Гiсторыя Беларусi
Вопросы - История
Другие вопросы по предмету История
?i даваСЮ чалавеку цёпла, але i абарону ад драпежнiкаСЮ i магчымаiь прымаць печаную ежу.
Выкарыстанне агню было вызначальным у далейшым развiццю чалавецтва. Прылады працы неандэртальцаСЮ былi дасканалымi СЮ параСЮнаннi з тымi, якiя выкарыстоСЮвалiся пiцекантропы. А пасля яны сталi вырабляць каменныя нажы, вышчэрбленыя пiлы i г.д. Залежнаii ад рэгiёна пражывання палявалi неандэртальцы на розных жывёл: паСЮночнага аленя, маманта, бiзона,каня, шарiiстага насарога i iнш Па знаходках костак жывёл на стаянках неандэртальцаСЮ можна зрабiць здагадку аб складзе iх харчавання.
У навуковай лiтаратуры маецца некалькi пунктаСЮ гледжання наконт часу зяСЮлення на сучаснай беларускай тэрыторыi першых людзей. Адны даследчыкi лiчаць, што гэта адбылося 100 тыс. гадоСЮ таму (сярэднi палеалiт, калi на беларускiя землi прыйшоСЮ неандэрталец, творца муiьерскай стадыi палеалiту), i тут працягваСЮся працэс антрапагенезу, фармiравання самога чалавека.
Другiя лiчаць, што першыя людзi на беларускiх землях зявiлiся не раней 40 тыс. гадоСЮ таму, у верхнiм палеалiце, падчас iснавання чалавека разумнага (Homo sapiens), калi працэс антрапагенезу СЮжо завяршыСЮся. Чаму СЮзнiкла навуковая палемiка?
У 1926 г. беларускi археолаг К.М.Палiкарповiч знайшоСЮ дзве першыя i пакуль адзiныя на Беларусi палеалiтычныя стаянкi чалавека - адну каля в. Бердыж (Чачэрскi р-н Гомельскай вобл.), другую - на Прыпяцi, недалёка ад Мазыра, каля в. Юравiчы. Пры раскопках Бердыжскай стаянкi высветлiлася, што культурны пласт верхняга палеалiту метрам вышэй быСЮ перакрыты пластом з крэмнiем больш архаiчнага выгляду (апошнi, магчыма, быСЮ змыты i перанесены водамi з суседняй больш старажытнай стаянкi). Сярод знаходак гэтага старажытнага пласта Палiкарповiч вылучыСЮ некалькi скрабкоСЮ, тыповых прылад муiьерскай стадыi палеалiту. Акрамя таго, каля Быхава, у раёне Свяцiлавiч i iншых меiах Беларусi былi знойдзены вырабы з крэменю скрабкi, якiя мелi муiьерскi выгляд. Усё гэта дазволiла Палiкарповiчу зрабiць вывад аб зяСЮленнi людзей на тэрыторыi Беларусi СЮ сярэднiм палеалiце (100 - 40 тыс. гг. таму назад).
Аднак у 60 - 90-я гады ХХ стагоддзя вучоныя-археолагi (У.Д.Будзько, А.Г.Калечыц i iнш.) перагледзелi матэрыялы па палеалiту Беларусi i не пагадзiлiся з вывадамi К.М.Палiкарповiча. У шэрагу прац яны прыйшлi да высновы, што знаходкi Бердыжскай стаянкi не выходзяць за рамкi верхнепалеалiтычнай культуры, таму iвярджаць аб магчымаii зяСЮлення людзей на беларускiх землях у сярэднiм палеалiце можна толькi СЮ гiпатэтычным плане.
Разам з тым i СЮ Бердыжы i СЮ Юравiчах знойдзены тыповыя прылады i рэшткi фауны верхняга палеалiту. Сёння мы маем некалькi абсалютных дат палеалiтычных помнiкаСЮ Беларусi, атрыманых метадамi радыекарбоннага датавання. Матэрыялы з Бердыжа далi дзве даты - 23 i 15 тыс. гадоСЮ таму. Юравiцкая стаянка датуецца 26 тыс. гадоСЮ таму. Гэта пакуль што самыя раннiя даты, звязаныя са зяСЮленнем чалавека на тэрыторыi Беларусi. Яны не выходзяць за рамкi верхняга палеалiту, i з iх трэба сёння пачынаць гiсторыю Беларусi.
Такiм чынам, у сучаснай навуцы лiчыцца, што людзi на тэрыторыi Беларусi зявiлiся СЮ перыяд верхняга палеалiту, а менавiта 27 - 24 тысячагоддзя таму.
Этнiчную гiсторыю Беларусi можна СЮмоСЮна падзялiць на два перыяды:
)даiндаеСЮрапейскi (27 - 24 тыс. год да н.э. - 3-2 тыс.);
)iндаеСЮрапейскi (3-2 тыс. год да н.э. - да нашых дзён).
Апошнi перыяд у сваю чаргу падзяляецца на:
а) балцкi этап (3-2 тыс. гг. да н.э. - 4-5 ст.);
б) славянскi этап (4-5 ст. н.э. - да нашага часу).
Пытанне 3
РЖндаеСЮрапейскi перыяд этнiчнай гiсторыi Беларусi пачаСЮся СЮ бронзавым веку з часу рассялення на яе тэрыторыi iндаеСЮрапейскiх плямён (3-2 тыс. гг. да н.э. - да нашага часу).
Прарадзiма праiндаеСЮрапейцаСЮ знаходзiлася СЮ Пярэдняй Азii. Прыкладна 4-3 тыс. гадоСЮ да н.э. пачалася вялiкая мiграцыя праiндаеСЮрапейскiх плямён на прасторах Азii i ЕСЮропы. Мiграцыя заняла некалькi тысяч гадоСЮ. Група iндаеСЮрапейцаСЮ ад РЖрана павярнула на поСЮнач у Сярэднюю Азiю. Яна прайшла памiж Каспiйскiм i Аральскiм марамi, апынулася СЮ прыволжскiх стэпах i працягвала свой рух на захад да Дняпра, у ПаСЮночнае Прычарнаморе (старажытнаямная культура). Гэты магутны мiграцыйны паток стаСЮ крынiцай рассялення iндаеСЮрапейцаСЮ у ЕСЮропе, у тым лiку i на Беларусi.
Да iндаеСЮрапейцаСЮ адносяцца народы, якiя гавораць цяпер на славянскiх, германскiх, балцкiх, iталiйскiх (раманскiх), кельцкiх, iндаiранскiх, грэчаскай, армянскай i албанскай мовах, прычым славяне, балты i германцы зяСЮляюцца найбольш блiзкiмi памiж сабой. Магчыма, яны развiлiся ад адзiнага продка - паСЮночнай групы iндаеСЮрапейцаСЮ.
У рамках iндаеСЮрапейскага перыяду вылучаецца балцкi этап этнiчнай гiсторыi Беларусi, якi храналагiчна супадае з эпохай металу (3-2 тыс. гг. да н.э. - IV-V стст. н.э.). У вынiку асiмiляцыi мяiовага неалiтычнага насельнiцтва iндаеСЮрапейцамi адбываецца фармiраванне адной з галiн iндаеСЮрапейскай мазаiкi народаСЮ - балтаСЮ (лiтоСЮцы, латышы, прусы, яцвягi, куршы, земгалы, селы). На поСЮднi i паСЮднёвым усходзе балты межавалi са скiфамi, сарматамi i iншымi плямёнамi, на поСЮначы i паСЮночным усходзе iх суседзямi былi фiна-угорскiя плямёны, на захадзе - славяне i германцы.
Першапачаткова балты пасялiлiся СЮ Папрыпяццi i ПадняпроСЮi, а на поСЮначы Беларусi яшчэ тысячу гадоСЮ мела СЮплыСЮ фiна-угорскае насельнiцтва. РЖндаеСЮрапейцы займалiся плужным земляробствам, пакланялiся агню i сонцу. ПраяСЮленнем культу агню быСЮ звычай пасыпаць цела нябожчыка мiнеральнай чырвонай охрай, якая потым пер