Станаўленне і арганізацыя дзяржаўных інстытутаў у Маскоўскай дзяржаве ў XIII-XVI стагоддзе
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
лася. Гэты перыяд характарызуецца тэндэнцыяй да росту тэрыторыі княства. Акрамя таго, маскоўскія князі вялі барацьбу з Тверрю за уладзімірскі пристол. Толькі ў другой палове XIV ст. значущисть Масквы як палітычнага цэнтра Расійскага дзяржавы паступова набывае рэальны змест.
Некаторы час у гэтым рэгіёне вядучую ролю адыгрывала Цвярское княства, створанае ў 1230 - 1240-х (ад 1260-х гг яго кіраўнікі займалі Уладзімірскі вялікакняскі стол). 1328 са згоды хана Залатой Арды вялікакняскі тытул перайшоў да кіраўніку Маскоўскага княства (існавала з другой паловы XIII ст.) Івана Данілавіча Каліты (1328 - 1340 гг), унука Аляксандра Неўскага. Іван Каліта заклаў асновы магутнасці Масквы, далучыўшы да яе шэраг суседніх княстваў [51, c.497]. З мэтай зацвярджэння сваіх палітычных, планаў перанёс з Уладзіміра ў Маскву цэнтр мітраполіі "ўсяе Русі" (да Уладзіміра на Клязьме пераведзены з Кіева ў 1299 г.). Яшчэ больш ўмацаваў аўтарытэт і ўплыў Масквы унук Івана Каліты - Дзмітрый Іванавіч Данскі (1359 - 1389 гг), якому ўдалося заваяваць шэраг княстваў і, скарыстаўшыся анархіі ў Залатой Ардзе, разбіць хана Мамая ў бітве на Куліковым полі (1380 г.) [ 38, c.112].
У кіраванне Васіля і Дзмітрыевіча (1389 - 1425 гг) і Васіля II Васільевіча (1425 - 1462 гг) межы Маскоўскай дзяржавы значна пашырыліся за кошт далучэння Ніжагародскага, Мурамскага і інш. удзельных княстваў. Перамога Васіля II у шматгадовай міжусобнай вайне падрыхтавала неабходныя перадумовы для завяршэння працэсу абяднання паўночна-ўсходніх земляў вакол Масквы і адукацыя цэнтралізаванага дзяржавы. У кіраванне Івана III Васільевіча (1462 - 1505 гг) і яго сына Васіля III Іванавіча (1505 - 1533 гг) да Маскоўскай дзяржавы былі далучаны Яраслаўская (1463) і Растоўскай (1474) княства, Наўгародская рэспубліка (1478 г .), Цвярское княства (1485 г.), Пскоўская зямля (1510), Смаленскае (1514 г.) і Разанскае (1521 г.) княства і Вяцкі зямля завяршыла ўсталяванне панавання вялікіх князёў маскоўскіх над усімі паўночна- усходнімі рускімі землямі [43, c.513].
Перыяд 80-х гг ХV ст. - Рубежный, паколькі менавіта ў гэты перыяд была ліквідаваная палітычная раздробленасць Паўночна-Усходняй Русі. У 80-х гг ХV ст. Была ліквідаваная палітычная незалежнасць феадальных рэспублік. Абяднанне Маскоўскім княствам зямель маскоўскіх, Суздальскай-ніжагародскіх, растоўскіх, яраслаўскіх, цвярскіх, наўгародскіх, часткова разанскіх і іншых азначала не тилькиутворення адзінай дзяржаўнай тэрыторыі, але і перабудову ўсёй палітычнай сістэмы Паўночна-Усходняй Русі. Для абяднання краіны характэрныя новыя формы апарата мясцовага і цэнтральнага кіравання. Менавіта з 80-х гг ХV ст. назіраецца рэарганізацыя адміністрацыйнай сістэмы, якая існавала яшчэ ў папярэдні перыяд. У якасці пастаяннага цэнтральнага дзяржаўнага органа пры вялікаму канчаткова афармляецца баярская дума з пастаянным складам. Па меры ўскладнення функцый упправлиння даручаецца дзяка, прызначаных вялікім князем і баярскай думай. Такім чынам, закладваецца асновы загадным сістэмы, якая набывае канчатковага афармлення ў XVI ст. Узмацняецца кантроль з боку вялікакняскай улады за дзейнасцю правінцыйных адміністрацыйных органаў улады [51, c.5].
У кіраванне Васіля II Маскоўскае княства перастала плаціць Залатой Ардзе штогадовую даніну, а ў 1480 г. Масква канчаткова пазбавілася залежнасці ад мангола-тагар. Перыяд канца XIV - сярэдзіне XV ст. - Час напал барацьбы паміж асобнымі землямі Паўночна-Усходняй Русі. Пасля падзення Візантыі (1453) у Маскве паўстала канцэпцыя спадчыну палітычнай ролі Канстанцінопаля, і ў сувязі з гэтым сфармавалася палітычна - ідэалагічная дактрына "Трэцяга Рыма" (сімвалічнай прыкметай пераемнасці дзяржаўнай традыцый Візантыйскай імперыі стаў шлюб Івана III з Софяй Палеолаг-пляменніцай апошняга візантыйскага імператара і прыняцця двухгаловага арла за дзяржаўны герб Маскоўскай дзяржавы). Пры Іване III пачалося афармленне поўнага тытула вялікага князя і ў некаторых дакументах Іван III ўжо мянуецца царом. Васіль III да свайго тагачаснага тытула дадаў "і васпан ўсяе Русі", што стала праявай маскоўскіх прэтэнзій на ўсю тэрытарыяльную спадчына Кіеўскай дзяржавы. 1547 Іван IV Васільевіч (Грозны; 1533 - 1584 гг) афіцыйна прыняў царскі тытул. Тады ж малады цар пачаў самастойна кіраваць дзяржавай. Впрордовж 1549 - 1560 рр. Важную ролю ў упраўленняў краінай адыграла так званая Выбарная савет, урад Івана V і у які ўвайшлі нйближчи яго дарадцы: А.Адашев, А.Курбський, пратапоп Сільвестр. У гэты перыяд быў ажыццёўлены шэраг рэформаў накіраваных на цэнтралізацыю Маскоўскага дердавы: ліквідаваныя сістэму корлинь, створаны адзіны цэнтралізаваны апарат кіравання, умацаванню органаў дзяржаўнай улады на месцах, увядзенне скліканне земскіх сабораў [39, c.164].
Знешняя палітыка Івана V і была арыентавана на пашырэнне Маскоўскага царства шляхомзавоювання новых зямель. У час яго праўлення былі захопленыя Казанскае (1547 - 1552 гг), Астраханскае (1556), Сібірскае (1558) ханства, далучаная Вялікую Нагайскай Арду, зямлі мардвы (1552), кабардинский і чаркескам княства (1557 г .) [40, c.94-115]. У той жа перыяд пачалося ўключэнне ў склад Маскоўскай дзяржавы зямель, размешчаных на поўдзень ад Акі і Верхняга Дона, якія ад Батыя нашэсця ўяўлялі сабой бязлюдны край (т. н. Поле, або Дзікае Поле). Асваенне гэтых зямель, умацаваны сістэмай абарончых збудаванняў (засечнай лініі), ахоўвалі дзяржава ад спусташальных нападаў Крымскага ханства. На працягу XVI ст. тэрыторыя Маскоўскага дзяржавы дасягнула 5,5 млн кв. км з насельніцтвам ок. 9 - 10 млн. чал., Што было ў 10 разоў больш, чым тэрыторыя уласна Маскоўскага княства. Хуткае тэрыт?/p>