Халықаралық ғылыми конференцияның материалдары 27-28 қазан 2011 жыл

Вид материала

Документы

Содержание Пайдаланылған әдебиеттер Маркетинговые аспекты деятельности учебного заведения в системе последипломного образования Рисунок 1. Сущность маркетинговой деятельности учебного заведения в системе последипломного образования Рисунок 2. Маркетинговый цикл деятельности учебного заведения в системе последипломного образования Жаңа қоғам мұғалімі

Подобный материал:

• С. Л. Сауытбеков туралы ќысќаша маѓл±мат, 6313.58kb.
• Ііі халықаралық «Сейтен тағылымдары» ғылыми-практикалық конференциясының материалдары, 8814.45kb.
• Программа международной научно-практической конференции «независимости казахстана, 406.39kb.
• Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, 5310.66kb.
• Парат министрлігі л. Н. Гумилев атындағы еуразия ұлттық университеті, 8635.57kb.
• Әдебиеттер тізімі, мерзімді басылымдар және конференция материалдары альфавиттік тәртіппен, 376.99kb.
• Iii халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция Қазақстан Республикасы, Павлодар, 412.06kb.
• «Болашақ» халықаралық стипендиясына ғылыми тағлымдамадан өтетін үміткерлер тапсыратын, 92.29kb.
• А. А. Аскаров Жетекші ұйым: Е. Бөкетов атындағы Қарағанды, 1216.39kb.
• А. А. Аскаров Жетекші ұйым: Е. Бөкетов атындағы Қарағанды, 1312.01kb.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Назарбев Н. "Қазақстан — 2030" Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы, Ел Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. Алматы: Білім, 1997ж, 176 бет [1]

2. Демеуова Ләззат. Ғаламдық ойлауға бейімдеу. "Қазақстан мектебі" №12 Алматы, 2003- 3 бет. [2]

3. Жошыбаева Гүлнар. Ұлттық мектеп - ел еңсесі. "Қазақстан мектебі", №12, 2003-13 бет. [3]

4. Қоянбаева Сәуле. Танымдық қызығуды белсендіру. "Қазақстан мектебі" №6, 2003 [4]

5. Кобдикова Ж.У. Педагогическая технология уровневой дифференциации обучения в сред-ней школе // Алматы, 2000, [5]

6. Границкая А.С. Научить думать и действовать. Адаптивная система обучения в школе. Пррсвсщсние, 1991. [6]

7. Дамитов Б.К., Фредман Л.М. Физические задачи и методы их решения. Алматы, Мектеп, 1987, 160-6. [7]

8. Пидкасистый П.И. Самостоятельная деятельность школьника в обучении. Москва, 1980. [8]

9. Демеуова Ләззат. Ғаламдық ойлауға бейімдеу. "Қазақстан мектебі" №12 Алматы, 2003- 3 бет. [9]


ІV – С Е К Ц И Я


Интеграция және жаһандану жағдайларындағы педагогтар біліктілігін арттырудағы заманауи амалдар.


Современные подходы к повышению квалификации педагогов в условиях интеграции и глобализации.


МАРКЕТИНГОВЫЕ АСПЕКТЫ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧЕБНОГО ЗАВЕДЕНИЯ В СИСТЕМЕ ПОСЛЕДИПЛОМНОГО ОБРАЗОВАНИЯ


З. В. Рябова, к.п.н., доцент

Университета менеджмента образования

Национальной академии педагогических наук

Украины. г. Киев


В условиях социально-экономических преобразований, в которых последнее время развиваются отношения в современном мире, от системы образования требуется переориентация на изучение и удовлетворение образовательных потребностей населения. Это обуславливает необходимость разработки и внедрения в учебных заведениях маркетинговой стратегии деятельности.

В этой связи маркетинг начинает интенсивно проникать в систему образования, в том числе и последипломную. Начинается формирование и развитие, на основе практики деятельности учебных заведений, концепции образовательного (педагогического) маркетинга.

Маркетинг в образовании описывается в работах ведущих ученых. Использование маркетинговых аспектов в деятельности учебных заведений рассматривается в работах таких авторов, как Б. Братанич [1], С. Вознюк [2], С. Захаренков [12], Е. Королькова [5], Н. Литвинова [7], И. Мороз [9], Т. Оболенская [10], А. Панкрухин [11], Е. Подшибякина [7], П. Третьяков [12], М. Туберозова [12], Н. Шарай [12], В. Шереметова [7] и др.

Анализ научных трудов позволяет сделать вывод о том, что организация деятельности учебного заведения на основе маркетинговых механизмов создает необходимую информационную базу для принятия управленческих решений относительно расширения, обновления или сокращения образовательных услуг, которые предоставляет учебное заведение. Кроме того, такой подход создает положительный имидж заведения и, что сегодня очень актуально, способствует формированию образовательных потребностей у населения с целью повышения статуса образования как социальной ценности.

Ведущим положением в выше указанных исследованиях является обоснование целесообразности и необходимости использования маркетинга в системе образования (в том числе и в системе последипломного образования) для согласования современных требований государства, педагогической теории и практики, а также формирования образовательных потребностей населения. Как утверждает Т. Оболенская, маркетинг в сфере образования формирует особые отношения с конечным потребителем личностью, способствует упорядочению ее развития, активизирует потребности в образовательных услугах в целом и тем самым способствует наращиванию интеллектуального потенциала государства [10]. В этой связи можно утверждать, что маркетинг в образовании носит социально-ответственный характер.

Мы полностью поддерживаем точку зрения Б. Братанича, что для системы образования маркетинг имеет принципиальное значение, прежде всего, в двух аспектах: формирование критериев социальной и индивидуальной ценности образования в контексте социокультурных характеристик информационного общества (определение ценностных параметров качественного образования) и обеспечения возрастания роли образования как социального ценности в системе его ценностных приоритетов [1, с. 8].

Таким образом, под маркетинговой деятельностью учебного заведения в системе последипломного образования, мы понимаем такую деятельность, которая направлена на изучение запросов (предложений) как потенциальных, так и существующих потребителей образовательных услуг и их формирования в будущем на основе предоставления и получения этих услуг с целью развития личности потребителя, формирования его потребности в непрерывном образовании и поднятия статуса процесса обучения и системы образования как социальных ценностей (рисунок 1)





Рисунок 1. Сущность маркетинговой деятельности учебного заведения в системе последипломного образования


Актуализируем, что деятельность учебного заведения в системе последипломного образования на основе маркетинговых аспектов управления, базируется на изучении, удовлетворении существующих образовательных потребностей населения и формировании новых образовательных потребностей.

Механизмом реализации этого процесса (или объектом маркетинга) выступают образовательные услуги, которые предоставляет учебное заведение.

Рассмотрим это понятие. Объектом маркетинга является не просто услуги, а степень соответствия услуг потребностям рынка труда или рынка образовательных услуг. Выбор рынка зависит от цели маркетинга: мы хотим не отставать от других учебных заведений, хотим предоставлять качественные услуги для формирования положительного имиджа учебного заведения (спрос).

Услуги – это действия, направленные непосредственно на потребителя, в процессе выполнения которых не создается новый материальный продукт, а изменяется качество продукта, который уже есть. По Ф. Котлеру, услугой является любое мероприятие или выгода, которую одна сторона может предложить другой. Их нельзя ощутить и они не приводят к завладению чем угодно. Ведущими характеристиками услуги являются неосязаемость, неотделимость от источника, непостоянство качества, ее нельзя сохранить [6].

Под образовательными услугами понимают целостную систему, которая направлена на реализацию миссии заведения и способствует развитию обучающегося через формирование у него жизненной компетентности [11;12].

Опираясь на работы ученых, можно утверждать, что учебные заведения в системе последипломного образования предоставляют комплекс образовательных услуг, который направлен на удовлетворение запросов потребителей, связанные с изменением их образовательного уровня или профессиональной подготовки и обеспечены ресурсами этого учебного заведения [12]. Этот комплекс услуг называют образовательной программой, которая одновременно и является продуктом учебного заведения.

На создание продукта учебного заведения (образовательной программы) большое влияние осуществляют маркетинговые компоненты, в основном, маркетинговая среда: внутреннее и внешнее.

Таким образом, использование маркетинга в деятельности учебного заведения в системе последипломного образования предполагает проведения анализа, определение миссии учебного заведения и формулирование цели самой деятельности. Происходит проведение анализа внутренней среды (ресурсов) учебного заведения (SWOT-анализ) и внешней среды (PEST-анализ).

Общеизвестно, что SWOT-анализ является универсальным методом, который используют при стратегическом планировании деятельности любой организации, в том числе и учебного заведения в системе последипломного образования. В связи с тем, что SWOT-анализ не содержит экономических категорий, он имеет широкий спектр использования. Сущность его заключается в разделении факторов и явлений, влияющих на функционирование и развитие учебного заведения, на четыре категории: strengths (сильные стороны), weaknesses (слабые стороны), opportunities (возможности) и threats (угрозы) [4, 14]. Общеизвестно, что существует определенная матрица SWOT – анализа. Заполнение такой матрицы создает определенную характеристику маркетинговой деятельности учебного заведения.

Анализ внешней среды осуществляется с помощью PEST-анализа: происходит анализ четырех показателей [3, 8]. Политический показатель (фактор влияния) – исследуется для того, чтобы иметь представление о развитии государственной политики в области образования. Экономический показатель (фактор влияния) – позволяет определить механизм распределения финансирования отрасли в основном на уровне государства, но возможно сделать анализ и на уровне региона. Для учебных заведений это является одним из направлений активного развития. Социальный показатель (фактор влияния) – он связан с определением потребительских предпочтений населения, им определяется представление общества о качестве образования, уровень развития потенциальных потребителей образовательных услуг и, в этой связи, происходит формирование нового комплекса образовательных услуг, что может в перспективе оказывать учебное заведение. Наконец, технологический показатель (фактор воздействия) позволяет проанализировать уровень технологического прогресса и применения технологий в учебном процессе с целью своевременной модернизации самой системы предоставления образовательных услуг.

PEST-анализ имеет несколько разновидностей: PESTLE-анализ, он дополнен двумя показателями (факторами) – правовой, экологический; SLEPT-анализ дополнен правовым фактором и STEEPLE-анализ, который состоит из социально-демографического, технологического, экономического, анализа окружающей среды, политического, правового и этнического показателей. Также может учитываться и географический показатель (фактор) [13].

Но для системного использования маркетинга в деятельности учебного заведения системы последипломного образования необходимо реализовать определенный цикл действий. На рисунке 2 отображен маркетинговый цикл учебного заведения в системе последипломного образования. Рассмотрев его, можно сделать вывод, что приоритетной задачей маркетинга является определение миссии деятельности учебного заведения и разработка стратегии его развития на основе использования информации о внешней и внутренней среде. Ведущей целью является разработка комплекса образовательных услуг для удовлетворения и формирования образовательных потребностей населения.

Перечисленное выше необходимо для того, чтобы обеспечить эффективность и качество предоставления учебными заведениями комплекса образовательных услуг, которые связаны с изменением образовательного уровня потребителей этих услуг или их профессиональной подготовки и обеспечены ресурсами этого учебного заведения.

Рисунок 2. Маркетинговый цикл деятельности учебного заведения в системе последипломного образования




Нами рассмотрены некоторые маркетинговые аспекты деятельности учебного заведения в системе последипломного образования. Далее необходимо рассмотреть технологию формирования стратегии деятельности учебного заведения, разработки комплекса образовательных услуг (образовательных программ) и механизма их реализации. Также нераскрытыми остались аспекты формирования образовательных потребностей населения и их потребности в непрерывном образовании через поднятие статуса системы образования.


Список использованных источников

1. Братаніч Б. В. Маркетинг в освіті як предмет філософського аналізу: автореф. дис. на здобуття наук. ступеня доктора філософських наук: 09.00.10 – «філософія освіти» / Борис Володимирович Братаніч. – К.: Інститут вищої освіти АПН України, 2006. – 20 с.
   
2. Вознюк В. С. Маркетинг освітніх послуг. [Навчальний посібник] / Василь Вознюк. – Луцьк:Волинська книга, 2007. – 64 с.
   
3. Инструменты разработки бизнес-плана. [Электронный ресурс]. Доступ: oup.ru/spravka/best_publications/publications_upr_ consulting/bibl-pest/
   
4. Кадышева Е. SWOT-анализ: сделай качественно. [Электронный ресурс]. / Елена Кадішева. Доступ: .com.ua/index.php?option=com_content&task= view&id=1005; ссылка скрыта
   
5. Королькова Е. М. Организация маркетинга на предприятии. [Учебное пособие] / Е. М. Королькова. – Тамбов: Издательство Там. гос. техн. ун-та, 2001. – 148 с.
   
6. Котлер Ф. Основы маркетинга. Краткий курс. Пер. с англ. / Ф. Котлер.   М.: Издательский дом «Вильяме», 2007. — 656 с.
   
7. Литвинова Н. П. Маркетинг образовательных услуг / Н. П. Литвинова, Е. Н. Подшибякина, В. В. Шереметова.   Санкт-Петербург: Издательство ТИСБИ, 2002. – 62 с.
   
8. Медведев В. PEST-аналіз. [Электронный ресурс]. / В. Медведев. Доступ: devmarketing.narod.ru/PESTanaliz.php
   
9. Мороз І. В. Менеджмент і маркетинг в освіті. [Навчально-методичний посібник] / І. В. Мороз. – К.: Освіта України, 2009. – 192 с.
   
10. Оболенська Т.Є. Маркетинг у сфері освітніх послуг : автореф. дис. на здобуття наук. ступеня доктора економічних наук: 08.06.02 – «підприємництво, менеджмент та маркетинг» / Оболенська Тетяна Євгеніївна.   Харківський державний економічний університет, 2002.   33 с.
    
11. Панкрухин А. П. Маркетинг образовательних услуг. [Электронный ресурс]. / А. П.Панкрухин– Режим доступу: tologi.ru/
    
12. Педагогический маркетинг в управлении развитием образовательных систем / П. И. Третьяков, С. И. Захаренков, М. В. Туберозова, Н. А. Шарай. – М.: Издательство УЦ «Перспектива», 2010. – 232 с.
    
13. Разновидности PEST-анализа. [Электронный ресурс]. Доступ: dia.org/wiki/PEST-анализ.
    

Жаңа қоғам мұғалімі - қоғамның өркендеуінің көшбасшысы


М .Сарсенбаева,

Қызылорда облысы, Шиелі ауданы

№ 48 Ә.Қоңыратбаев атындағы

мектептің бастауыш сынып мұғалімі


Қазақстан Республикасының Евразиялық аймаққа кіруі, ХХІ ғасырға аяқ басуы, Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» атты стратегиялық бағдарламасына сәйкес жаңа техника мен технология үдерістерінің дамуы келешекте білім беру қандай бағытта өрбуі керек деген өзекті мәселе туғызады.

Білім саясатының өзекті мәселелері –біліммен қамтамасыз етудің ғылыми-әдістемелік жүйесін түбегейлі жаңарту, оқытудың формалары мен әдістерінің түрлерін өзгерту, ондағы алдыңғы қатарлы оқу-тәрбие тәжірибелері мен қазіргі қоғамның сұраныстарының алшақтығын жою, білімдегі жаңашылдықты саралау, білімді жетілдіру үдерісіндегі үздіксіздікті қамтамасыз етуде оның ролін арттыру және қазіргі заман техникасы мен технологиясын жоғары деңгейде қолдана білу.

Сондықтан педагогиканың күрделі де маңызды бір мәселесі - беру үдерісін белсендендіру, оқытудың жаңа формалары мен әдіс-тәсілдерін жетілдіру қажет. Ғылыми-техникалық прогресс шырқау шыңына шығып, адамның ақыл-ойы мен қабілеті шексіз дамыған, компьютер мен Интернет арқылы әлемдік ақпараттар тасқыны өршіп тұрған қазіргі кезде мұғалімнің еңбегі де күрделіленіп, қиындай түскені анық.

Қазіргі таңда мұғалімдер өз біліктіліктерін жиі-жиі жетілдіріп, оқып-ізденбесе, уақыт көшіне ілесе алмай қалатыны сөзсіз. Бүгінгі жас балалардың компьютерлік, электрондық техниканы игеру қабілеті аға ұрпақтан едәуір жоғары. Сондықтан қазіргі мұғалім өз шәкірттеріне тиянақты білім беріп, өзінің ұстаздық міндетін ойдағыдай атқаруы үшін қажымай-талмай ізденіп, еңбек етуі керек. Алайда мектептерімізде ескі жұмыс әдісінен, үйреншікті сүрлеуден шыға алмай келе жатқан мұғалімдер әлі де бар. Сондықтан оларды республикалық деңгейде оқытудың жайын қарастыру керек. Бұрын химик-биолог, тарихшы-географ сияқты қос мамандық бір дипломмен берілуші еді. Қазір оның әрқайсысы жеке-жеке дипломмен бітіреді. Мұның өзі мұғалімдердің жұмыс табуына көп қиындық туғызуда [2, 4].

Бүгінде Қазақстанда 8 мыңға тарта мектеп болса, соның 6 мыңға жуығы шағын комплектілі мектептер. Шалғайдағы және шағын комплектілі мектеп мұғалімдерінің біліктілігі де талапқа сай келе бермейтінін несіне жасырамыз?! Мұндай мұғалімдердің біліктілігін көтеру әрі оларға оқу-әдістемелік көмек көрсету, оқу сапасын арттыру үшін шағын жинақталған және алыс аудандардағы мектептердің мұғалімдері үшін интернет арқылы дәріс беруді де жолға қойып, жетілдіру керек-ақ.

Сондықтан еліміздегі әр аймақтың біліктілік арттыру институттарында сол өңірдегі мектептердің мұғалімдерімен интернет арқылы дәріс өткізсе, нұр үстіне – нұр. Бұл бастамаға шынайы қолдау көрсетіліп, алдағы уақытта шалғайдағы және шағын комплектіленген мектептердің мұғалімдерінің біліктілігі мен білімін көтеруге қол жеткізуге болады. Мұғалімнің білімі мен білігі көтерілсе, олардың абырой-беделі де арта түсетінін өмірдің өзі көрсетіп отыр.

Мұғалім мамандығының абырой-беделін көтермей білім беру сапасын арттыра алмасымыз белгілі. Біздің елде жоғарғы оқу орындарын жыл сайын жүздеген қыз-жігіттер қызыл дипломмен бітіріп жатады. Өкінішке орай, дипломды мұғалімдер жұмысқа орналаса алмай, бүгінде әр алуан басқа жұмыстарға жегілген. Бұл облыстардағы білім департаменттерінің жас мамандармен жұмыс істеуге құлықсыздығының салдары деп ойлаймын. Жалпы, дипломмен келген жастардың жұмысқа орналасуы облыстық білім департаменттерінің тұрақты назарында болғаны дұрыс. Мұғалім – біздің қоғамымыздың алтын қоры. Сол қорды тиімді пайдала алмасақ ел болып жарытпаймыз.

Түркияда әрбір мұғалім Білім министрінің шешімімен жұмысқа тағайындалады екен. Осынау 70 миллион халқы бар үлкен мемлекетте миллиондаған мұғалімнің тағдырын бір министрлік шешетін болса, 15 миллион халқы бар біздің елде осы проблемамен айналысудың қандай қиыншылығы бар?! Ең кемі мұғалім облыстық Білім департаментінің бұйрығымен тағайындалса болмай ма? Oблыстық Білім департаменттері кадр мәселесін шындап қолға алуға тиіс. Қызыл дипломды жастарды ерекше назарда ұстаулары керек.

Заманның жаңа даму сатысында білім беру жүйесі қоғамның жаңа экономикалық саясат, әлеуметтік және интеллектуалдық деңгейіне сай келуі тиіс. Осыған орай білімнің мақсаты, мазмұны және оны оқыту тәсілдері қайта қаралып, оқу жүйесін реттеу, ұйымдастыру мәселелері зерттеліп, өз шешімін табуды қажет етеді.

Жаңа ғасырға қадам басқан біздің еліміз үшін қоғам өміріндегі қазіргі өзгерістер, экономиканың, саясаттың, әлеуметтік-саяси саланың дамуы қоғамдағы негізгі фактор болып табылатын жеке тұлғаның жалпы даму деңгейіне байланысты болмақ. Ал ол қоғамдағы білім беру талаптарын түбегейлі өзгертуге алып келді. Қоғамдық өмірдегі өзгерістер оқытудың жаңа технологияларын қолдануды, жеке тұлғаның жан-жақты шығармашылық тұрғыдан дамуына жол ашуды көздеп отыр. Бұл міндеттерді жүзеге асырушылар білім беру жүйесінің күрделі мәселелерін шешуші кәсіби – педагогикалық шеберлігі жоғары ұстаздар болмақ.

Жаңа қоғам мұғалімі тек кәсіби шеберлігі жоғары адам ғана емес, рухани дамыған, шығармашыл, мәдениетті, білім құндылығын түсінетін, педагогикалық технологияларды меңгерген, ғылым мен техника жетістіктері негізінде кәсіби даярланған болуы тиіс.

Оқу үдерісіне жаңа бағыт беріп, оның даму жолдарын ХХІ ғасырдың талабына сәйкес айқындау үшін білімнің әр түрлі салаларына білім және ғылым, білім және адам құқы, білімнің қоғам дамуындағы әсері, білім беру барысындағы жаңа технология т.б. талдау жасалып қорытындылану қажет.

Бүгінгі ғаламдық білім беру кеңістігіне сай білім беру, танымды, ойлауды дамыту, өзінше ғылыми тұжырым жасауға, олардың қажетіне қарай ғылым жетістігін сұрыптауға, мұғалімге өзінің іс әрекетінің субъектісі болуына мүмкіндік туғызу - көкейкесті мәселе болып табылады. Өйткені, тек жоғары білімді, құзыретті маман ғана қоғамның экономикалық, әлеуметтік және мәдени өркендеуінің көшбасшысы бола алады.


Қолданылған әдебиеттер:

1. «Қазақстан-2030»,-Алматы, 1997
   
2. Пірәлиев С.Ж. Білімді ұрпақ тәрбиелеу – елдігімізге сын. Егемен Қазақстан, 14 маусым 2010.
   
3. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А.,1991.
   
4. Поташник М.М. Оптимизация педагогического процесса: уроки освоения// Педагогика. – 1991,-№ 1.
   

Қоғамдық қатынастардың жаҺандану жағдайындаҒЫ МҰҒАЛІМНІҢ ЖАҢА МӘРТЕБЕСІ


Г. Жүнісбекова,

Қызылорда облысы, Шиелі ауданы

№ 48 Ә.Қоңыратбаев атындағы мектептің

бастауыш сынып мұғалімі


Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы және Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңының қабылдануына байланысты Қазақстан ғылымы мен білім беру жүйесі өзінің жаңа даму кезеңін және жаңару үрдісін басынан кешіруде. Білім берудің ең негізгі, өзекті мәселесі - адамды жан-жақты етіп тұлғаландыру. Сондықтан бүгінгі білім берудің мақсаты мен мазмұны қазіргі заман талабына сай анықталуы керек. Өзге мемлекеттер тәрізді Қазақстан да әлемдік өркениеттер қатарынан лайықты орынды иеленуге ұмтылуы қажет екендігі белгілі. Мұндай биік мұраттардың орындалуында мұғалімнің оқушылардың танымдық құзыреттілігін дамытуда атқарар қызметі мен қосар үлесі зор. Еліміздегі білім беру бағытының дамуы үшін құзыреттілік тәсілдің қажеттілігі «Қазақстан Республикасында 2015 ж дейінгі білім беруді дамыту Тұжырымдамасының» негізгі қағидаларында белгіленген.[1]

«Құзырет» - тұлғаның белгілі бір пәндер шеңберіне қатысты білім, білік, дағдысы мен іс-әрекеттері тәсілінің өзара байланысқан сапаларының жиынтығы. Құзыреттілік білім шеңберінде өз орнын тауып, жаҺандану ағысына енген еліміздің алдында тұрған міндеттерінің бастысы - білім беру жүйесін жетілдіру, елдің интеллектуалдық әлеуетін арттыру, қоғамдық өмірдің беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мектепті қазіргі кезеңдегі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты, экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолына түстік.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіруі - мектеп қабырғасында берілетін білімнің, оқытушылардың кәсіптік білім деңгейлерінің сапасымен тікелей байланысты екенін көрсетті. Бұл, еліміздің тағдыры және ұлтымыздың болашағы мұғалімнің қолында деген сөз.

Жалпы алғанда, оқу - оқушының өзіндік қызметі, қызметтің осы түрі арқылы оқушы білім алады, білік және дағдылар жүйесімен қаруланады. Оқу жас ұрпақтың бойына ес, зейін, қиял, логикалық ойлау және тағы сол сияқты қасиеттерді тәрбиелейді, оқу - ойлау қабілеттерін жетілдіреді, жеке бастың жан-жақты дамуын қамтамасыз етеді. Оқытудың міндеті жас ұрпақтың жеке бас ерекшеліктерін ескере отырып, оны өмірге баулу, өндірістегі еңбекке дайындау, қоғамға пайда келтіретіндей практикалық іс-әрекетке үйрету, сондай-ақ оның жан-жақты дамыған жеке бас тұлғасын дамыту болып табылады [1: 5,10]

Міндетті деңгей- нақты меңгеруге тиісті және нәтижеге жетуге бағытталған материал[6].

Мүмкін деңгей - оқушылардың ой-өрісінің кеңеюін, шығармашылық қызметті ұйымдастыру арқылы әр баланың қабілетінің дамуын қарастырады. Бұл деңгейге әр оқушы жеке дара қол жеткізетін болады [6].

Бастауыш мектептегі тың өзгерістер әлемдік білім беру тәжірибелерін зерделей отырып, жеке тұлғаның ерекшеліктерін ескере оқыту, тұлғаның өзіндік ерекшеліктерін ескеру арқылы оның жан-жақты дамуын қамтамасыз ететін жаңа педагогикалық технологияларды оқу үрдісіне енгізу, жүзеге асырудың нәтижесінде көрініп отыр.

Жаңа педагогикалық технологияларды қолданып оқытуды бастауыш білім беруді дамыту мен жетілдірудің негізгі құралы ретінде қарастыру керек. Әр баланың кейінгі және болашақтағы білімі бастауыш буындағы білімнің сапалылығына тікелей байланысты. Кіші мектеп жасындағы оқушының негізгі ерекшелігі - білімді қызығушылықпен алуы. Ол үшін оқу үрдісін әр оқушының жеке бас ерекшелігін ескере отырып, бала талпынатындай және қызығатындай етіп ұйымдастыру керек. Білім беруде тиімді нәтижеге жету үшін, оқыту әдістері мен құралдарын іріктеу, оқу үрдісін құру – мұғалім құзырындағы іс [3, 4].

Бүгінгі таңда көптеген мұғалімдер бастауыш сыныптың оқу үрдісінде Д. Выготский, В.Давыдов, Л.Занковтар негізін қалаған дамыта оқытуды кеңінен пайдалануда. Оқыту дамытудың алдында болатындығы, яғни құзыретті тұлға қалыптастыруда баланы дамытуға жетелейтіні даусыз. Мұғалімдер жеке тұлғаның дамуына көп мән беруі және осыған сәйкес оқу үрдісін құруды ойластыруы қажет. Сонымен қатар Ш.А.Амонашвилидің ізгілендіру педагогикасы, В.Ф.Шаталовтың тірек сигналдарын, Ж.А.Қараевтың саралап-даралап оқыту, М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологияларын, «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологияларын» кеңінен пайдаланудамыз.[2]

Қоғамдық қатынастардың жақандану жағдайында, құзыретті тұлға қалыптастыруда, жеке тұлғаға жаңаша талаптар қойылуда, адамдық потенциалдың мәні жоғарылауда. Белсенділік, жүйелілік, өз бетінше білім алуға бейімділік басқа жеке тұлғалық сапалармен қатар қазіргі жеке тұлғаның ерекше қасиеттері болып табылады. Мектептегі үздіксіз білім беру жүйесіндегі негізгі базалық звено ретінде, оқушының тек табиғи қабілеттерін ашуға ғана игі әсерін тигізіп қоймайды, сонымен қатар жеке тұлғаның негізгі салаларын әр түрлі әрекеттерге бейімделуін қарастырады[3,7]

Ол әлеуметтік тұрғыдан неғұрлым жоғары көтерілген сайын, оның жеке тұлға ретінде құндылығы өсе түседі. Жеке тұлғаның негізгі белгісі- белсенді, белгілі бір мақсатты көздеген әрекеті. Бұл әрекет қоғамды және жеке тұлғаны өзгертуге және жақсартуға бағытталады. Тұлғаның жеке бас ерекшеліктерін теориялық талдау мұғалім үшін маңызды. Мұғалім әрекетінің әр түрін оқушыны дамытудың мүмкіндіктері мен сол мүмкіндіктерді жеке тұлғаның оқу-ойлау қабілеттерін қалыптастыруды жүзеге асыру үрдісінде дамиды[4]

Қазіргі философтар жеке тұлғаны жеке қабілеттері мен әлеуметтік негізін, оның қоршаған ортамен қарым-қатынасында емес, оны өзгерте білуінде деп есептейді.Философтардың бұл ілімі педагогика ғылымы үшін өте маңызды, себебі педагогикалық үрдіс барысында адамның тек білім, білік қабілеттері қалыптасып қана қоймайды, сонымен қатар тұлғаның әлеуметтік дамуы жүзеге асады[7]

Жеке тұлға үнемі даму үстінде болу үшін әрекет шығармашылықпен байланыста болу қажет. Оқу әрекетінің жеке тұлғаны қалыптастырудағы мүмкіншіліктері белгілі педагог-психолог ғалымдардың (Ш.А.Амонашвили, В.В.Давыдов, М.Мұқанов, Т.С.Сабыров) ұдайы назарында болды[7]

Мұғалімдер оқу әрекетін оқушылардың жеке бас ерекшеліктерін ескере отырып, оқу-ойлау қабілеттерін жетілдіру табиғатын терең білуі тиіс. Оқу әрекетінің өзіндік ерекшеліктері бар. Оқу әрекетін қалыптастыру барысында тұлғалық қасиеттер- мақсаттылық, ұйымшылдық, жауапкер-шілік, табандылық т.б қалыптасады[8]

Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан -2030 » бағдарламасында «Білім беру жүйесінің басты міндеті-тұлғаның ұлттық және жалпы азаматтық, құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде қалыптасуы, дамуы және кәсіптік тұрғыда жетілуі үшін қажетті жағдайлар жасау»- деп көрсетті. Бұл мақсатқа жету үшін біздің оқу үрдісіміз алдына жаңа маңызды талаптар қояды. Жеткіншек ұрпақтың саналы азамат болып қалыптасуы бүгінгі күнде аса зор үміт күттірер жол болып отыр. Білім жүйесін жетілдіру және сапалы деңгейге көтеруді алға тартып отыр. Өз жауапкершілігін сезіне алатын, өздігінен әрекет етуге және қабілетті қайшылықтарды ашуға мейлінше жетілген, оны түрлі өзгерістерге дамытуға қабілетті,шығармашыл, барлық істі сауатты шеше білетін тұлғаны тәрбиелеу- мақсаттың бірі болып отыр.

Қазақстан Республикасының Білім туралы заңына сәйкес «әр баланың жеке бас ерекшелігіне қарай интеллектуалды дамуы жеке тұлғаның дарындылығын, талантын, қабілетін дамыту» сияқты өзекті мәселелер қарастырылып отыр. Әр оқушының болашағы оның қазіргі алған білімінің сапасына, көлеміне, дәрежесіне тікелей байланысты. Сондықтан, мұғалімдер қауымына зор жауапкершілік, үлкен міндет жүктеліп отыр.

Мұндай міндеттерді шешу үшін мектептерде :

1. Оқушыға берілетін білім негіздерін олардың болашақ іс-әрекетінің берік негізі әрі тірегі болатындай етіп оқыту.
   
2. Оқу-тәрбие үрдісін , білім мазмұнын түбірімен жаңарту
   
3. Оқытудың әдіс-тәсілдері мен әр алуан құралдарын қолданудың тиімділігін арттыру
   
4. Педагогикалық жаңалықтарды тәжірибеге енгізуді жүзеге асыру қажет[11].
   

И.Левитовтың пікірінше, оқушылар жаңа іс-әрекет қорытындысында жаңа бір нәрсені үйренулері және олардың даралық бейімділіктерінің, қабілеттерінің жаңа көрінісі болуы тиіс. Бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктеріне сай қабілеті, олардың белгілі бір іс-әрекетпен айналысуға бет бұрысы, оған көңілінің аууы – жаңашыл іс-әрекеттің алғашқы белгісі. Сондықтан да әрбір педагог балалық кезде ерекше көзге түсетін бейімділіктердің, келешекте олардың қабілеттерінің көрсеткіші екенін ұмытпай, оқушылардың бейімділіктерін дер кезінде көре біліп, оларды соған сәйкес келетін қабілеттерді дамыту біздің міндетті борышымыз екенін ұмытпауы керек. Осы тұрғыда әрбір мұғалімнен оқу үрдісін қайта қарауды бұрыннан қалыптасқан әдістермен технологияларды жаңа өмір талабына сай өзгертілген түрлерімен ұтымды ұштастыру талап етіледі.

“ Білімнің негізі- бастауышта” демекші, білімнің мызғымас ірге тасын қалау- бастауыш сынып мұғалімінің басты мақсаты. Озық білім беру жүйесінде ұстаздардың білім – біліктілігі, танымы, мәдениеті, төзімділігі өте жоғары болу тиіс.

ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Халқына Жолдауында “Ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте білім деңгейі мен айқындалады” деген байламы жеке адамның құндылығын арттыру, оны дайындайтын ұстаз жауапкершілігінің өсуі тынымсыз еңбек , сапалы нәтиже деген ұғыммен егіз.

Болашақтың бүгінгіден де нұрлы болуына ықпал етіп, адамзат қоғамын алға апаратын күш тек білімде ғана. Қай елдің болмасын өсіп өркендеуі өркениетті дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық білім жүйесінің деңгейіне, даму бағытына байланысты. Жас ұрпақты біз жеке тұлға деп алып қарағандықтан, демократиялы қоғамда осы жеке тұлғаның жан-жақты дамытуға аянбай еңбек етуге тырысамын.