Творчасць Дастаеўскага і Гюго
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
алі. Дастаеўскі ... пашырыў і пераасэнсаваў філасофскую праблематыку рамана Гюго. Герой Лагодны не стаў фізічным забойцам. Але ён здзейсніў не менш страшнае - маральнае - забойства, заглушыўшы чалавечае пачатак у самім сабе і з-за гэтага стаўшы прычынай пакут і гібелі іншага чалавека . Менавіта герой Лагодны нясе належнае пакаранне - духоўныя пакуты, знаходзячы ў іх прасвятленне і ачышчэнне. Фізічнае ж заключэнне, пагроза пакарання, прымушаюць злачынца думаць пра сябе, а не пра зробленым.
У жанравым аспекце, а таксама ў своеасаблівай форме пабудовы твораў Дастаеўскага і Гюго таксама можна прасачыць падабенства. Апошні дзень Гюго мы вызначылі як сацыяльна-псіхалагічную, напісаную ў форме дзённіка (запісак) аповесць. Жанр Запісак з Мёртвага хаты Дастаеўскага, жанр арыгінальны, гэта запіскі з арганічна уключанымі ў іх кіраўнікамі-аповядамі, кіраўнікамі-нарысамі. Рахманая - аповяд, які мае форму запісак і па змесце блізка які прымыкае да споведзі. Тэрмін запіскі зяўляецца ключавым.
Як ужо згадвалася вышэй, жанр запісак звязаны з разважаннямі пра перажытае і мае на ўвазе выраз асабістага адносіны аўтара і апавядальніка да апісванаму. Дадатковую спецыфіку нясе таксама жанр споведзі, бо героі Лагодны і Апошняга дня ўпускаюць чытача ў самыя патаемныя глыбіні ўласнай духоўнага жыцця, імкнучыся спазнаць свой унутраны свет.
У размове аб уздзеянні Гюго на Дастаеўскага ў жанравым аспекце можна сказаць аб утоеным, ўскосным уплыве Апошняга дня прысуджанага на Запіскі з Мёртвага хаты, і ўплыў прамым на апавяданне рахманая, бо ў апошнім выпадку Гюго і яго аповесць згадваюцца ў прадмове да яго, прычым менавіта ў дачыненні да формы.
Узяўшы ж для супастаўляльнага аналізу мову, гаворка, стыль твораў, мы бачым яркія рэмінісцэнцыі Апошняга дня у Цыдулках. Параўнальны ўсяго два сюжэтных адрэзка: сцэну заковывания катаржнікаў ў кайданы, назіраем прыгавораным з акна турэмнай камеры, і эпізод з каторжанами ў лазні, выведзены Ф.М. Дастаеўскім у Цыдулках.
Віктар Гюго апісвае зняволеных: "... варта прывезла кайданы. Грукат калёс адразу ж выклікаў у адказ шум ва ўсёй турме, гледачы ... выліліся цюгаканнем, пагрозамі, лаянкай, - усё гэта ўперамешку з куплета нейкіх песенек і выбухамі рогату, ад якога шчымела сэрца. Замест асоб - дябальскія храпы. Раты перакрыццяў, вочы заблішчалі, кожны пагражаў з-за кратаў кулаком, кожны нешта крычаў ... З двух ці трох нізенькіх дзвярэй адначасова ва двор з выццём хлынула плойма жахлівых абарванцаў ... Але вось катаржан пабудавалі і загадалі распрануцца, каб уручыць кожнаму турэмную адзежу . Па неспадзяванай выпадковасці гэта прыніжэнне ператварылася ў катаванне ... лінуў халодны восеньскі дождж, заліваючы струменямі вады ... непакрытыя галовы і аголеныя цела катаржнікаў ... Іх прымусілі сесці прама ў бруд на залітыя вадой пліты і прымералі ім нашыйнікі ... Пасля заковки катаржнікі кружацца, узяўшыся за рукі, і спяваюць зладзейскую песню. Яны кружыліся так, што мітусілася ў вачах. Вакол падымаўся люты крык, і мерна звонкія ланцуга паўтаралі гэтага спеву, рэжучаму слых мацней, чым ляск жалеза. Калі б я задумаў апісаць шабас, то намаляваў бы яго менавіта такім - не лепш і не горш .
Успрыманне мастаком словы іншага творы і аддрукавання яго ў творы ўласным ўяўляе сабой новае творчасць са старых матэрыялаў (В.Н. Жирмундский). Калі ў Гюго заковка ў кайданы нагадвае шабас, сход паскуддзя, то Дастаеўскі, ступіўшы далей, прама параўноўвае сцэну лазні з пеклам:
Калі мы растварылі дзверы ў самую лазню, я думаў, што мы ўвайшлі ў пекла. У пакоі крокаў у 12 даўжынёю і такі ж шырыні набілася, можа быць, да ста чалавек разам ... Пар, засцілаюць вочы, курава, бруд, цесната да такой ступені, што няма дзе паставіць нагу. На ўсім падлозе не было мястэчка ў далонь, дзе б не сядзелі скрукаваўшыся арыштанты, плёскаўся са сваіх шаек. Іншыя стаялі паміж іх тарчма і, трымаючы ў руках свае хеўры, мыліся стоячы; брудная вада сцякала з іх прама на голеныя галовы якія сядзелі ўнізе. На паліцы і на ўсіх ўступах, якія вядуць да яго, сядзелі, уцягнуўшы галаву ў плечы і скрукаваўшыся, мывшиеся ... Пару паддаваў штохвілінна. Гэта быў ужо не жар; гэта было пекла. Усё гэта орало і рагаталі, пад гукі ста ланцугоў, цягнучы па падлозе ... Бруд лілася з усіх бакоў. Усе былі ў нейкім апянеў, у нейкім ўзбуджаным стане духу; раздаваліся віскі і крыкі. Паголеныя галовы і распараныя дачырвана цела арыштантаў здаваліся яшчэ больш гідкі ... Мне прыйшло ў галаву, што калі ўсе мы разам будзем калі-небудзь у пекле, то яно вельмі будзе падобна на гэтае месца . (Параўнай вышэй у Гюго: Калі б я задумаў апісаць шабас, то намаляваў бы яго менавіта такім - не лепш і не горш.) Падабенства з пякельным мурашнікам, разварушаны нечай злой рукой, адчуванні грукату, звону, крыкаў, бруду і мітусні, карагод страшных асоб і целаў, - усё гэта можна аднесці як да першай, так і да другой карціне.
Спосаб перадачы апавядання, своеасаблівая гаворка галоўных герояў вельмі падобныя ў Апошнім дне прысуджанага і Лагодны. Гэта шмат у чым спантанны, практычна дзённікавыя характар запісаў. Аб запазычанняў гэтай спантаннасці, дзённікавыя ў Гюго Дастаеўскі згадвае ў прадмове да Лагодны (цытата пісьменніка прыводзілася ў 3 чале). Аднак чарнавікі і Падрыхтоўчыя матэрыялы да аповяду носяць сляды напружанага, самастойнага пошуку адзіна дакладнай для аўтара спецыфічнай формы маналогу: