14 меѓународен славистички конгрес охрид, 10-16 септември 2008 зборник од резимеа
| Вид материала | Литература |
- 14 меѓународен славистички конгрес охрид, 10-16 септември 2008 зборник од резимеа, 2789.93kb.
- Резолюція другого Всеукраїнського конгресу з медичного права, біоетики І соціальної, 92.29kb.
- М. Братислава, Словаччина) Вища школа готельного менеджменту (м. Белград, Сербія) Університет, 223.08kb.
- І конгрес соціологічної асоціації україни "соціологія в ситуації соціальних невизначеностей", 1353.75kb.
- Конгрес Сполучених Штатів Америки (сша) прийняти закон, 1273.44kb.
- Молодіжний Націоналістичний Конгрес Гендерна агенція консультації та інформації, 842.66kb.
- Міністерство освіти І науки україни, 62.5kb.
- 29 лютого 2012 року, 8.79kb.
- Правила приема в башкирский государственный, 469.07kb.
- 2 (26) 2008 Київ 2008, 813.52kb.
Мікалай Трус
Мінарытарныя славянскія літаратуры першай трэці ХХ стагоддзя: асаблівасці
Пераасэнсаванне гісторыі славянскіх літаратур, іх месца ў канцэпцыях сусветнай літаратуры як адна з важных задач сучаснай славяназнаўчай навукі.
“Малыя”, “негістарычныя” ці мінарытарныя народы? Сутнасць праблемы і магчымыя варыянты погляду на яе.
Грамадска-палітычная дынаміка і кантэкст нацыянальнага станаўлення літаратур (македонскай, сербалужыцкай, русінскай і г.д.): ад народніцкіх праграм, адраджэнцтва, традыцыйна-абарончай накіраванасці прыгожага пісьменства пачатку ХХ ст. да дзяржаўнага культурнага будаўніцтва 20-30-х гг. ХХ ст. Вызнальныя характарыстыкі літаратурнага развіцця гэтага часу: паскоранасць, сінкрэтызм ці сімультаннасць?
Рэалізацыя важных чыннікаў літаратурнага жыцця: засваенне паэтыкі сімвалізму, неарамантызму і авангардысцкіх плыняў, рэалістычная і фальклорная дамінанты творчасці.
Актывізацыя міжкультурнага дыялогу, творчае ўвасабленне агульнай устаноўкі на пераадоленне нацыянальнай замкнёнасці, узбагачэнне фальклорнай традыцыі, (не)прыняцце ўплываў еўрапейскага мастацтва як закладнікі фундамента нацыянальнай літаратурнай класікі.
Агульнае і адметнае ў літаратурным развіцці мінарытарных славянскіх народаў азначанага перыяду, праекцыя на гісторыю беларускага мастацкага слова.
Іван Чарота
Працэсы глабалізацыі і ўзаемасувязі меншых славянскіх народаў (на прыкладзе беларуска-македонскіх і беларуска-славацкіх кантактаў)
Працэсы глабалізацыі і ўзаемасувязі літаратур меншых славянскіх народаў як рэальнасць і як аб’ект асэнсавання.
Сутнасць выкліканых названымі працэсамі супярэчнасцей. Узнікненне праблем, асабліва значных і актуальных для ўсіх гуманітарных і непасрэдна філалагічных навук. Іх праявы на макра- і мікра- узроўнях, дынаміка развіцця ўвогуле і ў асобных кантэкстах, наяўныя вынікі і перспектывы, магчымасці ўздзеяння на самыя працэсы.
Удакладненне зместу паняццяў “глабалізацыя” (у адносінах да культуры і літаратуры), “сусветны культурны кантэкст”, «агульнаеўрапейская культурная прастора», “мультыкультурнасць”, «славянская культурная/літаратурная супольнасць», «культуры/літаратуры меншых славянскіх народаў». Агульны, аказіянальны і прыватна-тэрміналагічны сэнс азначэння “меншыя” ў дачыненні да тых народаў, якім прысвечаны даклад.
Асаблівасці нацыянальна-гістарычнай і культурнай ідэнтыфікацыі беларусаў, македонцаў і славакаў ( гістарычныя ўмовы суіснавання ў адной дзяржаве з іншымі народамі, час набыцця і працягласць уласнай дзяржаўнасці, прадстаўленасць знешняму свету, сцвярджэнне нацыянальных моў, развіццё самасвядомасці, успрыманне “звонку”...). Разгляд рэальных і патэнцыйных магчымасцей удзелу названых народаў з іх культурнымі набыткамі ў глабальнай сістэме сувязей.
Гістарычны агляд працэсаў канвергенцыі/дывергенцыі ў развіцці славянскіх літаратур.
Аналіз беларуска-македонскіх і беларуска-славацкіх літаратурных кантактаў за апошнія 15-20 гадоў.
Абагульненне выкладзенага паводле крытэрыяў “рэальнае”, “жаданае”, “патрэбнае”.
Иван Штейнер
Эманация плача-треноса в славянской художественной традиции
Одним из наиболее древних и авторитетных, востребованных во все времена жанров в духовном творчестве славян является плач (тренос, Lament, галашэнні), причем не только чисто классического вида, но и опосредованного в самых различных модификациях, что обусловлено взаимодействием практически со всеми иными художественными формами, в которых его внутренняя сущность начинает кардинально доминировать, подчиняя себе все силовое поле не только близкородственных структур, но и даже антагонистических.
Тренос, лямант, плач, зародившись в глубокой античности, чрезвычайно соответствовал славянскому менталитету, прежде всего Slavia ortodoxa, не только в древней традиции, где выступал под собственным именем, но и в новой (ХIХ – ХХ вв., рецидивы дожили до нового тысячелетия), в которых существует более опосредованно, сохраняя влияние на содержание и поэтику литературы.
Отсутствие державности практически у всех славян, жестокий религиозный и социальный гнет, постоянная борьба за право писать на родном языке, обусловили генезис и доминанту сильнейших мотивов разочарования, смятенности, непреходящего трагизма, вызванного перипетиями проклятой судьбы, поражениями в социальном и духовном противостоянии. Все славянские литературы заявили о себе плачем о доле конкретного народа, страшнее которой и представить нельзя, в своей эволюции поднимаясь до треноса о всей Славянщине, о вымерших и вымирающих славянских племенах, о тяготеющим над родным краем проклятии, о неизбежности кровавых битв, трагических потерь наций, оплакиваемых человечеством и Богом (А.Мицкевич, Я.Коллар, К.Маха, Й.Тыл, Л.Штур, П.Негош). Долю белоруса оплакивают с рождения (Ф.Богушевич). С кровью смешаны слезы в поэзии Т.Шевченко. Сыновей оплакивают все славянские матери (Мати Болгария – «Плач бедной Болгарии» Н. Бэвели, Плачка – «Шляхтич Завальня» Я.Борщевского).
В ХХ веке славянский плач приобретает вселенский размах. «Долиной слез» назывет жизнь Ст.Пшибышевский. Все поэты рыдают над долей Беларуси (Я.Купала, Я.Колас), Украины (П.Тычина, В.Сосюра), Болгарии (Т.Троянов), Хорватии (М.Крлежа). Новые ноты трагизма вносят в славянский хор войны и катаклизмы, что позволяет говорить об эманации плача, элементы которого проникают во все поэтические структуры славянских литератур.
БУГАРИЈА
Христина Балабанова
“Нетленное сердце” (Neiztrohnjeno serce ) Франце Прешерна и “Сердце сердец” (Cor - Cordium ) Пенчо Славейкова в межтекстовом диалоге
Отправным пунктом в докладе является художественно-творческая и эстетическая программа Пенчо Славейкова, направленная на модернизирование болгарской литературы и культуры в отношении ее европейских контактов, содержания ее диалога с иными художественными ценностями. Поэма “Сердце сердец” (посвященная П. Б. Шелли) иллюстрирует влияние европейского романтизма на Славейкова в связи с художественым и мировоззренческим моделированием личности модерного поэта. Несмотря на то, что Франце Прешерн не относится к актуальным для программы Славейкова писателям эпохи европейского романтизма (Гете, Гейне, Ленау, Байрон, Шелли., Мицкевич, Лермонтов) мотив “нетленного сердца”, содержащийся в указанных здесь поэтических произведениях, позволяет словенскому поэту войти в круг этих близких болгарскому поэту писателей. Для Славейкова они являются художественно значимые предшественники.
В предлагаемой интерпретации понятие межтекстовость используется в своем новом возможном понимании литературной истории, литературной традиции, отношения свое – чужое.
Васил Балевски
Немецкоязычная и болгароязычная литература болгарской эмиграции в Германии и Австрии
В докладе рассматриваются важные моменты жизни и творческой деятельности четырех болгарских писателей, придлежащих к разным поколениям болгарской эмиграции. Стефан Маринов, Стефан Попов, Христо Огнянов и Димитр Инкьов ознаменовали собой ярчайшее болгарское присутствие в области политики, детской литературы и поэзии. Не все они успели увидеть изменившуюся после 1990 года Болгарию. Но все они очень любили ее и боролись за те перемены, которые наступили впоследствии.
Ренета Божанкова
Ностальгические рефлексии восточноевропейского рубежа веков (ХХ-ХХІ вв.) в художественной прозе.
Ностальгия, ее переживание и осмысление в истории европейской культуры имеет множество региональных и национальных особенностей, как и характеристик, относящихся к конкретному историческому времени. Меняются и модифицируются доминирующие жанры ностальгических текстов, средства их распространения, интерес аудитории к ним и акустика культурной среды. Доклад останавливается на специфику перечисленных аспектов в славянских литературах. Первая часть исследования проводится на основании эмигрантского творчества второй половины ХХ века и подчеркивает эффекты тройного удаления (время, место, язык) в романах, эссе, мемуарах и дневниках Иосифа Бродского, Чеслава Милоша, Томаса Венцловы, Милана Кундеры, Илии Троянова, Румяны Захаревой.
Ностальгические рефлексии переходного периода в Восточной Европе рассмотрены в произведениях Виктора Пелевина, Даниелы Ходровой, Дубравки Угрешич, Оксаны Забужко. Прослеживаются тенденции к слиянию мифа и утопии в ретроспективном художественном мышлении этих современных авторов, эволюция образов и средств ностальгической рефлексии в первом десятилетии ХХІ века, а также роль заместителя дома для нового поколения, исполняемая глобальной сетью Интернет, являющейся средой видоизменения и унификации новой ностальгии.
Svetlana Vassileva-Karagyozova
The Baroque in the Literatures of the Orthodox Slavs
The Baroque was not an organic phase in the literary development of the Orthodox Slavs but an imported artistic style, which triggered a paradigm shift and eventually the occidentalization of Pax Slavia Orthodoxa. This paper discusses the set of circumstances that facilitated the reception of this Catholic cultural phenomenon by Orthodox artists. The Baroque spread throughout Europe mainly through the school system and the new educational program developed by the Jesuit Order and reflecting the Counter-Reformation ideology of the Catholic Church. Therefore, the belonging of the Ukrainian and Belorusian lands to the Polish-Lithuanian Commonwealth, the Serbian emigrant community to the Habsburg Empire, and the educational experience of the Bulgarian Catholics at some Croatian and Italian universities in the 17th century played a major role in channeling the Baroque influences to the Orthodox Slavs. The reasons for the Baroque reception varied among the Orthodox Slavic peoples as well as the forms of its implementation, but it brought the same significant changes to their spiritual and cultural life: it raised the level of literacy and the number of educated people thus allowing all social strata to participate in the literary process. This paper summarizes the consequences of the Baroque reception for the genre system and development of the Orthodox Slavic literatures in general. It also aims at defining the local varieties of the universal aesthetic trend.
Румяна Дамянова
Срам, вина, радост: психосоциални емоции в балканския културен контекст през ХVІІІ-ХІХ век
Поведенческият репертоар на културноисторическата общност на Балканите през ХVІІІ-ХІХ век се базира на различни емоции – срам, страх, гняв, смях, вина, радост, изненада. Те подхранват различни типове социална реакция, които са пряко отражение на различни процеси в мисленето и поведението на балканския човек. Емоциите моделират образа на човека на ХVІІІ-ХІХ век, те са социално обусловени състояние – от натрупани колективни изживявания, травми, вини, надежди, очаквания – и поради това са състояния на колектива, на социума. Докладът ще коментира как емоциите стереотипизират мисленето и поведението на личността и как са отразени в балканския културен контекст. Те ще бъдат проследени в текстове на Неофит Рилски и Неофит Бозвели, на Константин Огнянович и Партений Павлович, на пътешественици, публицисти и автори на истории, познаващи и разкриващи психосоциалните емоции на човека на Балканите.
Николай Даскалов
Поетика на дисонанса (Наблюдения върху сюжетно-композиционните особености на романа “Пепелища” от Стефан Жеромски)
Историческият роман на Стефан Жеромски “Popioły” най-отчетливо представя сложните и разнообразни идейно-художествени търсения на полската литература на границата между двете културни епохи – позитивистката и младополската. В най- естествената симбиоза на жанра – история и литература – романът постига нов, непознат дотогава в полската историческа романистика синтез на легендарно-митологично с исторически конкретно, битово с битийно, социологично с метафизично, национално-характерологично с биопсихично. В полюсния си синтез тази сложна проблематика не би могла да се реализира в рамките на чисто изобразителната епическо-пластична литературна традиция. Докладът акцентува върху деформацията на класическия романов канон по посока на сюжетно-композиционната организация на историческия материал, където тежката стъпка на прозаическия епос непрестанно се разсича от крилете на поетични полети, нарушава се класическата строгост на пропорциите, спокойната епика се атакува от напрегнатата лирическа и философска рефлексия. Спираме пред модерната поетика на дисонанса, най- лаконично и точно изразена от известния критик на “Млада Полша” Игнаци Матушевски: “Пепелища не е спокойно и плавно течаща епопея, а бурлива симфония, изпълнена с разтърсващи дисонанси.”
Димитринка Димитрова-Маринова
Книжовното дело на йеромонах Йосиф Брадати в контекста на южнославянското просвещение
Периодът от втората половина на ХVII и началото на XVIII в европейската културна традиция е белязан с прехода от барок към класицизъм, литературата е определено светска, независимо, че ролята на църквата е водеща в обществото. Книгопечатането създава една нова културна обстановка, печатната книга е не само по-достъпна, но и вдъхва повече сигурност. Едновременно с това в православния славянски свят ръкописното разпространение на определени текстове все още е актуално. При това се преписва не само от старинни ръкописи, но и от печатни издания. Дори украсата на ръкописите е повлияна от старопечатната книга.
Балканските православни славянски литератури от този период се развиват под силното влияние на гръцките и руските старопечатни книги. Превеждат се и се преписват както богослужебни книги, така и сборници с дидактично съдършание или с жития. Много често текстовете на последните се адаптират към нивото на предполагаемите читатели, допълват се с авторски ремарки или дори цели пасажи.
Представителна за началото на XVIII в. в сръбската литература е книжовната дейност на Гаврило Стефанович Венцлович, ученик на Киприян Рачанин. Преводач от гръцки и руски, той често адаптира своите извори. Същевременно той се стреми да пише на говорим език, продължавайки традицията на своя учител.
Особено забележителна за първата половина на XVIII в. е фигурата на таксидиота на Рилския манастир Йосиф Брадати. Автор на над 10 ръкописни кодекса с разнообразно съдържание (превод на Учително евангелие и на Оглашенията на Теодор Студит, Сборници със жития, дидактични сборници) той е последният дамаскинар в българската книжовна традиция. Ръкописите му са писани в различни места и се разпространяват почти из целия Балкански полуостров. Многократно преписвани, те са една своеобразна книжовна традиция, която е актуална почти до края на XVIII в. Последователите на йеромонах Йосиф Брадати не винаги спазват текста на своите изводи. Поради това дори в сборници, съдържащи копия от авторските му приписки се наблюдават варианти на преведените или адаптирани произведения, размествания, изпускане или добавяне на нови текстове, комбинация на текстове от различни авторски кодекси.
Дейността на Йосиф Брадати е своеобразно свидетелство за литературните процеси сред балканските православни славяни в периода на преход от Средновековие към Модерност.
Maya Ivanova
St. Kliment’s common sermons – structure and function
The common sermons of St. Kliment of Ohrid have been a subject of research for more than 150 years. So far, scholars have studied the number of the works, their genre characteristics, St. Kliment’s authorship, their dissemination as common sermons and as adapted versions (see V. Undolskij, L. Stoyanović, G. Svane, W. Veder, P. Dimitrov, K. Stanchev, etc.). This paper concentrates on the speech analysis of St Kliment’s common sermons (Sermon on a feast, Sermon for an apostle’s or martyr’s festal day, Sermon on Sundays, etc.) as well as on the rhetorical techniques: speech addressing (introducing constructs); speech modality; use of apophasis; announcing of a preaching messages and selection of New Testament citations (as an illustration of exegesis).
The themes of St Kliment’s sermons (commentaries on the church feasts, on the Sunday, or specification of the sanctity type – apostle or martyr) turn them into polyfunctional texts. This polyfunctionality is related to the possibility of creating a whole spectrum of variants (usually related to a particular saint or feast) of the sermon’s theme.
The author concludes that St. Kliment of Ohrid creates a model (a common sermon) which had to be further developed by the men of letters and not to be mechanically repeated.