Станаўленне і арганізацыя дзяржаўных інстытутаў у Маскоўскай дзяржаве ў XIII-XVI стагоддзе
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
°н цэтлікаў, то над больш значнымі фінансавымі крыніцамі быў усталяваны падвойны, а то і трайны кантроль. Так, падаткі з гандлёвых гарадоў часткова ішлі Вялікаму хану, часткова галаве Улуса, і толькі нязначная іх частка заставалася цемніка.
Гэтым часткова можна растлумачыць жорсткасць, якой падвяргаліся горада Крыму падчас захопу іх войскамі Ногая ў 1299 годзе і Едыгея ў 1399 г., бо знішчэнне гарадоў у першую чаргу падрывала фінансавую моц хана - Тохты і Тахтамыша, і пры гэтым мала адбівалася на прыбытках самога цемніка [51, c.469]. Вядома, магутныя цемніка ў далейшым спрабавалі захапіць манаполію на даходы з гарадоў і часам ім гэта ўдавалася, асабліва Едыгею і Угренчи, але традыцыя падзелу збораў з горада не давала магчымасці замацаваць за сваім нашчадствам здабытае крыніца даходу. Гэтак жа практыка атрымання ханам прыбылі з усіх гарадоў вызначыла асаблівасці ўнутранай палітыкі цёмніку, у прыватнасці, незацікаўленасць ў росце гарадоў, як апоры ханаў. Толькі Мамай, цалкам кантраляваў сваіх стаўленікаў - Чынгізідаў, падтрымліваў добрасуседскія адносіны з генуэзскімі гарадамі, падаўшы ім кантроль над некаторымі землямі ў Крыме [51, c.471]. Але акрамя эканамічнай дзейнасці, цемніка ж найбольшага увагі аказвалі баяздольнасці сваіх падраздзяленняў. У гэтым і заключалася аснова іх сілы і ўплыву ў Ардзе, магчымасць вырашаць усе астатнія, у тым ліку і эканамічныя, праблемы. І не складанай ва ўмовах пастаянных войнаў, канфліктаў і выступаў заваяваных народаў была праблема мабільнасці і колькасці арміі. Рашэнне яе заставалася выключна ў ведамстве цёмніку, без прыцягнення рэзерваў з ханскай стаўкі. Таму, так ці інакш, усе цемніка вымушаныя ўлічваць этнічныя, палітычныя і культурныя асаблівасці сваіх падначаленых - адзінае, што магло забяспечыць цемніка стабільнасць і адданасць арміі. Яшчэ Чынгісхан пачаў абядноўваць у новым ваенным падзеле радавую прыналежнасць сваіх падначаленых, разумеючы яго як першасны стрымальны фактар у грамадстве. Але гэта магло дзейнічаць на ўзроўні сотняў і тысяч.
Для туменов, якія складаліся з дзесяці тысяч, гэты фактар не мог мець такога значэння нават на раннім этапе, бо тысячы якія належалі да розных родах. Так цемніка павінен выступаць яшчэ і тым абядноўвае пачаткам, якое павінна згуртаваць усе тысячы ў адзінае циле.Ситуация значна ўскладнілася пасля адукацыі сусветнай імперыі і яе распаду на асобныя ўлусы. Цяпер арміі фармаваліся, галоўным чынам, з немонгольського насельніцтва, раней заваяванай і пазбаўленага ўласнай арыстакратыі. Значнай сілы стаў набіраць казацкі элемент, які ў свой час быў прыведзены ў парадак Чынгісханам, але з пашырэннем межаў імперыі, знайшоў новыя арэалы распаўсюджвання. Таму цемніка ў такой сітуацыі павінны стварыць адзінае цэлае з уласна мангольскіх ветэранаў, мясцовага насельніцтва і новага казацкага элемента, бо без ўнутранага адзінства і адсутнасці канфліктаў паміж рознымі субстратамі аб баяздольнасці арміі не было чаго і казаць. Відавочнымі былі два шляхі вырашэння праблемы: уласны аўтарытэт цёмніку, як абядноўвае фактар, або сілавое ціск на этнічныя меншасці з выкарыстаннем ўнутранай апоры - аднаго этнасу ў процівагу іншым пры падтрымцы хана. Пры гэтым, другі шлях быў магчымы толькі ў выпадку адсутнасці нават найменшай канфрантацыі цэнтрам, што не магло ўладкоўваць тых цёмніку, якія спрабавалі праводзіць уласную палітыку. Менавіта падыход да вырашэння праблемы адзінства ўласнага улуса і стаў адным з галоўных фактараў аддзялення Цемнікаў-огланами ад Цемнікаў-нойонов з ператварэннем апошніх у выключна ваенную администрацОтже бачым, што менавіта ўнутраныя змены, якія зведала мангольскае грамадства пасля адукацыі імперыі Чынгісхана, далейшага ператварэння ў сусветную дзяржава і распаду на асобныя ўлусы, выклікалі эвалюцыю інстытута Цемнікаў. Ён, з часам, ператварыўся з выключна ваеннай адзінкі на палітыка-адміністрацыйную, якая павінна выконваць па арміі і другарадныя функцыі, перш за палітыка-эканамічныя. У гэтай. Эвалюцыі на першае месца паступова выйшла менавіта дзяржаўная дзейнасць цёмніку, якія, з аднаго боку, змагаліся за дасягненне уласных мэтаў, а з другога - выступалі як прадстаўнікі інтарэсаў сваіх ваяўнічых падпарадкаваных на дзяржаўнай арэне. А гэта, разам са станаўленнем феадальных адносін у Мангольскай імперыі, справакавала шэраг дзяржаўна мерапрыемстваў цёмніку, якія пасля пачалі ўзнікнення новых этнічных утварэнняў на тэрыторыі Залатой Арды. Палітычны лад Залатой Арды адпавядаў агульнаму прылады Мангольскай імперыі, які ўяўляў сабой ваенна-палітычнае абяднанне. Упраўлення Залаты Ардой хан ажыццяўляў праз сваіх Цемнікаў. Інстытут темництва быў ключавым у сістэме палітычнага кіравання мангольскага дзяржавы.
Становлення сістэмы дзяржаўнага кіравання Маскоўскага царства
Рускія князі ў асноўным ўсведамлялі магутнасьць Залатой Арды і імкнуліся падтрымліваць з заваёўнікамі мирнистосункы. У гэтых умовах гэта было адзіным сродкам захаваць свой народ, насельніцтва свайго княства ад гібелі або рабскай няволі. Пачала палітыкі примеирення паклаў князь Яраслаў Усеваладавіч. Яго сын Аляксандр Неўскі працягнуў яе. Князь Аляксандр неаднаразова ездзіў у Арду, пабываў у Манголіі і здолеў прыцягнуць да сябе мангольскага шляхты. Паколькі хан лічыўся уладальнікам Русі, пытанне чарговасці пры атрыманні цэтлікаў вырашаліся пры ардынскім двары. Зразумела, што такая сітуацыя спараджала інтрыгі і міжусобіцы паміж князямі [51, c.495].
Урад Залатой Арды быў ?/p>