЮляе працяг i завяршэнне антычнай фiласофii. ЗяСЮляюцца хрыiiянскiя iдэолагi з грунтоСЮнай фiласофскай адукацыяй. Менавiта iх намаганнямi ажыццяСЮляецца рацыяналiзацыя рэлiгiйнай свядомаii, у вынiку чаго фармуецца прынцыпова новы спосаб фiласофскага асэнсавання свету.
Разглядаемы працэс вельмi цiкавы тым, што ён выражае сутыкненне дзвюх формаСЮ грамадскай свядомаii, якiя СЮяСЮляюць розныя тыпы светаразумення. Дагматызм рэлiгii i фiласофскi вольны пошук iiiны несумяшчальныя, як лёд i полымя, яны адносяцца да прынцыпова розных плыняСЮ духоСЮнага быцця. Не дзiСЮна, што Клiмент Александрыйскi, якi высока цанiСЮ фiласофiю, тым не менш адводзiСЮ ёй толькi службовую ролю быць сродкам рацыянальнага СЮсведамлення зафiксаваных у рэлiгiйных дагматах iдэяСЮ. РЖнструментальнае разуменне прадвызначанаii фiласофii захаваецца на працягу СЮсяго сярэднявечча i нават пяройдзе СЮ некаторыя сучасныя фiласофскiя школы. Бясспрэчна, яно прыкметна стрымлiвала пошукi iiiны.
РЖронiя чалавечага быцця, аднак, у тым, што, здавалася б, зусiм вiдавочнае раптам робiцца вельмi сумнiСЮным. Фiласофiя нiколi не была i па сваёй прыродзе не можа быць надта паслухмянай выканаСЮцай чужых ёй прынцыпаСЮ. Улаiiвае ёй iмкненне СЮсё зразумець i растлумачыць спакваля размывала навязваемыя дагматычныя меркаваннi. Тут не дапамаглi нават забароны iншадумства i рэпрэсii супраць духоСЮных наватараСЮ. Сярэднявечная фiласофiя паступова рыхтавала iнтэлектуальны прарыСЮ да новага бачання свету i новай формы сацыяльнага СЮладкавання людзей.
Мiж тым падчас усталявання патрыстыкi сустэча двух плыняСЮ светапогляду дала незвычайны плён у выглядзе тэацэнтрычнай фiласофii. Пачынае iнтэнсiСЮна распрацоСЮвацца iдэя бога. Так, Афiнагор параСЮноСЮвае свет з караблём, якi рухаецца пад кiраСЮнiцтвам умелага рулявога.
У пгматлiкiх працах Арыгена Александрыйскага робiцца СЮжо спроба прывеii СЮ сiстэму заснаваныя на iдэi бога веды. Ён першым у хрыiiянскай лiтаратуры выказаСЮ думку аб нематэрыяльнаii i бясконцаii бога. Як адзiнае самадастатковае быццё бог ёiь манада, а як абсалютна просты пачатак усяго ён жа зяСЮляецца генадай (гр. ^епез нараджаючы). Пад уплывам неаплатонаСЮскага вучэння аб эманацыi Арыген лiчыць богасына i богадуха асобнымi этапамi працэса выпраменьвання богаайца. Калi богайцец знаходзiцца паза межамi матэрыяльнага быцця, то Хрыстос належыць да гэтага свету i зяСЮляецца Логасам, г.зн., разумнай сiлай. Богсын ёiь водблеск богаайца, ён пасрэднiк памiж адносным зямным iснаваннем i абсалютным пазаматэрыяльным быццём. Транiэндэнтны бог творыць свет праз свайго сына Хрыста. Працэс тварэння адвечны, як i сам бог. Кожны створаны свет абмежаваны СЮ прасторы i мае часовыя рубяжы.
Падчас усталявання патрыстыкi наглядаецца глыбокае раiараванне СЮ iнтэлектуалiзме антычнай культуры. Мiнулыя заснаваныя на розуме фiласафемы СЮжо не заСЮсёды здольны стаць сродкам вырашэння жыццёвых калiзiяСЮ, што СЮзнiкаюць у варварызаваным грамадстве. Натуральна, у патрыстыцы СЮсё болыпую вагу набiрае iррацыяналiзм.
Кат