Россотрудничество министерство образования республики таджикистан академия образования таджикистана

Вид материала

Документы

Содержание Тањаммулпазирї аз Тањаммулпазирї дар фирќаи исмоилия Центральная азия на пути к культуре мира: формирование толерантного сознания, воспитание культуры мира

Подобный материал:

• Президента Республики Таджикистан, Национальный банк Таджикистана не несет ответственность, 573.42kb.
• Закон республики таджикистан "об образовании", 204.97kb.
• Министерство энергетики и промышленности республики таджикистан технологический университет, 706.84kb.
• Инструкция №112 «О безналичных расчетах в республике Таджикистан», 543.91kb.
• Правительством Республики Таджикистан и под его гарантию, грантов, гуманитарной помощи, 177.48kb.
• Положение №118, 230.1kb.
• Экономическая ситуация в мире настоятельно требует пересмотра и разработки новых подходов, 64.41kb.
• Концепция использования земель в Республике Таджикистан Содержание, 880.46kb.
• Республики таджикистан закон, 248.44kb.
• Опыт международного сотрудничества таджикистана в сфере подготовки кадров государственного, 75.54kb.

Адабиёт

1. Дарвиза, Зањро. Асари талоќ бар зиндагии нављавонон.-Тењрон: Донишгоњи Алзањро, 1371.
   
2. Сайф, Савсан. Теорияи рушди хонавода.-Тењрон: Интишороти Донишгоњи Алзањро, 1348.
   
3. Сикрин, Вилйем. Пешгомони равоншиносии рушд//тарљ. доктор Фарид Фидої.-Тењрон: Муассисаи иттилоот, 1367.
   
4. Сатйер В. Одамсозї//тарљ. доктор Бењрўз Биршак.-Тењрон: интишороти Рушд, 1370.
   
5. Сиёсї, Алиакбар. Назарияњои шахсият.-Тењрон: интишороти Донишгоњи Тењрон, 1371.
   
6. Рассел Б. Заношўї ва ахлоќ//тарљ. Иброњим Юнусї.-Тењрон:Нашри андеша, 1347.
   

Фарибо АТОЇ

устоди Донишгоњи озоди исломї (Ирон)


ТАЊАММУЛПАЗИРЇ АЗ

ДИДГОЊИ УСТОД МУТТАЊАРЇ


Тањаммулпазирї аз дидгоњи устод Муттањарї бар чанд рукни асосї мубтано аст, нахустин рукни тањаммулпазирї эњтимом ба парвариши фикру андешаи одамиён аст. Ислом бар асли масъалаи тањаммулпазирї таъкиди фаровоне карда ва илова бар он дар бораи хусусиёти он, ки инсонњо бояд њамеша тањаммулпазир бошанд низ ба тафсил сухан гуфта аст.

Ончунон, ки худ мустаќиман битавонад иттилооти хомеро, ки аз манобеи гуногун дарёфт мекунад таълиф кунад ва бо таамул дар онњо эњёнан ба натоиљи љадид бирасад. Ќувват гирифтани нерўи тааќул дар вуљуди одамї дар нињоят ўро табдил ба як муљтањид хоњад кард ва дар иљтињоди воќеї низ њамин аст, ки ваќте як масъалаи љадид, ки инсон њељ собиќае дар он надорад ба ў арза шуд фавран битавонад усулро ба нањви сањењ бар он татбиќ карда ва натиљагирї намояд.

Дар матнњои динї ба таалуму тааќул, њар ду тавсия шудааст. Чї таалум бидуни тааќул ва тафаккури муфид њељ фоидае нест њамчунонки «тааќул бидуни таълим ват аалум имконпазир нест». Чаро ки маояи аслии тафаккур пардозиши иттилоот дар зењн аст ва таълиму таалум омўхтани иттилоот аст. омўхтани баъзе илмњо монанди илми биллоњ ва малоикатању ва кутибању ва росулиња валявмилъахир, ки аз муќаддимоти имони сањењ мањсуб мешавад, вољиби айнї буда ва болаззати матлуб шореъ аст. Аммо улуми дигаре њам њастанд, ки чун тањќиќи њадафе аз ањдофи шариати ислом мутаваќиф бар омўхтани онњо аст бояд фаро гирифта шаванд ва њељ илме аз аќсоми мухталифи улум низ аз ин ќоида мустасно нест.

Ковиш дар масъалаи илмомўзї (таълим0 аз дидгоњи исломї худ муќаддимае аст барои таъмили даќиќтар дар боби тааќул, ки дар мутуни динии мо аз дараља ва мартабаи болотаре бархўрдор аст. Тааќул чунон ки гуфта шуд бар хилофи таълим як фароянди фаъол дар зењни одамї аст, ки дар он иттилооти хоми мављуд дар зењн њалољї ва пардозиш мешавад ва муќаддимаи натоиљи бадеъ ќарор мегирад.

Аќл ќуввае аст дар вуљуди одамї, ки яке аз муњимтарини он мазњарияти исми фаровони Худованд, яъне људо кардани сира аз носира (дуруст аз нодуруст) дар миёни иттилоот ва мафоњими мваљуд дар зењни одамї аст. Аќл он ваќт барои инсон аќл аст, ки ба шакли ѓирбол дарбиёяд, яъне њарчиро, ки вориди зењн мешавад сабук ё сангин кунад ва бењарини онњоро барои худ нигоњ дорад. Таълиму тарбияти исломї дар аввалин гом бо устувор кардани пояњои дониш ва тафаккур дар инсонњо оѓоз мешавад ва ќивом меёбад. Пас аз ин гоми нахуст барои расидан ба ѓояти мутаолии омўзишу парвариши динї, ки њамон тарбияти инсони коми ласт гомњои муњими дигареро низ бояд бардошт, ки дар идома дар бораи онњо сухан хоњем гуфт: аз дидгоњи устод Мутањаррї дуввумин гоми асосї дар таълиму тарбияти исломї парвариши истеъдодњои нуњуфта дар вуљуди одамї аст. аз авлиёти инсоншиносии исломї яке ин аст, ки лавњи вуљуди одамї дар бадў тавлиди поку бенаќш нест ва Худованд дар нињоди њама ибнои башар пеш аз тавлиди онњо одобу аќоидеро нињодааст. Ин таълимоти пешбинї агарчї ба нањви огоњона дар замири инсонњо мављуд ва мустаќаранд, лекин њамаи онњо бо њам нестанд ва дар бисёре аз маворид аз ќувва ба феъл даровардани инсонњои мўњтољ навъи хосе аз сулуки љисмї ва рўњї нањваи хосе аз тарбият ва омўзиш аст. Устод Муттањарї мўътаќид аст, ви ба воќеъ тарбияти тањаммулпазирї чизе љуз парвариш додани истеъдодњои мављуд дар ботини инсонњо нест. Агар инсон чизе њам аз хориљ меомўзад барои он аст, ки он омўхтањо ва иттилоотро бар фитриёти худ бияфзояд ва аз омехта шудану дарњам рафтани онњо нерўи бештаре бигирад ватариќи камолро сареътар тай кунад. Ин сухан, ки инсонњо ба нањви мотаќаддум аз бархе огоњињои фитрї бархўрдоранд дар миёни файласуфони Ѓарб низ тарафдороне дорад. Аз љумла Эмануэл Конт файласуфи шањири олмонї мўътаќид аст, ки одамиён мустаќилона аз њар гуна таълиму омўзиш бар ахири ахлоќї ва мусодиќи он огоњї доранд ва пеш аз он ки фарде аз хориљ барои онњо аз таколифи ахлоќї сухан бигўяд худ аз таклифи хеш огоњанд ва ба љид мўътаќид аст, ки аз таљриба донистани хайри ахлоќї танњо роњи тављењи амали ахлоќї аст.

Ончї Худованд ба унвони боварњои фитрї дар нињоди одамиён ќарор дода, дар аълои дараљаи хайру ростї аст ва инсонњо барои он ки ба ѓояти камол бирасанд ниёз ба њељ чизе љуз ба фазилат расонидани истеъдодњои фитрии худ надоранд.

Устод аз ин суханон чунин натиља мегирад, ки низоми тарбиятии ислом ба таври умда аз назариёт шакл мегирад чї њар системаи омўзишї, ки мунтабиќ бар фитрати дарунї ва нидои виљдони одамї набошад њаргиз муваффаќ набуда ва коре аз пеш нахоњад бурд, њатто агар ба иљбор ва икроњ њам мутавассил шавад.

Савум: аз дигар аз аркони таълиму тарбият дар ислом ин аст, ки дар асари омўзиши сањењи фазоили ахлоќї ва малакоти нафсонї дар вуљуди одамї љойгузин мешавад ва рўњи инсон ба онњо одат мекунад. Бисёре аз назарияпардозони бузурги тарбиятї дар Ѓарб аќида доранд, ки одат усулан ва мутлаќан амри нописанде аст. Масалан Руссо дар китоби «Эмил» мегўяд: «Эмилро бояд одат дињам, ки ба њељ чизе одат накунад». Кант дар љое мегўяд: «Њар андоза одоти башар бештар бошад истиќлолу озодии ў бештар мешавад». Устод Муттањарї мегўяд: «Инњо аќида доранд, ки чун хосияти одат ин аст, ки иродаро заиф мекунад ба нањве ки инсон наметавонад алайњи маъсусоти рўњї ва љисмии худ ќиём намояд, пас одат дар њар замина ба даст. Лизо инњо дар муќобили ин таъриф, ки тарбият фаннит ашкили одат аст мегўянд тарбият фанни барњам задании одат аст». Устод мўътаќид аст, ки судури њукми куллї дар бораи ин ки одат њамвора амри нописанде аст чандон дуруст нест. Чун одат бар ду ќисм аст: одати феълї ва инфиолї.

Одати феълї он аст, ки инсон тањти таъсири омили хориљї ќарор намегирад, балки кореро дар асари такрору тамрин бењтар анљом медињад. Масалан, навиштанро наметавон ба якбора омўхтан, бояд батадриљ ва дар асари тамрину тамрини одат ба навиштан њосил шавад. Бисёре аз малакоти нафсонї мисли шуљоат ва ќуввати ќалб низ одати феълї мањсуб мешавад. Устод мўътаќид аст, ки дар мавриди одоти феълї эродоте аз ќабили ончї Конт ва Руссо баён мекарданд ворид нест, чун «аввалан хосият ин нест, ки инсон хўй ва нафс мегирад, балки хосияти онњо фаќат ин аст, ки инсон то ваќте ба анљоми коре одат накарда иродааш дар муќобили муњаррикоте, ки ангезаи ўро барои анљоми он кор кам мекунанд заиф аст, вале ваќте ки одат кард муќовимат пайдо мекунад. Сониян фавоиди одат, ки уламои ахлоќї њамвора бар он таъкиди фаровон кардаанд ин аст, ки одати анљоми кореро, ки бар њисоби табиат барои инсон душвор аст осон мекунад.

Устод он ќисме аз одатро , ки тасаллути онњо бар наќши одамї мўљиби тазъифи аќлу иродаи ў мешавад, одати инфиолї меномад. Одати инфиолї одате аст, ки инсон тањти таъсири як омили хориљї кореро анљом медињад ва дар њамин даста аз одатњо аст, ки одамї асири маъсусоти худ мешавад.

Њосили сухан дар ин бахш ин аст, ки дар назарияи таълиму тарбияти исломї эљоди одоти феълї барои тарбиятшавандагон љойгоњи муњиме дорад ва ѓафлат аз он раванд тарбияти диниро тоњудуди зиёде махтал хоњад кард.

Чањорум: инсоне, ки ба равиши исломї таълим мебинаду тарбият мешавад бояд мављуде ахлоќї аз кор дарояд ва ин якеи дигар аз аркони таълиму тарбияти исломї аст. Мутакаллимони шиа тањти таъсири омўзишњои аимма алайњи ислом њамвора мўътаќид буданд, ки хайри ахлоќии мустаќил аз амри илоњї аст, ин гуна нест, ки чун Худованд ба анљоми як кори хос амр кардааст он кор мубаддал ба хайри ахлоќї шавад. Балки чун як амали хос ба лињози ахлоќї хайр аст Худованд ба анљоми он амр мекунад ва ин сухан албатта тафсиле дорад, ки аз он сарфи назар мекунем, аммо ин нукта низ набояд ногуфта намонад, ки холиќи нахустин хайри илоњї, ки дар замири инсон ба сурати фитрати ахлоќї љой гузорида шуда Худованд аст ва аз ин љињат ахлоќро бояд баромада аз зоти илоњї донист. Устоди шањид илова бар ин мегўяд тамоми њаќиќат ин аст, ки ахлоќ аз маќулаи ибодат ва парастиш аст.

Инсон ба њамон мизон, ки худоро ноогоњона парастиш мекунад, ноогоњона њам як силсилла дастурњои илоњиро пайравї мекунад. Ваќте ки шуури ноогоњаш табдил бишавад ба шуури огоњ, ки паёмбарон низ барои њамин кор омадаанд, он гоњ дигар таоми корњои ў табдил ба кори ахлоќи мешавад.

Системаи таълиму тарбияти исломї аз онљо, ки омўзишњои ахлоќї дар он ањамияти бисёр дорад як системаи њадафманд ва дорои ѓараз ва маќсуд хоњад буд чун ахлоќ бар хилофи мутлаќи тарбият, ки њељ мўњтавои аз пеш таиншудае надорад, дорои мазмуну мўхтавои мушаххас ва ѓайриќобили тахлиф аст. Аз сўйи дигар фазоили ахлоќї агар дар канори одобу аъмоли динї бишинанд одамиро барои тай тариќи камол кифоят хоњад кард ва матлуби омўзишу парвариши исломї низ љуз ин нест.

Панљум: бо таълиму тарбияти исломї дар якеи дигар аз шууни худ бар масъаларо ибодат мубтано аст. Дар тафаккурии исломї камоли ѓойии одамї он њангом муњаќќаќ мешавад, ки ў ба мартаба ва ибодат бирасад. Ва дар њамин њол ва маќоме аз зикри бории таоло ѓофил нашавад. Расидан ба ин мартаба мусталзам навъе хос аз сулуки рўњї ва љисмї аст, ки љуз дар зимни як системаи омўзишу парвариши даќиќ мумкин нахоњад буд. Дар ислом анвои мухталифе аз ибодат вуљуд дорад, ки њар як мўњтавои хос ва ба табъи он коркарде вижа доранд. Тарбияти исломї бо дастмоя ќарор додани ин ашколи мухталифи ибодат њар якро дар љињати баровардани маќсуде хос аз маќосиди мухталифи худ ба кор мегирад ва ба ин тартиб ибодатро дар канори дигар аркони худ менишонад то аз ин рањгузар барномаи хешро комил кунад ва ба саранљом бирасонад.

Устод аќида дорад, ки дар ибодати исломї илова бар мўњтавои онњо аносири мухталифе вуљуд дорад, ки њар кадом аз онњо метавонад мустаќилан дар љињати ѓанитар шудани барномаи тарбиятии исом муассир воќеъ шавад. Ибодоти исломї ѓолибан шакли хос ва аз пеш таиншуда доранд, ки шахси обид њаќќи тахалуф аз онњоро надорад. Њамин шакли хоси ибодат ва лузуми мурооти он худтамринї аст барои забту мањори наќш, ки яке аз муњимтарин малакоти нафсонї мањсуб мешавад. Илова бар ин аксари ибодоти исломї ваќти вижае њам доранд, ки дар ѓайри он пазируфта намешаванд.

Лузуми мурооти авќоти ибодат худ тамрини дигаре аст. барои он ки малакаи назм ва ваќтшиносї дар вуљуди обид љой бигирад ва ин низ як хислати дигар аст. Аз ин даст аворизи љонибї ва муњим дар атрофии ибодоти исломї боз њам метавон ёфт. Бо ин васф метавон натиља гирифт ибодот охирин њалќа аз занљири таълиму тарбияти исломї аст, ки агар ба боќї иљзои он бипайвандад системаи бадеъро падид хоњад овард, ки басе љомеъар ва коромадтар аз назарияњои кунунии таълиму тарбият аст. Ончї дар камоли ихтисор дар ин навиштор омад шумои куллии низоми омўзишу парвариши исломї аст, он гуна ки устоди шањид Мутањаррї дар осори худ тасвир кардааст. Ин сохтори асотид умдатан назарї аст ва барои он ки табддил ба як теорияи љомеъ ва созгор шавад бояд роњкорињои илмї ва иљрої ба њамроњи бархе љузъиёти дигар ба он замима шавад он њангом аст, ки метавон нисбат ба тањаќќуќи яке аз ањдофи деринаи шариати ислом, яъне сохтани љомеаи динї умедвор буд.

Ончї дар маќола омада нигоњи устод Мутањаррї дар њавзаи таълиму тарбият баргирифта аз ду китоби он фарзона ба номњои «Таълиму тарбият дар ислом ва фалсафаи ахлоќ» аст.

Дин тибќи нахустин оёти нозилшуда бар Паёмбар (с) бар ду унсури бунёдини унсури таълиму тарбият, яъне касби илму дониш (илми болќалам) аз як сўй ва таолии рўњў камоли инсонї (илмулинсон ма лам яълам) аз сўйи дигар таъкид дорад аз даричаи њамин таъкид аст, ки метавон аввалан ба ин иддао кард, ки Ќуръон як китоби тарбиятї аст истидлол кард, сониян бар ањдофу ормонњои ом ва куллии низоми тарбиятии ислої вуќуф ёфт. Тамоми равишњои тарбиятї дар ислом дар њаќиќат њокї аз пайванди инсон ва Раб аст ва њама навъ фаръ ва шўъбањои тарбият аз ин пайванд ва кайфияти он маншаъ мегирад. Дин ба нигариши фалсафии фард ба таълиму тарбият ва ба дунболи он ањдофи тарбиятї љињат медињад ва фарњанги динї њоким бар инсон дар њама шууни зиндагии ў реша медавонад. Тарбияти динї нишондињандаи роњу равише аст, ки дар инњо ба њадафи зиндагї мунљар мешавад. таълиму тарбият аз дер боз ва тайи ќарнњову асрњо њамвора мавриди таваљљўњи олимон, андешамандон, файласуфон буда ва бад-ин сон тавонистааст афкору андешањои бузургро ба сўйи хеш фаро хонад. Дар асре, ки бо пешрафти фановарї ва њуљуми амвољи иртиботї ва расонаии башар дар майдони фарњангњои бегона ќарор гирифтааст, тањаммулпазири яке аз рукнњои тарбияти инсон мебошад


Аќлимо ШОЗИЁЕВА

ходими илмии Пажўњишгоњи

рушди маорифи АТТ


ТАЊАММУЛПАЗИРЇ ДАР ФИРЌАИ ИСМОИЛИЯ


Гуногунї ва рангорангии бумї, нажодї ва фарњангии љањони ислом чунон бузург аст, ки беихтиёр чунин савол ба миён мебиёяд: чи ќадар бояд алоќаи динї мустањкам ва пойдор бошад, то ки муттањидии чунин гуногунї пойдор бимонад?1,523 Бале, ислом омили асосие барои равнаќу ривољ ва баландшавии сатњи илмї ва моддї аст, ки бадбинї ва хусумати љањони кўњнаро бо тањаммулпазирї, чандандешагї (плюрализм) ва рўњияи инсондўстиву ёрии байнињамдигарї иваз намуд. Ислом дини сулњ, дини вањдат, дини фурутанї, дини мењрубонї ва саховат аст. Ин муњим аст, ки насли љавон дар ин суннатњо ва усул собитќадам бошанд 2,52. Чунин бањогузорї ба љањони ислом барои яке аз фирќањои он исмоилия низ дуруст мебошад, зеро боќї мондани ин фирќа дар тўъли дувоздањ аср далели гуфтањои болост. Мардум дар ќисматњои мухталифи љањон тавлид шуда, бо забонњои гуногун сухан мегўянд ва дар баъзе мавридњо мазњабро дар байни худ ба таври гуногун таъбир мекунанд ва он ба ин маънї нест, ки онњо бародар ва хоњар нестанд, онњо наметавонанд бо њам кор кунанд, онњо наметавонанд маќсадњои муштарак дошта ба њадафњои муштарак бирасанд. Имрўз уммат (Ислом) иборат аст аз чандсад миллион нафар мардуми мусулмон, ки бо калимаи шањодат, яъне «Ло Иллоња Иллаллоњ Муњаммадун Расул Аллоњ» ба мазњаби худ вобаста ва алоќаманд гардидаанд, вале дар тўъли таърихамон, дар тўъли асрњо дар љойњои мухталиф зиндагї мекунанд, бо забонњои гуногун сухан гуфта дар чањорчўбаи сиёсатњои мухталиф умр ба сар мебаранд ва дар баъзе аз таъбирњои мазњабашон аз якдигар фарќ мекунанд. Плюрализми мардуми љањони Ислом на танњо як њаќиќати таѓйирнопазири таърихї аст, балки ин як ќудрат аст, ки ба хотири он бояд сипосгузор бошем, ќудрате, ки ба таври созанда дар ахлоќи исломї барои муттањид сохтани ин мардум ва миллатњои дигар ба кор гирифта шавад. Мо бояд ин чандандешаги ва тањаммулпазириро бо њурмату эњтиром эътироф намоем. Мо гоње дар ваќти бањсњои илмї фаромўш мекунем, ки ин тафовутњо дар тўъли асрњо аз рўзњои авали вањй дар Ислом мавуд будаанд. Ќуръони маљид мефармояд: «Эй мардум, мо шуморо марду зан офаридем ва он гоњ ба миллатњо ва фирќањои мухталиф гардонидаем, то якдигарро бишиносед, њамоно бењтарини шумо дар назди Худованд парњезгортарин ва ботаќвотарин мардуманд. Худованд доно ва огоњ аст»5,49:13. Пас, Ќуръон худ фирќањои байни мусулмононро ќабул мекунад ва мегўяд, Худо шуморо мутобиќи рафтор ва равиши зиндагиатон ќазоват хоњад кард. Аммо тамоми фирќањои мављуда набояд аз усул ва аќоиди асосї-тавњид (ягонагии Худо) ва Набуввати Њазрати Муњаммад(с), њамчун охирин ва хотами пайѓамбарон, ки њамаи мусулмононро бо якдигар пайванд медињад, ѓофил бошанд. Инњо эътиќодоте мебошанд, ки байни њар зану марди мусулмон дар њар љое, ки бошанд, муштарак њастанд.

Дар муддати таърихи дуру дароз ба Љамоати исмоилињо одамони дорои анъанањои гуногуни фарњангї дохил шудаанд, ки то ба имрўз гуногунфарњангї ва тањаммулгарої хусусияти хоси Љамоати онњо мебошад, яъне ки исмоилиён љамоати байналхалќї мебошанд. Чандфарњангї будан дар назари мо бисёрќудрат аст ва ин ќудратро заиф кардан нашояд 2,12. Теъдоди умумии исмоилиёни љањон аз 20 млн. зиёд буда, теъдоди бештари онњо дар Осиёи Марказї ва Љанубї, шарќи Африќо, шарќи наздик, инчунин дар Урупо ва Амрикои шимолї зиндагї мекунанд. Барои њамаи муридони Имом чї аз Љањони Шарќ ва чи аз Љањони Ѓарб, асли асосї шинохти Имоми Замон аст. Робитаи исмоилиён бо якдигар ва робитаи њар яки онњо бо Имом як робитаи маънавии (рўњонї) доимї аст. Имоми Замон мазњабро таъбир ва тафсир мекунад ва њар замон дар њар бахше аз зиндагии љамоат, дар тафсир ва таъбири мазњаб рањнамої мекунад, љамоатро дар бахшњои мухталифи дунё њимоят мекунад ва бо љамоат ва дигарон хостори пешбурди сифати зиндагии муридон дар њар љое, ки набошанд, аст. Мусулмонони исмоилї фарзандони рўњонии Мавлоно Њозиримом њастанд ва хоњарону бародарони рўњонї њисоб шуда ба як љамоат таалуќ доранд ва бо њамдигар тибќи меъёрњои тањаммулгарої зиндагї мекеунанд. Мувофиќи анъана фаќат Имоми замон њуќуќи мутлаќи таъин кардани вориси худро аз байни авлоди мардинаи худ дорад. Мувофиќи таълимоти мазњабї Имоми Замон пешвои рўњониест, ки аз љониби Худованд њидоят ёфта ба ў илме хос ато карда шудааст, ки ба он дигар инсонњо мўњтољанд. Башарият ба як муаллими содиќ ва њидоятгар ба роњи рост мўњтољ аст, ки ин муаллими содиќ касе ба љуз имоми исмоилии замон наметавонад бошад.[4,181]

Љамоати исмоилия дар сар то сари љањон ва фарњанги ѓании онњо њамчун манбаи инкишофи алоќа байни онњо хидмат мекунад. Тавассути Љамоати исмоилиён дар Амрико, Урупо, Африќои Шимолї ва Осиё дар байни мамлакатњои мутараќќии саноатї ва рў ба тараќќї, тибќи усули тањаммулпазирї равобити ќавї барпо шудаанд ва ин равобит бо ќудрати Шабакаи муассисоти Оѓохон оид ба рушд, яъне Имомат ба роњ монда мешавад. Фаъолияти Имомат се соњаи асосиро дар бар мегирад-рушди иљтимої, рушди иќтисодї ва фаъолияти фарњангї.

Дар тамоми соњањои тараќќиёти иљтимої ва фарњангї фароњам овардани кулли шароитњо яке аз маќсадњои асосии муассисањои шабака мебошад, зеро мањз омилњои тараќќиёти иќтисодї, иљтимої ва фарњангї дараљаи зиндагии мардумро муайян менамоянд. Муассисањои Оѓохон ба њамаи мардум сарфи назар аз эътиќоди динї ва нажодї хидмат мерасонанд. Имрўз созмонњои асосии шабака, ки ба рушди иљтимої машѓул њастанд инњо мебошанд: Бунёди Оѓохон, Донишгоњи Оѓохон, Муассисањои Оѓохон оид ба њифзи сињати омма, Муассисањои Оѓохон оид ба маориф. Њар яке аз ин созмонњо вазифа ва маќсадњои муайяни худро доранд.

Хушбахтона тољикистониён бо сарварии Президенти мўњтарам Эмомалї Рањмон ва роњбарии Њукумати Тољикистон тавонистанд як љомеаи маданиро бо иттињоди миллї аз рўи усули имрўзаи мамлакат, аз он љумла, дахлнопазирии сарњадњо, демократияи чандњизбї, иќтисоди бозории озод, њуќуќ ва имтиёзи яксон барои њамаи шањрвандони Љумњурї мутобиќи ќонуни асосї, сарфи назар аз нажод, забон ё заминаи мазњабии афрод бисозанд.

Барои исмоилиён бисёр муњим аст талошњое, ки барои баланд бардоштани сифати зиндагии њаррўза ва њар натиљаеро, ки ба даст меоранд, бояд дар чањорчўбаи ахлоќи мазњабї ва тањаммулгарої сурат гиранд.

Азбаски пояњои ахлоќии зиндагии маданї дар њамаи мазњабњои Ислом яксон мебошанд, як фурсати олї аст, то насли наврасро дар асоси пояњои тањаммулгарої тарбият намуд, ки њамаи мусулмононро муттањид месозанд, на пояњое, ки онњоро аз њам људо месозанд. Инњо баъзе пояњои ахлоќие мебошанд, ки њангоми таълиму тарбияи фарзандон дар оила, барои сохтани љомеаи маданї дар ќисматњои гуногуни љањон, фаъолиятњои њаррўзаи зиндагиамонро њидоят мекунанд.

Њар як фарзанд дар оила мувофиќи педагогикаи исмоилия чанд асли тањаммулгароии таълимоти мазњабиро бояд дар зењн дошта бошад: якум, иртиботи имон бо аќл, аќл љузъе аз эътиќод аз мазњаб ва аз имон аст. Яъне, яке аз хусусиятњои мазњаби исмоилия ин аст, ки аќл ва имонро бо њам медонад ва аќлро муќобили имон намегузорад. Модерн (аз кал. анг. modern- замонавї) будан маънои онро надорад, ки имони инсон нопадид мешавад. Мазњаби исмоилия таъкид мекунад, ки бузургтарин неъмати Худованд ба инсон-аќли мо бояд њифз шуда набояд ба он зиён расад ва мабодо он нобуд гардад.

Ба њамин тариќ тариќаи исмоилия ба таври возењ инсонро барои тањаммулгарої рањнамої мекунад, ки чї гуна зиндагии худро паси сар кунад.


Адабиёт

1. Sartron George Introdaction to the History of Science, Vol.I., 1968.
   
2. Нерўи ќалб. Нуќоте аз иршодоти Мавлоно Њозиримом Шоњкарим ал-Њусейнї, Душанбе: Нодир, 2002.- 80с.
   
3. Ќозидавлат Ќоимдодов. Дидор.-Душанбе: Шарќи Озод, 1994,.- 84 с.
   
4. Фарњод Дафтарї. Таърихи тафаккури исмоилия дар садањои миёна, Кембридљ, 1990.- 300с.
   
5. Ќуръони Маљид/ тарљ. Абдулњамиди Оятї.-Душанбе, 2003.-503 с.
   

ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ НА ПУТИ К КУЛЬТУРЕ МИРА: ФОРМИРОВАНИЕ ТОЛЕРАНТНОГО СОЗНАНИЯ, ВОСПИТАНИЕ КУЛЬТУРЫ МИРА

(Материалы международной конференции,

Душанбе,2011,15-16 апреля)