Станаўленне і арганізацыя дзяржаўных інстытутаў у Маскоўскай дзяржаве ў XIII-XVI стагоддзе
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
·ацікаўлены ў гэтых спрэчках і палітычнай барацьбе паміж рускімі князя і. Паколькі ў такой сітуацыі хан, валодаючы уладай і аўтарытэтам ииступав арбітрам у виришенни правы княжанне.
У пачатку XIV ст. адбываюцца важныя змены ў дачыненні да ханаў на Русь, гэта поячнюеться тым, што яны адклікалі сваіх прадстаўнікоў - баскакаў ў рускіх княствах. Зараз, збор даніны і адпраўка яе ў Арду ажыццяўлялі самі рускія князі. Менавіта гэта права стала пасля моцным прыладай у руках маскоўскі князі Івана Данілавіча Каліты [51, c.513].
У 1327 ён пры падтрымцы мангольскай арміі здушыў антиордынской паўстанне ў Цверы. Удзячны хан Узбек, прапраўнук Батыя дараваў цэтлік на Уладзімірскае княжанне і права збору "выхаду" з усёй Русі. У маскоўскай улады зявілася магчымасць назапашваць сродкі, што спрыяла палітычнаму ўмацаванню ўлады маскоўскага князя. Вялікакняскі цэтлік часу амаль без перапынкаў захоўваўся за маскоўскімі князямі [28, c.235].
З паслабленнем Залатой Арды ў другой палове XIV ст .. ярмо стала менш цяжкім. Працэс драбнення Мангольскага дзяржавы спрыяў таму, што спыняюцца рэгулярныя набегі на Русь. Ханы Залатой Арды, уцягнутых у барацьбу за ханскі прыступаць, ужо не маглі арганізаваць вялікі ваеннай кампаніі .. Спроба карнага паходу супраць Маскоўскага княства ў 1380 г. скончылася катастрафічным разгромам ардынскіх войскаў на Куліковым полі.
Паступова маскоўскія князі здолелі сканцэнтраваць у сваіх руках неабходныя матэрыяльныя рэсурсы, што дазволіла ім праводзіць актыўную ўнутраную палітыку незалежную ад палітыкі хана. Выплата даніны адбывалася нерэгулярна, усё радзей зяўляліся ў ханскі стаўцы князі з просьбай выдаць ярлык. Пераход пасаду цяпер вызначаўся завяшчанні: Дзмітрый Іванавіч Данскі перадаў княжанне свайму сыну без дазволу хана.
На працягу XV ст. залежнасць Русі ад Арды станавілася ўсё прывідныя. Ў 1480 г. вялікі князь маскоўскі Іван III адхіліў патрабаванні хана Ахмата аднавіць выплату "выхаду" і выступіў супраць яго ў паход. На берагах ракі Угра ардынскіх і маскоўскія войскі стаялі некалькі месяцаў. Ні адна з бакоў не вырашаўся на рашучыя дзеянні, абмяжоўваючыся дробнымі сутычкамі. Нарэшце хан адступіў. Гэта падзея лічаць Рубежный, паколькі з ёй звязваюць вызваленне Русі ад ардынскага прыгнёту. Толькі ў 1502 г., калі крымскія татары разбурылі сталіцу Залатой Арды, натуральна адпала неабходнасць паездкі за ярлыкамі і выплаты даніны. Залатая Арда ўпала канчаткова, і эпоха мангольскага заваёвы Русі завяршылася [51, c.789].
У пачатку 80-х гг ХV арт. значная частка зямель Паўночна-Усходняй Русі былі абяднаны ў адзіную дзяржаву. Фармальна працягвала захоўваць сваю незалежнасць Пскоўская зямля. Аднак, Пскоў, якой вёў барацьбу з Лівонскім ордэнам і літоўскімі феадаламі, маючы патрэбу ў дапамозе, быў вымушаны прызнаць уладу маскоўскіх намеснікаў. У залежнасці ад Моск знаходзілася і Разанскае княства. Частка рускіх зямель, у прыватнасці смаленскія і чарнігаўскія былі захопленыя літоўскімі феадаламі. Ліквідацыя роздробленности зямель Паўночна-Усходняй Русі спрыяла стварэнню перадумоў развіцця цэнтралізаванага Маскоўскай дзяржавы.
Працэс абяднання зямель Паўночна-Усходняй Русі ў адзіную палітычнае адукацыю спрыяла зменаў у сістэме палітычнага кіравання. Палітычнае абяднанне паўночна-ўсходніх рускіх зямель суправаджалася працэсам цэнтралізацыі дзяржаўнага апарату. Пачынаючы з 80-х гг ХV арт. цэнтральная маскоўская ўлада ажыццяўляе наступ на палітычныя правы ўдзельных князёў, перводяться на становішча служылых вотчыннікаў.
Варта заўважыць, што працэс фарміравання Маскоўскага цэнтралізаванага дзяржавы тармазілася такім фактарам як вотчына. Вотчына складала пэўную форму зямельнай уласнасці, уладальнік якой меў права перадаваць яе па спадчыне, дзяліць, прадаваць, абменьваць і да т.п.. Тэрмін вотчына адбываецца ад слова "Отчын", г.зн. бацькаўская зямля. Вотчыне землеўладання ўзнікае ў працэсе фарміравання феадальнай уласнасці на зямлю, яе ўладальнікамі былі князі, а таксама земскія баяры - нашчадкі родаплемяннога шляхты. У XIII - XIV стст. вотчыне землеўладання ў Паўночна-Усходняй Русі стала асноўнай формай уласнасці на зямлю [34, c.34]. Варта заначиты, менавіта ў гэты перыяд адбываецца рост памеру вотчын за кошт новых княжых дасягненняў, захоп супольных зямель, куплі, абмену, захоп і таму падобнае. Акрамя таго, адбываецца фогрмування вотчына-ўдзельнай сістэмы. Гэтыя працэсы спрыялі таму, што пачынае расці эканамічнае і палітычны ўплыў уладальнікаў буйных вотчын. Веды шляхетных баяраў звычайна складаліся з некалькіх вотчын, якія знаходзіліся ў розных месцах дзяржавы і не ўтваралі адзінага гаспадарчага арганізма. Уладальнікі вотчын карысталіся побач правоў і прывілеяў ў галіне судаводства, збору падаткаў і г.д. [8, c.154].
У ХV - ХVI стст. у сувязі з ростам ўплыву Маскоўскай дзяржавы, видбуаеться абвастрэнне супярэчнасцяў паміж вялікакняскай уладай, з обного боку, і сепаратысцкімі памкненнямі баяраў-вотчыннікаў. Цэнтралізацыя Маскоўскай дзяржавы, якое расце палітычны ўплыў маскоўскага князя спрыяла істотнага ўшчамлення правоў вотчыннікаў: вотчиникам забаранялася свабодна пераходзіць ад аднаго князя да іншага, значна абмяжоўвалася іх права суда.
Цэнтральная ўлада пачатку абапірацца на памеснае дваранства. Асабліва актыўна абмежаванні правоў вотчыннікаў адбывалася ў XVI ст. У часы апрычніны шмат вотчын было ликивдовано, а іх уладальнікаў пакараныя. Тады ж было адмененае распаўсюджванне ў ХV ст. сістэму кармленняў. У канцы XVI ст. у Мас