Развіццё філасофскай думкі ў Кіеўскай Русі
Дипломная работа - Философия
Другие дипломы по предмету Философия
?о духоўную сілу і апанаваць. Такая трактоўка дазваляе Т.О.Чайци казаць пра эвалюцыю вобраза святасці з XI да сярэдзіны XIII ст., На працягу якога святасць адыходзіла ад звароту да зямным свеце існаванне ў кірунку артадаксальнага хрысціянскага яе ладу [95. с.236].
Распаўсюджванне ладу святасці ў Кіеўскай Русі адбывалася з-за агіяграфічнай сачыненні - апісання жыцця і дзейнасці святых падзвіжнікаў, адрасаваліся не толькі вузкаму колу чытачоў, а шырокаму колу насельніцтва. Першыя перакладныя агіяграфічнай творы - жыцця Мікалая Цудатворца, Юрыя бліскучае, Іаана Залатавуста зявіліся ў Кіеўскай Русі ў пачатку XI ст. распаўсюджаным былі "Сінайскі", "Егіпецкі" і "Рымскі" патэрыкі. Ва ўсіх гэтых творах ўжо дакладна было сфарміравана ідэал святога - канон.
Галоўным героем жыццяў выступаў вобраз святасці як узор, прыклад, мара культуры. Тут ажыццяўлялася ідэальнае ператварэнне жыцця, зацвярджаўся той ясны, чысты і прыгожы свет, што ўзвышаўся над штодзённасць і вызначаў тыя рысы, на якія павінна арыентавацца чалавек у сваёй будзённай жыцця. Агиограф імкнуўся паказаць у біяграфічных рысах маральныя парадыгмы, "шлях для ўсіх пазначаны паказальнікамі гераічнага падзвіжніцтва нямногіх". Жыційныя літаратура, па словах В.С.Горського, сцвярджала святасць як вышэйшы маральны ідэал паводзін, як асаблівую жыццёвую пазіцыю, праз якую ці ледзь не больш выразна рэалізуецца фундаментальнае для сярэднявечнага чалавека разумення яе сувязі з Богам [18. с.101].
Жыціі святых пераймаюць не гістарычныя, а літургічныя ўзоры. Яны, па выразе И.Ерьомина, "малююць ня партрэт, а вобраз, абраз" [30. с.83]. Старажытнарускія агиограф, па прызнанні большасці даследчыкаў, у адрозненне ад грэцкіх і латиномовних житий, валодалі цвярозасці і пачуццём меры, імкнуліся выказаць не толькі вышэйшы маральны ідэал, але і адказаць на пытанне, як павінна ісці да яго недасканалая чалавечая прырода [20. с.17].
Святасць на зямлі ёсць барацьба, якая толькі часткова заканчваецца перамогай. У гэтай барацьбе пагражаюць спакусы і нават падзення. Патэрыкі, аскетычныя трактаты апавядаюць пра барацьбу, пра спакушэнні і падзенне святых. Яны імкнуцца паказаць шлях да выратавання, не хаваючы ўсіх цяжкасцяў гэтага шляху. Агиограф Кіеўскай Русі не толькі сцвярджалі маральны ідэал, але і спрабавалі зразумець унутраны свет чалавека. Праз вобраз святога сцвярджалася пачуццё сумлення, ідэал духоўнай любові, міласэрнасці, гатоўнасці да самаахвяравання ў імя шчасця блізкага [35. с.63].
Да ліку святых прылічвалі тры групы людзей: у першай належалі старазапаветныя патрыярхі і прарокі і новазапаветныя апосталы; да другой адносілі тых, хто здзейсніў подзвіг праз самаахвяраванне - пакутнікаў; да трэцяй адносілі асоб, надзеленых дарам цудатварэння пры жыцці або пасля смерці. Да апошніх адносілі як манахаў, так і кіраўнікоў. Такі падзел існавала ў Візантыі, а на Русі пантэон святых складаўся з пяці катэгорый: 1) роўнаапостальны, 2) сьвяціцелі (патрыярхі, мітрапаліты, біскупы), 3) пакутнікі (героі, якія пацярпелі за свае хрысціянскія перакананні), 4) вялебныя (святыя манахі), 5) праведныя (святыя свецкія) [20. с.18-19].
Першымі кананізаваных старажытнарускімі святымі былі Барыс і Глеб. Іх кананізацыя прыпадае на 1021-1073 гг (дакладную дату ўстанавіць не ўдалося), а культ пакланення ахопліваў усю тэрыторыю Кіеўскай Русі. Паводзіны абодвух братоў не была падобная на ўстояную норму паводзін традыцыйнага пакутніка за веру. Яны не бягуць ад спакус зямнога жыцця, шчыра любяць. Барыс і Глеб сталі святымі з-за таго, што пры ўсёй сваёй любові да жыцця добраахвотна выбіраюць смерць дзеля сцвярджэння ідэалаў браталюбства, ідэалаў любові да бліжняга. "Свабодная мука як перайманне Хрысту - вось сутнасць подзвігу, здзейсненага святога пакутніка" [55. с.169].
Уласна праз подзвіг пакутнікаў рэалізуецца цэнтральная ідэя хрысціянства, згодна з якой канчатковай мэтай, які вызначае сэнс чалавечага жыцця, ёсць яднанне чалавека з Богам, абагаўленьне, рэалізацыя імкнення стаць "супольнікамі Божае Прыроды [18. с.110].
Адметнай рысай святых зяўляецца ўсведамленне хуткіх зямных каштоўнасцяў, годных таго, каб імі кіраваўся праведнік у сваім жыцці. Яны абодва зяўляюцца своеасаблівымі ўзорамі самаахвяравання. Самаахвяраванне зяўляецца для аўтараў жыццяў пра Барыса і Глеба як шлях да пераадолення рабства, для выхаду з рабства неабходнасці і прымусу да Боскай волі. Выбіраючы смерць, Барыс і Глеб выбіраюць самую свабоду, яны рэалізуюць сапраўды духоўны парыў да Бога, сцвярджаюць ідэал христоподибности, як аднаго з галоўных крытэрыяў святасці.
Жыцця Барыса і Глеба, княгіні Вольгі і Уладзіміра Святаславіча, святых Феадосія, Анастасія, Іларыёна і многіх іншых змешчаныя ў агіяграфічнай зборніку "Кіева-Пячэрскі патэрыкі". Аўтары і складальнікі гэтага зборніка імкнуліся засяродзіцца на малюнку ўнутранага свету чалавека, спрабавалі зразумець барацьбу розных імкненняў, якія адбываліся ў душы адлюстроўванага героя. Патэрыкі апісвае ідэал манаскага жыцця, якое, у сваю чаргу, трактуецца як пакліканне. Жыць па прызваннем аўтараў зборніка азначае прысвячэнне сябе пазнання Бога праз адмову ад мірскіх выгод. Найбольш паслядоўным увасабленнем пакліканне лічылася манаства - жыццё, цалкам аддаўшыся Богу. Сапраўдным філосафам мог быць толькі манах.
Аўтары "Кіева-Пячэрскага патэрыкі" не адмаўляюць славу, як сведчанне прызнання высокага годнасці чалавека, а кажуць пра дзівацтвы пошуку свецкага славы, сцвярджаецца на прызнанні каш?/p>