Знешняя палітыка СССР перыяду 30-х гадоў
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
кі агрэсару ".
Усё гэта, безумоўна, звужала сферу прынцыпу ўзаемадапамогі падпісанага франка-савецкага дагавора, але і калі ўлічыць, што галоўнай пагрозай свеце ў Еўропе ў той час была фашысцкая Германія, заключаны паміж СССР і Францыяй дагавор аб узаемадапамозе набіраў вялікае значэнне як інструмент захавання еўрапейскага свету і умацаванню бяспекі як СССР, так і Францыі.
Вялікім поспехам савецкай дыпламатыі было тое, што пакт прадугледжваў дапамогу ахвяры агрэсіі нават пры ўмове, калі Савет Лігі Нацый не прыме неабходных рэкамендацый. Варта адзначыць, што існуе дзве ацэнкі гэтага аспекту франка-савецкага пакта. Адны гісторыкі лічаць, што пакт прадугледжваў аўтаматычнае прадастаўленне дапамогі, іншыя адмаўляюць гэты факт. Так, напрыклад, З.С. Белавусава, ацэньваючы франка-савецкі пакт, піша, што прынцып аўтаматызму дзеянні пакта не быў прыняты [8; 315]. На мой погляд, абедзве ацэнкі патрабуюць пэўнага ўдакладнення. З аднаго боку, нельга катэгарычна сцвярджаць, што франка-савецкі дагавор засноўваўся на прынцыпе аўтаматычнай дапамогі. У выпадку агрэсіі дапамогу ахвяры нападу падавалася не адразу, не аўтаматычна, а пасля разгляду канфлікту Саветам Лігі Нацый. Прынцып неадкладнага автематичнои дапамогі без разгляду пытання Саветам Лігі быў адхілены французскай бокам. З іншага боку, нельга катэгарычна сцвярджаць, што прынцып аўтаматызму наогул было адхілена, паколькі меркавалася, што дапамога будзе падавацца абавязкова, безумоўна, незалежна ад таго, ці прыме Рада неабходныя рэкамендацыі. Такім чынам, нейкі аўтаматызм аказання дапамогі існаваў. Таму, характарызуючы франка-савецкі дагавор, правільней было б лічыць, што ён грунтаваўся на прынцыпе абумоўленага аўтаматызму аказання дапамогі. Аналіз франка-савецкага пакта пераканаўча сведчыць перш за ўсё аб тым, што ён меў выключна абарончы характар і не быў накіраваны супраць мірных інтарэсаў любой трэцяй дзяржавы. Як вынікае са зместу ўсіх яго артыкулаў, механізм пакта пачынаў дзейнічаць толькі ў адным выпадку: калі Францыя і СССР сталі б ахвярай агрэсіі. Важна адзначыць таксама, што пакт не быў зачынены для далучэння іншых дзяржаў і не меў, такім чынам, рысы замкнёнага ваеннага саюза адных краін супраць іншых. Больш таго, у пункце 3 пратакола падпісання падкрэслівалася, што Францыя і СССР пажаданым заключэнне шматбаковага пагаднення аб узаемадапамозе, прычым абавязацельствы гэтага пагаднення павінны замяніць сабой тыя, якія выцякаюць з франка-савецкага пакта пайшла на збліжэнне з бальшавікамі, але гэта дыктуецца пагрозай вайны з боку Германіі. "Для нас, - пісала газета, - падпісаны дагавор, несумненна, дае велізарны шанец для захавання міру і падтрымку на выпадак вайны".
У той жа час рэакцыйныя газеты выступілі з вострымі нападкамі на падпісаны пакт. Скажаючы ўтрыманне пакта, яны імкнуліся пераканаць французскую грамадскасць у тым, што пакт выгадны толькі Савецкаму Саюзу і небяспечны для Францыі.
Даючы ацэнку гэтай антыкамуністычнай, рэакцыйнай кампаніі, Морыс Торез пісаў, што французскі рэакцыя, кіруючыся нянавісцю да камунізму, дзейнічала супраць інтарэсаў Францыі.
Такім чынам, па сваёй пазіцыяй да франка-савецкага пакта французскую грамадскасць можна падзяліць на тры асноўныя групы працоўныя Францыі на чале з камуністамі актыўна выступалі за ратыфікацыю пакта, за ўмацаванне франка-савецкага супрацоўніцтва, рэакцыйныя колы буржуазіі, французскія фашысты павялі адчайную барацьбу за зрыў пакта і за змову з гітлераўскай Нямеччынай, а частка кіруючых колаў, хоць і не жадала гэтага супрацоўніцтва з "краінай бальшавікоў", але, кіруючыся інтарэсамі бяспекі Францыі, падтрымлівала франка-савецкі пакт. Французскае ўрад адчуваў ціск з боку ўсіх гэтых груп і не мог не лічыцца з грамадскім меркаваннем, але кіраўнікі французскай знешняй палітыкі, у прыватнасці Лаваль, адлюстроўвалі інтарэсы верхавіны рэакцыйных прамысловых колаў і вымушаныя падпісаць франка-савецкі пакт, бачылі сваю асноўную мэту у дасягненні змовы з Гітлерам. Менавіта гэтым тлумачацца ваганні Лаваль падчас франка-савецкіх перамоў, яго імкненне надаць пакту фармальнага характару. Па сваіх палітычных поглядаў Лаваль быў заўзятым антыкамуністам. У адной са сваіх гутарак з польскім амбасадарам Хлаповская ён адкрыта казаў аб неабходнасці барацьбы з бальшавізмам у Еўропе, прызнаваў, што ён "гарачым праціўнікам бальшавізму". У ходзе франка-савецкіх перамоў Лаваль, як паведамляў Беку з Парыжа Хлаповская, імкнуўся да таго, каб "побач агаворак падаць пактам з Саветамі характар пакта больш дэманстратыўнага, чым такога, што накладвае на Францыю істотныя абавязацельствы". Генеральны сакратар Міністэрства замежных спраў Францыі Лежэ ў гутарцы з Хлаповская выказваў задавальненне з нагоды таго, што ўсе спробы савецкага боку пашырыць пакт ўдалося адхіліць.
Польская амбасада ў Парыжы пільна сачыла за кожным крокам Лаваль, асабліва за яго палітыку ў дачыненні да Савецкага Саюза. Таму вялікую цікавасць уяўляе сабой адзнака пазіцый Лаваль менавіта польскім бокам. У згаданым вышэй дакуменце ад 10 мая 1935 Хлаповская так тлумачыў прычыны, якія прымусілі Лаваль падпісаць франка-савецкі пакт: "Цалкам адмовіцца ад палітыкі збліжэння з Расіяй Лаваль, нягледзячы на свае погляды, безумоўна, не можа, хоць бы улічваючы настрой грамадскай думкі ... Расію тут лічаць вялікі, магутнай дзяржавай ". "Але лінія Ла-Зала, - пісаў Хлаповская, - ўмераная сяброўства з СССР, умацаванне адносін з Польшчай і спроба зблізіцца з Германіяй"