Філасофскія паэмы Джона Мільтана "Страчаны Рай" і "Каін" Джорджа Байрана: тыпалагічнае супастаўленне
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
»а ў тых,
З кім казаў мову яе Падступны.
[5; 18,19]
Пазней, Люцыпар нават намякае на тое, што Ева запала ў спакусу сама, без дапамогі зьмея, прытрымліваючыся толькі ўласным жаданні [5; 53], якія ён ні ў якай меры не асуджае.
У прадмове да "Каіна" Байран тлумачыць такое тлумачэнне тым, што ў Бібліі не гаворыцца пра тое, што змей з Эдэмскага саду тоесныя Сатане.
У Мільтана чалавек паўстае слабой і схільнай да адступлення. Апагеем гэтага і ёсць грэхападзенне. Для Байрана грэхападзення зяўляецца дэманстрацыяй свабоднай волі чалавека, яго імкненне да ўнутранай свабоды і да спазнання. Каін адзіны хто інтуітыўна ўсведамляе гэта - Люцыпар жа бачыць тут веліч чалавечага духу і высокае прызначэнне чалавека:
Каін
Ты кажаш пра тое, што хоць незразумела,
Але ўжо даўно ў маім розуме насілася:
Я ніколі не мог пагадзіцца
Таго, што бачыў, з тым, што кажуць мне.
Маці і бацька тлумачаць мне пра зміе,
Аб дрэве, аб плёне яго, я бачу
Брама таго, што было іх Эдэм,
І анёлаў з палящимы мячамі,
Які выгнаў нас з раю, я пакутую
У працах і думках; адчуваю, што ў свеце
Нікчэмны я, між тым як думка мая
Моцная, як Бог! Але я маўчаў, я думаў,
Што я адзін пакутую. Мой бацька
Даўно змірыўся; ў маці згасла
Але іскра, што вабіла яе да пазнання;
Брат дбае статка і здзяйсняе ахвяры
З першынцаў ад ГЭТЫХ статкаў тым,
Хто загадаў, каб нам зямля давала
Плён Толькі за цяжкую працу; сястра
Паэт яму хвалы яшчэ да сонца,
І нават Ада, сэрцу майму
Гэтак блізкая, не разумее думак,
Мяне панурае: я яшчэ НЕ сустрэў
Ні ў кім сабе спагады!
[5, 17]
Чалавек не павінен, падпарадкоўваючыся перад знешнімі абставінамі, забываць аб сваёй высокай мэты і спрабаваць прыстасавацца, губляючы такім чынам духоўную свабоду:
Каін
Ім трэба было абодва
Сарвіце плёну ці НЕ зрыву зусім.
Люцыпар
Адзін ужо ваш; Імкнецеся да іншага.
Каін
Але як?
Люцыпар
Супраціўляючыся. Загас
Нішто не можа духу, калі хоча
Дух быць самім сабой і цэнтрам
Усяго, што атачае дух; ён створаны,
Каб царствова.
[5, 18]
---
І напрыканцы, хочацца звярнуць увагу яшчэ на адзін істотны аспект: агульным для абодвух твораў таксама характэрны як для барочнай эстэтыкі Мільтана, так і паэтыкі рэвалюцыйнага рамантызму Байрана эклектызм, сінтэзуюцца яднанне розных матываў і сюжэтаў сусветнай культуры, розных літаратурных традыцый, міфалагічных і легендарных матываў .
Так, напрыклад, у мильтоновского Аду цякуць тыя ж ракі, і ў царстве Аіда: Стыкс, Ахерон, Коцит, Флегетон і Гады [20; 64], згадваецца старажытнагрэцкі ўяўленне пра Елісейскія палі [20, 90] і яблыкі Гесперид [20; 115], переспивуються міфы пра дзяцінства Зеўса і Дыяніса [20; 112], у розным кантэксце згадваюцца шматлікія персанажы антычных паданняў: Медуза Гаргона, Тантал, Хімера [20; 65], Пан і грацыі [20; 111], Юнона [20; 118], Геспер [20; 112], уран, Беллерофонт і Арфей [20; 196-197], кадмій [20; 257], Орн, Демогоргон [20; 76] і іншыя. Сустракаюцца парафраз антычных аўтараў - напрыклад, Гесіёда ("Теогония" 748-754), паралелі з якім мы знаходзім у пачатку Шосты кнігі [20; 166], канцэпцыю субстанцыі прымітыўнага Хаосу [20; 73-74] Мільтана запазычвае ў Авідый ("Метамарфозы "І, 19 і г.д.) і Лукрэцыя (" Аб прыродзе рэчаў "II, 114-137), а канцэпцыя натурфіласофіі, якая распрацоўваецца ў Пятай кнізе [20; 151-152] пераклікаецца з падобнымі развагамі Арыстоцеля і Плаціна. Вышэй мы згадвалі, наколькі ярка прадстаўлены ў Мільтана спектр біблейскіх матываў і вобразаў, зараз мы бачым як спрытна і шырока ён карыстаецца і антычным спадчынай. Паэт валодае незвычайнай фантазіяй, магутнай немалой уяўленнем, што дазваляе яму даць незабыўнага каларыту скупым радках біблейскай паданні, перавесці яе ў яркі, займальны апісанне. Але на гэтым эклектычныя тэндэнцыі "Страчанага Рая" не вычэрпваюць сябе. Так, напрыклад, не забывае Мільтан і рамантычныя матывы роднай кельтаў-брытанскага фальклору [20, 45]
Што тычыцца Байрана, мы не знойдзем у "Каін" такога бурнага росквіту запазычанняў і алюзій - для паэмы рэвалюцыйнага рамантызму нехарактэрныя ні лішак дэталяў, ні дбайная дэталёвасць ў апісанні падзей або зяў. Можна, вядома, правесці паралель з антычным Праметэя - гэта зразумела і на гэтым ужо адзначалася.
ВЫСНОВЫ
Мэтай дадзенага даследавання было правесці параўнальны аналіз філасофскіх паэм Джона Мільтана "Страчаны Рай" і Джорджа Байрана "Каін" улічваючы тыпалагічныя асаблівасці дадзеных твораў.
За аснову быў узяты асаблівасці уласна філасофска-сімвалічнай рамантычнай паэмы. Менавіта да гэтага тыпу твораў належыць "Каін" Джорджа Байрана. Дадзенае твор, быўшы напісана ў XIX ст. (1821р.) нібы выцякае з "Страчанага Рая", створанага значна раней (1667р.). Абапіраючыся на біблейскія вобразы і матывы, якія дзякуючы Мільтана, ператварыліся ў Англіі ў нацыянальную мастацкую традыцыю, грунтуючыся на падобных вобразах і выбары сюжэту Байран прапануе чытачу сваё бачанне пэўных класічных аспектаў хрысціянскай міфалогіі, як гэта было зроблена і аўтарам "Страчанага Рая".
Першы раздзел быў прысвечаны тэарэтычным асаблівасцям філасофска-сімвалічнай паэмы рамантызму, асноўным аспектах яе развіццю і фарміраванню яе ключавых мастацкіх сродкаў. Пры гэтым падкрэсліваліся менавіта тыя тэзы, якія зяўляюцца агульнымі не толькі для дадзенага тыпу творы, але і для філасофскай паэмы наогул. Гэта значыць, нашу ўвагу перш за ўсё было звернута на тыя агульны