Грамадскі i дзяржаўны лад Рыма ў перыяд рэспублікі і змены яго ў перыяд манархіі
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
?ў сямейнага права, такія як ўсынаўленне, зацвярджэнне завяшчанняў і абрад надзялення вышэйшай уладай (imperium) магістратаў, які зводзіўся да чыстай фармальнасці. У канцы Рэспублікі для гэтай цырымоніі членаў куриатные комиций замяняе 3 авгура з трыццаццю ликторамы, як мяркуецца ўяўляюць курыі.
Центуриальни комиции, якi склiкаецца вышэйшымі магістрата (консуламі, дыктатарамі, прэторыі), працягвалі збірацца па центуриями, як гэта было ўстаноўлена рэформай Серва Туллия. У раннюю эпоху ваенная арганізацыя супадала з палітычнай. Пасля гэта становішча захоўвалася як перажытак. Зборы па центуриям склікаліся за рысай горада, на Марсавым полі. Грамадзяне збіраліся на досвітку, спачатку ўсе яны былі ўзброены. Галасаванне праходзіла па центуриям, прычым кожная центурия мела адзін голас. Рашэнне центуриальних комиций было законам (lex), які ўваходзіў у сілу толькі пасля фармальнага адабрэння яго сенатам (aucto-ritas patrum). Пасля выдання закона гартэнзія заканадаўчая дзейнасць сыходзіць паступова ў трибутные комиций, і толькі пытанні вайны і міру разглядаліся заўсёды центуриатными комициями. Вырашальнае значэнне ў гэтых комициях па сервианському прылады мелі грамадзяне, якія валодалі высокім маёмасным цэнзам [II. 5; 119].
З сярэдзіны V ст. набылі значэнне сход па Трыбой - трибутные комиции (comitia tributa). Спачатку ў іх прымалі ўдзел толькі плебеі, якія збіраліся па Трыбой для выбару плебейскай магістратаў. Пасля разам з плебейскай сходам (concilia plebis) склікаліся па Трыбой сход ўсіх грамадзян.
У старажытнасці трибутные комиции абіралі толькі ніжэйшых магістратаў, але потым іх ролю ў заканадаўчай дзейнасці Рэспублікі павялічылася. Пасля шэрагу законаў, апошні з якіх быў праведзены гартэнзія ў 287 г., было ўстаноўлена, што рашэнне плебсу па Трыбой якія маюць сілу закона, гэта значыць, прыраўноўваюцца да пастаноў центуриатных комиций. Трибутные комиции збіраліся ў розных месцах: на Форуме, на Капітоліі, часам за горадам. У канцы Рэспублікі для выбараў магістратаў яны праводзіліся на Марсавым полі. Сабралі і старшынствавалі на іх курульные магістраты (консул, дыктатар, прэторыю, курульные Эдыль) або плебейскай магістраты (народны трыбун, плебейскай Эдыль). У першым выпадку сходу называліся comitia tributa, у другім concilia plebis. Галасаванне праходзіла па Трыбой. Увазе прымаўся голас асобнага Трыбой. Калі за прапанову выказвалася большасць Трыбой, яно станавілася законам. Спачатку рашэнне называлася plebiscitum, пасля - lex plebeive scitum або проста lex [II. 7; 20].
На народным сходзе адбываліся выбары магістратаў і вырашаліся толькі самыя важныя пытанні. Парадак правядзення пасяджэнняў выключаў магчымасць ўсебаковага абмеркавання пытанняў. Сфера кампетэнцыі розных відаў народных сходаў не была дакладна размежавана. Дзякуючы гэтаму непасрэдны ўплыў народа на палітычную жыццё быў абмежаваны. Рымскія грамадзяне па сутнасці былі пазбаўленыя палітычнай ініцыятывы, паколькі на народных сходах вырашалі толькі тыя пытанні, якія ўздымалі магістраты, якія збіралі сход. Пытанне бягучай палітычнай жыцця вырашаліся магістрата і Сенатам.
Магістратуры дзяліліся на ардынарныя (звычайныя) і экстраардынарныя (надзвычайныя).
Магістрат, як паказвае само слова (magister - начальнік), стаіць над народам, разам з народам ён зяўляецца носьбітам дзяржаўнай велічы. Крыўда яго прыраўноўваецца да абразы велічы рымскага народа. Падчас знаходжання на сваёй пасадзе магістрат не можа быць прыцягнуты да адказнасці і не можа быць зняты. "Выкананне абавязкаў магістрата не служба, а honor - гонар, пашана [II. 5; 122]". Усе магістратуры былі дармовых, выбарных, тэрміновымі (акрамя цэнзара ўсе ардынарныя магістраты абіраліся на адзін год), акрамя дыктатуры ўсе былі калегіяльнымі. Агульная паняцце ўлады пазначалася тэрмінам potestas; вышэйшую ж улада, якая ўключае вярхоўнае камандаванне войскам, вышэйшую грамадзянскую ўладу, а таксама пэўныя рэлігійныя функцыі (права ауспиции), насіла назву imperium.
Спачатку 2 консула (якія называліся таксама praetores, judices) былі адзінымі выбарных магістрата, якім належала ўся паўната ўлады. Пасля зяўлення іншых выбарных службовых асоб консулы застаюцца вышэйшымі магістрата, ім трэба будзе imperium majus, г.зн. вышэйшая грамадзянская ўлада, а падчас вайны яны кіруюць войскамі. Па законах Ліцыній і Сэкс (367 г.), адзін консул стаў абірацца з плебеямі. Консулы абіраліся центуриатными комициями. У знак вышэйшай улады наперадзе консула ішлі 12 ликторов са звязкамі дубцоў (fasces), у якія за гарадской рысай ўкладваліся сякеры. Па-за Рымам консул меў неабмежаваныя паўнамоцтвы ва ўсіх адносінах, уключаючы пытанні жыцця і смерці рымскіх грамадзян, тады як у горадзе правы консулаў абмяжоўваліся пэўнымі нормамі.
З 366 г. патрыцыі дамагліся таго, каб з іх асяроддзя центуриатными комициями абіраўся 1 прэторыю, які павінен imperium minus і быў малодшым калегам (collega minor) консулаў, іх намеснікам. Галоўнай абавязкам прэторыю была custodia urbis, г.зн. парадку ў горадзе, а адсюль выцякала крымінальная і грамадзянская юрысдыкцыя, якая стала пасля асноўнай кампетэнцыяй прэторыю. Пасада прэторыю стала даступная плебеямі з 337 г. Наперадзе прэторыю ішлі звычайна 6 ликторов; ў тых жа выпадках, калі ён судзіў ў Рыме, пры ім знаходзіліся два ликтора.
З 443 г. центуриатными комициями сталі абірацца Два цэнзара, спачатку толькі сярод Патрыцыя. Яны абіраліся раз у пяць гадоў тэрмінам на паўтара года. У іх кампетэнцыю ўваходзіла вытворчасць цэнзу і дзяленне грамадзян па Трыбой і центуриям, а па законе восець (каля 312 г.) сталі складаць і спісы сенатараў. У сувязі з