Філасофскія паэмы Джона Мільтана "Страчаны Рай" і "Каін" Джорджа Байрана: тыпалагічнае супастаўленне

Дипломная работа - Литература

Другие дипломы по предмету Литература

»а ў тых,

З кім казаў мову яе Падступны.

[5; 18,19]

 

Пазней, Люцыпар нават намякае на тое, што Ева запала ў спакусу сама, без дапамогі зьмея, прытрымліваючыся толькі ўласным жаданні [5; 53], якія ён ні ў якай меры не асуджае.

У прадмове да "Каіна" Байран тлумачыць такое тлумачэнне тым, што ў Бібліі не гаворыцца пра тое, што змей з Эдэмскага саду тоесныя Сатане.

У Мільтана чалавек паўстае слабой і схільнай да адступлення. Апагеем гэтага і ёсць грэхападзенне. Для Байрана грэхападзення зяўляецца дэманстрацыяй свабоднай волі чалавека, яго імкненне да ўнутранай свабоды і да спазнання. Каін адзіны хто інтуітыўна ўсведамляе гэта - Люцыпар жа бачыць тут веліч чалавечага духу і высокае прызначэнне чалавека:

 

Каін

Ты кажаш пра тое, што хоць незразумела,

Але ўжо даўно ў маім розуме насілася:

Я ніколі не мог пагадзіцца

Таго, што бачыў, з тым, што кажуць мне.

Маці і бацька тлумачаць мне пра зміе,

Аб дрэве, аб плёне яго, я бачу

Брама таго, што было іх Эдэм,

І анёлаў з палящимы мячамі,

Які выгнаў нас з раю, я пакутую

У працах і думках; адчуваю, што ў свеце

Нікчэмны я, між тым як думка мая

Моцная, як Бог! Але я маўчаў, я думаў,

Што я адзін пакутую. Мой бацька

Даўно змірыўся; ў маці згасла

Але іскра, што вабіла яе да пазнання;

Брат дбае статка і здзяйсняе ахвяры

З першынцаў ад ГЭТЫХ статкаў тым,

Хто загадаў, каб нам зямля давала

Плён Толькі за цяжкую працу; сястра

Паэт яму хвалы яшчэ да сонца,

І нават Ада, сэрцу майму

Гэтак блізкая, не разумее думак,

Мяне панурае: я яшчэ НЕ сустрэў

Ні ў кім сабе спагады!

[5, 17]

Чалавек не павінен, падпарадкоўваючыся перад знешнімі абставінамі, забываць аб сваёй высокай мэты і спрабаваць прыстасавацца, губляючы такім чынам духоўную свабоду:

 

Каін

Ім трэба было абодва

Сарвіце плёну ці НЕ зрыву зусім.

Люцыпар

Адзін ужо ваш; Імкнецеся да іншага.

Каін

Але як?

Люцыпар

Супраціўляючыся. Загас

Нішто не можа духу, калі хоча

Дух быць самім сабой і цэнтрам

Усяго, што атачае дух; ён створаны,

Каб царствова.

[5, 18]

---

 

І напрыканцы, хочацца звярнуць увагу яшчэ на адзін істотны аспект: агульным для абодвух твораў таксама характэрны як для барочнай эстэтыкі Мільтана, так і паэтыкі рэвалюцыйнага рамантызму Байрана эклектызм, сінтэзуюцца яднанне розных матываў і сюжэтаў сусветнай культуры, розных літаратурных традыцый, міфалагічных і легендарных матываў .

Так, напрыклад, у мильтоновского Аду цякуць тыя ж ракі, і ў царстве Аіда: Стыкс, Ахерон, Коцит, Флегетон і Гады [20; 64], згадваецца старажытнагрэцкі ўяўленне пра Елісейскія палі [20, 90] і яблыкі Гесперид [20; 115], переспивуються міфы пра дзяцінства Зеўса і Дыяніса [20; 112], у розным кантэксце згадваюцца шматлікія персанажы антычных паданняў: Медуза Гаргона, Тантал, Хімера [20; 65], Пан і грацыі [20; 111], Юнона [20; 118], Геспер [20; 112], уран, Беллерофонт і Арфей [20; 196-197], кадмій [20; 257], Орн, Демогоргон [20; 76] і іншыя. Сустракаюцца парафраз антычных аўтараў - напрыклад, Гесіёда ("Теогония" 748-754), паралелі з якім мы знаходзім у пачатку Шосты кнігі [20; 166], канцэпцыю субстанцыі прымітыўнага Хаосу [20; 73-74] Мільтана запазычвае ў Авідый ("Метамарфозы "І, 19 і г.д.) і Лукрэцыя (" Аб прыродзе рэчаў "II, 114-137), а канцэпцыя натурфіласофіі, якая распрацоўваецца ў Пятай кнізе [20; 151-152] пераклікаецца з падобнымі развагамі Арыстоцеля і Плаціна. Вышэй мы згадвалі, наколькі ярка прадстаўлены ў Мільтана спектр біблейскіх матываў і вобразаў, зараз мы бачым як спрытна і шырока ён карыстаецца і антычным спадчынай. Паэт валодае незвычайнай фантазіяй, магутнай немалой уяўленнем, што дазваляе яму даць незабыўнага каларыту скупым радках біблейскай паданні, перавесці яе ў яркі, займальны апісанне. Але на гэтым эклектычныя тэндэнцыі "Страчанага Рая" не вычэрпваюць сябе. Так, напрыклад, не забывае Мільтан і рамантычныя матывы роднай кельтаў-брытанскага фальклору [20, 45]

Што тычыцца Байрана, мы не знойдзем у "Каін" такога бурнага росквіту запазычанняў і алюзій - для паэмы рэвалюцыйнага рамантызму нехарактэрныя ні лішак дэталяў, ні дбайная дэталёвасць ў апісанні падзей або зяў. Можна, вядома, правесці паралель з антычным Праметэя - гэта зразумела і на гэтым ужо адзначалася.

 

ВЫСНОВЫ

 

Мэтай дадзенага даследавання было правесці параўнальны аналіз філасофскіх паэм Джона Мільтана "Страчаны Рай" і Джорджа Байрана "Каін" улічваючы тыпалагічныя асаблівасці дадзеных твораў.

За аснову быў узяты асаблівасці уласна філасофска-сімвалічнай рамантычнай паэмы. Менавіта да гэтага тыпу твораў належыць "Каін" Джорджа Байрана. Дадзенае твор, быўшы напісана ў XIX ст. (1821р.) нібы выцякае з "Страчанага Рая", створанага значна раней (1667р.). Абапіраючыся на біблейскія вобразы і матывы, якія дзякуючы Мільтана, ператварыліся ў Англіі ў нацыянальную мастацкую традыцыю, грунтуючыся на падобных вобразах і выбары сюжэту Байран прапануе чытачу сваё бачанне пэўных класічных аспектаў хрысціянскай міфалогіі, як гэта было зроблена і аўтарам "Страчанага Рая".

Першы раздзел быў прысвечаны тэарэтычным асаблівасцям філасофска-сімвалічнай паэмы рамантызму, асноўным аспектах яе развіццю і фарміраванню яе ключавых мастацкіх сродкаў. Пры гэтым падкрэсліваліся менавіта тыя тэзы, якія зяўляюцца агульнымі не толькі для дадзенага тыпу творы, але і для філасофскай паэмы наогул. Гэта значыць, нашу ўвагу перш за ўсё было звернута на тыя агульны