Грамадскі i дзяржаўны лад Рыма ў перыяд рэспублікі і змены яго ў перыяд манархіі
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
раннюю эпоху род меў агульныя зямельныя ўладанні. Сваякі павінны былі ўзаемна абараняць адзін аднаго. Рысы радавога ладу захоўваліся ў рымскіх імёнах. Імёны рымлян складаліся з двух, а ў наступны час часта з трох, часам нават больш частак. Першая частка - гэта асабістае імя (рrаеnomen), другая - радавое імя (nomen) са трэцяя частка, якая зявілася мянушка (cognomen), азначала галіна роду, або ставілася толькі да дадзенай асобы. Напрыклад: Публіеў (асабістае імя) Карнэлій (радавое імя) Сцыпіёнаў (мянушка, які адносіцца да галіны роду) Афрыканскі (ганаровае індывідуальнае мянушка) Старэйшы (у адрозненне ад іншага. Малодшага). У царскую і раннюю рэспубліканскую эпоху было толькі асабістае імя і радавое [II. 5, 94].
Асобныя сямі маглі прымаць у род чужынцаў, і апошнія станавіліся членамі роду. Старшыны родаў (principes), мабыць, абіраліся.
Роды падзяляліся ў сямі. Пасля раскладання першабытнаабшчыннага ладу вядомыя элементы радавой арганізацыі захаваліся. Хоць сувязі паміж сваякамі значна слабелі і многія інстытуты радавога ладу зніклі, усё ж яго мяжы заставаліся ў выглядзе перажыткаў. Роды ператварыліся ў замкнёныя карпарацыі.
Па меры паслаблення родавых сувязяў мацнела і рымская сямя (familia), на працягу стагоддзяў заставалася асноўнай гаспадарчай і грамадскай адзінкай. На чале яе стаяў бацька сямейства (pater familias). Улада яго над асобай жонкі і дзяцей была неабмежаванай. Ён меў над імі права жыцця і смерці (jus vitae ас necis). Усе асобы, якія знаходзіліся пад бацькоўскай уладай, называліся агнатами. Да іх ставіліся не толькі тыя, хто меў крэўную сувязь з бацькам сямейства, але і усыноўленыя ім, а таксама жанчыны, якія выйшлі замуж за яго дзяцей і ўнукаў. Нараўне з паняццем агнатства ў рымскім сямейным праве існавала паняцце когнатства. Когнатами называліся асобы, звязаныя крэўным сваяцтвам. Такім чынам, дачка, якая выйшла замуж, захоўвала когнатского сувязі са сваімі роднымі, але пераходзіла ў агнаты іншай сямі.
У царскую эпоху ўзнікае і рабства, але на жаль пакуль няма ніякіх звестак ні аб колькасці рабоў, ні аб становішчы іх. Мы можам толькі сказаць, што рабоў было параўнальна мала, рабства мела патрыярхальны характар. Рабы былі ніжэй членамі сямі і дастаўляліся галоўным чынам войнамі. Тады ж узнікае і адмысловая форма адносін, якая захоўвалася на працягу ўсёй рымскай гісторыі, змяняючы сваю сацыяльную сутнасць: некаторыя члены родаў станавіліся патронамі, г.зн. бралі пад сваю абарону асобных асоб, якія ў сваю чаргу абавязваліся быць вернымі, паслухмянымі (кліентамі). Сувязь гэтая была асабістым, заснаваным на вернасці (fides) кліента і патрона. Старадаўні яе паходжанне даказваецца тым, што ў законах Дванаццаці табліц парушэнне патронам вернасці разглядалася як рэлігійны злачынства.
Курыі і Трыбой
Колькасць членаў роду было неаднолькавым. Аб родзе Фабиев, напрыклад, ёсць звесткі, што ён у пачатку Рэспублікі складаўся з 300 членаў. Род Клаўдзіяй разам з кліентамі налічваў у той жа час 5 тысяч чалавек. Падобна таму як у Грэцыі роды групаваліся ць фратрыі, а фратрыі ў филы, у Рыме 10 родаў складалі курыю, а дзесяць курий Трыбой (племя). Тры Трыбой тицы, рамные і Дуцерам, складалі рымскі народ (рорulus Romanus). На плямёнах ляжыць штамп штучнага стварэння, аднак у асноўным з роднасных элементаў і па ўзоры старажытнага, натуральна вырасла, а не штучна створанага племя, пры гэтым не выключана магчымасць, што асноўным ядром кожнага з трох плямёнаў магло выступаць і цяперашні старое племя (Энгельс, ўзнікнення сямі, прыватнай уласнасці і дзяржавы, творы Маркса і Энгельса, т.ХVИ, ч. I, с. 99.). Цалкам магчыма, што Трыбой Тициев сабинского паходжання, і ў аповядзе аб Тити Таций ёсць зерне гістарычнай ісціны.
Комиции
Ранні Рым захоўвае яшчэ межы ваеннай демокpaтии. Для вырашэння важнейшых пытанняў рымскі народ збіраўся па куриям, і гэтыя зборы насілі назву куриатные комиций (comitia curiata) [II. 5; 96]. Некаторыя навукоўцы параўноўваюць рымскія курыі з мужчынскімі дамамі", якія сустракаюцца ў некаторых сучасных народаў, якія знаходзяцца на нізкім культурным узроўні. У куриям удзельнічалі ўсе дарослыя мужчыны. Куриатные комиции рэгулявалі справы, якія адносяцца да культуры, сямейных адносін і спраў, якія тычацца жыцця ўсёй абшчыны. Мабыць, на комициях праходзілі выбары цара і выносіліся пастановы аб абяўленні вайны. Комиции маглі судзіць грамадзян, калі яны былі вінаватыя ў цяжкіх злачынствах. На комициях выкладаліся завяшчання, адбываліся ўсынаўлення і прымаліся ў склад суполак новыя роды. На комиции народ збіраўся па куриям, і кожная курыя мела адзін голас.
Улада цара
На чале ўсёй абшчыны стаяў цар (rex), які быў ваеначальнікам, вярхоўным жрацом і старшынёй у некаторых судах. Вонкавымі адрозненнямі цара былі пурпурная мантыя, залатая дыядэма, скіпетр з арлом, крэсла са слановай косці (sella cu-rulis). Наперадзе цара ішлі 12 ликторов з вязанкі дубцоў, у якія ўкладзены былі сякеры. Амаль усе гэтыя інсігніі, г.зн. адрозненні вярхоўнай улады, былі запазычаныя ад этрускаў, ад іх ідзе, верагодна, і паняцці аб вышэйшай улады (imperium), якім карыстаўся цар. Усе дадзеныя кажуць пра тое, што цар абіраўся комициями і ўлада яго была абмежаваная. Ён не быў амаль самадзяржаўнай царом, якім яго малюе Моммзен, а быў племянным правадыром [II. 6; 38].
Сенат
Побач з царом варта сенат. Па традыцыі, ён спачатку складаўся з 100 чалавек, пасля колькасць членаў яго было павялічана да 300. Слова сенат (senatus) адбываецца ад senex Старыя.
З боку варта тэорыя Эдуарда Меера, на думку якога падзелу рымскага насельніцтва н