Фiласофiя сярэднявечча
Информация - Философия
Другие материалы по предмету Философия
?зм. Яго прыхiльнiкi спрабавалi даць фiласофскае тлумачэнне хрыiiянскаму веравызнанню. Цiкава, што пад ведамi яны разумелi зусiм не вынiк пазнання прыроды i чалавека, а СЮсведамленне мiфалагiчных i рэлiгiйных вобразаСЮ. Здабыць такiя веды яны iмкнулiся, як i Фiлон, пры дапамозе алегарьганага i сiмвалiчнага тлумачэння мiфаСЮ.
Вядомым гностыкам быСЮ Валянцiн, якi жыСЮ у II ст. Ён паходзiСЮ з Егiпта, але пераехаСЮ у Рым i меСЮ значны поспех у тамашняй хрыiiянскай грамадзе.
Асновай светапогляду гностыкаСЮ было СЮяСЮленне аб раздвоенаii СЮсяго iснага на святло i цемру, дабро i зло. Носьбiтам святла i дабра зяСЮляецца дух (плерома), а СЮсё злое i цёмнае залежыць ад матэрыi. Гэтыя процiлеглаii бесперапынна змагаюцца памiж сабой.
ГностыкаСЮ жыва цiкавiць фундаментальная праблема: адкуль жа СЮ свеце зло i якая яго прырода? Варта заСЮважыць, што СЮ хрыiiянскiм светапоглядзе гэтая праблема адыгрывае выключна вялiкую ролю. Прыгадаем хоць бы вострую СЮвагу вернiкаСЮ да фенамену граха. Каб вырашыць праблему, гностыкi дапускаюць iснаванне двух багоСЮ: богтворца i богзбавiцель. Першы творыць з недасканалай па самой сваёй сутнаii матэрыi цялесны свет, якi таму СЮжо адпачатку перапоСЮнены злом. Другi выступае захавальнiкам i збавiцелем чалавецтва. Але збаСЮленне патрабуе ад чалавека СЮласных намаганняСЮ, што немагчыма без узвышэння духа над плоццю.
Афiцыйная царква напрыканцы другога стагоддзя адвергла гнастыцызм. Яе кiраСЮнiкоСЮ не задавальняла, што многiя гностыкi адмовiлiся ад Старога Запавета i што iх вучэнне было надта складаным для неадукаванага вернiка. Апрача таго, дуалiзм гнастыцызму iвярджаСЮ незалежнаiь матэрыi ад бога, а гэта разбурала монатэiстычную карцiну хрыiiянства.
Блiзкiм да гнастыцызму было манiхейства. Яго заснавальнiкам зяСЮляецца Ману, перiарскага паходжання. Ману пгмат вандраваСЮ, распаСЮсюджваючы свае iдэi. Гэты мыслiцель наведаСЮ розныя куткi РЖрана, пабываСЮ у РЖндыi i Сярэдняй Азii. Трагiчнай аказалася канчына стваральнiка новага вучэння: персiдскi шах пакараСЮ мыслiцеля за яго погляды.
Манiхейства абапiраецца на iдэi старажытнай персiдскай рэлiгii зараастрызм, дзе, як i СЮ гнастыцызме, пануе думка аб адвечнай барацьбе святла i цемры. Але процiлеглаiь гэтых двух пачаткаСЮ у манiхействе дасягае крайнага выражэння. Гнастыцызм СЮсё ж такi прызнаваСЮ матэрыю вытворнай ад духа формай. Мiж тым манiхейства лiчыць матэрыю вечным пачаткам, незнiчтажальнай цемраю. Калi святло гэта боскi пачатак, то цемра гэта пачатак дябальскi. Яны непрымiрьгмыя. РЖх барацьба непазбежная.
Такiм чынам, выказваецца варожая хрыiiянству думка аб невыкараняльнаii зла. Цалкам зразумела адмоСЮная рэакцыя хрыiiянскай царквы на манiхейскае вучэнне: яно было абвешчана ерасю.
Суполкi машхеяСЮ часам складвалiся ва СЮстойлiвыя царкоСЮныя арганiзацыi. Яны iснавалi на працягу амаль усяго сярэднявечча, аказваючы iстотны СЮплыСЮ на грамадскую думку.
4. Апалагетыка
Найбольш раннiя спробы СЮласна хрыiiянскага фiласофствавання аднод сяцца да II стагоддзя.
Жорсткiя СЮмовы iснавання першапачатковага хрыiiянства вымушалi яго змагацца за сваё захаванне. Вось чаму першыя хрыiiянскiя фiлосафы атрымалi назву апалагетаСЮ. Яны iмкнулiся пераканаць валадароСЮ i адукаваных людзей у сапраСЮднаii хрыiiянскага веравызнання. Рабiлася гэта СЮ форме фiласофскай рэфлексii над iдэямi, што выказаны СЮ Бiблii i Евангеллях. У гэтым iм iстотна даламагаСЮ ужо назапашаны вопыт рэлiгiйнафiласофскага мыслення.
Апалагеты выбiралi розныя кiрункi iнтэлектуальнай працы: адны СЮступалi СЮ палемiку з язычнiкамi, другiя з ерэтыкамi, адны выказвалi прыхiльнаiь да элiнскай духоСЮнай культуры, другiя былi яе апантанымi крытыкамi. Цiкава, аднак, тое, што нават працiСЮнiкi антычнай фiласофii мусiлi карыстацца пэСЮнымi яе iдэямi i метадамi, каб iвердзiць свае погляды. Такiм чынам, адбывалася злучэнне хрыiiянскай дагматыкi з антычнай адукаванаiю.
ЗаСЮважана, што СЮ працэсе СЮсталявання патрыстыкi мянялiся яе прыярытэты СЮ адносiнах да антычнай фiласофii. Спачатку аддаецца перавага стаiцызму i кiнiзму. Яны вабяць апалагетаСЮ сваiм маральным зместам, арыентацыяй на рэальнае жыццё, iмкненнем да спрапгчэння паводзiнаСЮ хрыiiянскiх фiлосафаСЮ прыцягвае практыка аскетызму, якой трымалiся кiнiкi. Але з цягам часу усё большы СЮплыСЮ на хрыiiянства пачынае аказваць неаплатанiзм.
Заснавальнiк неаплатонаСЮскай школы Плоцiн сiстэматызаваСЮ вучэнне Платона. Ён выкарыстаСЮ таксама некаторыя iдэi Арыстоцеля i стоiкаСЮ. Апалагетам спадабалася неаплатонаСЮскае разуменне субстанцыi, тлумачэнне яе СЮздзеяння на працэс уладкавання свету. Вельмi прьгвабна выглядала i думка аб здольнаii людзей пераадольваць нягоды матэрыяльнага быцця i далучацца да найвьппэйшага дабра. Такое разуменне неаплатанiзму зявiлася, аднак, у апалагетаСЮ не адразу. Было i СЮзаемнае аспрэчванне, i жорсткая крытыка. Але ж перамагла прага да фiласофскай рэфлексii, метады якой даволi грунтоСЮна распрацаваны неаплатанiзмам. Гэта прадвызначыла на многiя стагоддзi моцны СЮплыСЮ неаплатанiзму на еСЮрапейскую i блiзкаСЮсходнюю фiласофскую думку.
У якаii першаасновы iснага Плоцiн прызнаваСЮ нейкае адзiнае. Але СЮ адрозненне ад Платона ён вынес гэта адзiнае за межы свету. Навацыя прыйшлася вельмi даспадобы хрыiiянскiм мыслiцелям.
Цiкавае тлумачэнне Плоцiным адносiнаСЮ адзiнага са светам. Знакамiты элiн для гэтага карыстаецца паняццем эманацыi, якую разумее як выпраменьванне адзiным усяго а?/p>