Формирование конкурентоспособной экономики Республики Казахстан: методологические подходы, проблемы и перспективы развития (на примере промышленности) 08. 00. 05 Экономика и управление народным хозяйством (по отраслям и сферам деятельности)
| Вид материала | Автореферат |
СодержаниеЗерттеу тақырыбының өзектілігі Зерттеу нысаны Зерттеу мақсаты Зерттеудің теориялық SUMMARYGulnara Zh. Nurmukhanova Research object. Research objective |
- Структурная диверсификация приоритетных секторов экономики Республики Казахстан в целях, 482.33kb.
- Новая модель пенсионного обеспечения населения казахстана: теория, методология и механизмы, 785.56kb.
- Организационно-экономические аспекты развития нефтеперерабатывающей промышленности, 471.84kb.
- Формирование стратегии управления институтами развития (на примере фнб «Самрук-Казына»), 532.64kb.
- Темы рефератов для поступающих в аспирантуру по специальности 08. 00. 05 Экономика, 222.46kb.
- Темы рефератов для поступающих в аспирантуру по специальности 08. 00. 05 Экономика, 27.07kb.
- Формирование инновационной среды в региональной энергетической системе, 420.73kb.
- Формирование инновационной системы управления устойчивым развитием строительного предприятия, 355.68kb.
- Регулирование устойчивого развития аграрного производства россии, 266.95kb.
- Стратегические направления развития конкурентоспособного нефтегазового комплекса Республики, 743.56kb.
36 Дистанционное обучение: повышение качества и конкурентоспособности образования // Инновационная модель «Университет- технопарк» : стратегии развития преподавания иностранных языков в условиях глобализации и интеграции в международное образовательное пространство : материалы Международной научно-практической конференции, 7-8 апреля 2008 г. ВКГТУ. – Усть-Каменогорск, 2008. – С. -218-222.
Т Ү Й І Н
Гүлнар Жағыпарқызы Нұрмұханова
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті экономикасын қалыптастыру: әдіснамалық тұғырлары, проблемалары мен даму келешегі (өнеркәсіп мысалында)
08.00.05 – Экономика және халық шаруашылығын басқару
(қызмет салалары және сфералары бойынша)
Зерттеу тақырыбының өзектілігі экономиканың бәсекеге қабілетті үлгісін, бәсекеге қабілеттілікті көтеретін экономикалық әлеуеті бар басым салаларды таңдау мен сыртқы экономикалық бәсекеге қабілеттілік арқылы бәсекелік қатынастар мен тетіктердің даму дәрежесіне ықпал ететін қозғаушы күштер мен элементтерді анықтау қажеттілігінде.
Зерттеу нысаны Қазақстан экономикасы мен ұлттық өнеркәсіп салалары болып табылады.
Зерттеу пәні – Қазақстан аймақтары мен өнеркәсіп салаларын дамытудың проблемалары мен келешегін анықтау, әдіснамалық тұғырларын дайындау негізінде бәсекеге қабілетті ұлттық экономиканы қалыптастыру барысында түзілетін экономикалық қатынастардың жиынтығы.
Зерттеу мақсаты бәсекеге қабілетті ұлттық экономиканы қалыптастырудың теориялық және әдіснамалық тұғырларын анықтап, оны одан әрі дамыту мен өнеркәсіп салаларының әлеуетін көтеру бойынша практикалық ұсыныстар дайындау болып табылады.
Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері. Еңбекте ұлттық экономиканың аймақтары мен салаларының бәсекеге қабілеттілігінің көрсеткіштерін, қозғаушы күштерін, даму барысын кешенді зерттеудің жүйелі әдіснамасы қолданылды. Зерттеу әдістері абстрактілі-қисынды, салыстырмалы, құрылымды-функционалдық, экономикалық-математикалық және графикалық әдістерден құралады. Қолданбалы зерттеулерді өткізген кезде жіктемелер, топтамалар, экономикалық-статистикалық талдау, SWOT- талдау, зерттелетін үдерістердің даму бағыты мен құрылымын талдау әдістері пайдаланылды.
Негізгі нәтижелер:
1. Бәсеке мен бәсекеге қабілеттіліктің ұлттық экономикаға қатысты даму заңдылықтарын анықтайтын маңызды сипаттамалары туралы теориялық қағидалар тереңдетілді.
2. «Ұлттық бәсекеге қабілеттілік» және «аймақтық экономиканың бәсекеге қабілеттілігі» ұғымдарына микро-, мезо-, макродеңгейлерді қамтитын автордың өзіндік көзқарасы ұсынылды.
3. Ұлттық экономиканың, соның ішінде өнеркәсіп салаларының бәсекеге қабілеттілігін арттырудың қозғаушы күштері мен басты бағыттарының жүйесі ұсынылды.
4. Макродеңгей мен өнеркәсіп салаларын сипаттайтын бәсекеге қабілетті экономиканың негізгі көрсеткіштері белгіленді.
5. Мезо- және макродеңгейге қатысты бәсекелік артықшылықтар жиынтығына, бәсекені дамыту кезеңдеріне, кластерді анықтап, оны ұйымдастыру ұстанымдарына, қазақстандық экономиканы дамыту стратегиясына деген автордың өз көзқарасына негізделген бәсекеге қабілетті ұлттық экономиканы қалыптастырудың тұжырымдамасы ұсынылды.
6. Қазақстандық кластерлік үлгі мен кластерлік саясат бағыттары ерекшеліктерінің мазмұндық түсіндірмесі дәлірек анықталды.
7. Аймақтық бәсекеге қабілеттілікті рейтінг жүйесімен бағалау әдістемесін жетілдіру мақсатында Қазақстан аймақтарының экономикалық әлеуеті бойынша типология дайындалды.
8. Ұлттық экономикадағы жаңашыл үдерістердің белсенділігін арттыруды ұйымдастырудың экономикалық тетіктер ұсынылды.
9. Экономиканы кеңістіктік жаңартудың аймақтық кеңістіктік жаңарту түріндегі автордың көзқарасы көрсетілді.
10. Қазақстанның бәсекеге қабілетті ұлттық экономикасын қалыптастырудың құрылымдық үлгісі ұсынылды.
Жұмыстың ғылыми-практикалық маңызы:
- теориялық қағидалар мемлекеттік және аймақтық экономика теориясын дамытуда субъектілердің өзара әрекеттестігі заңдылықтарына қатысты қолданылуы мүмкін, еліміз бен аймақтардың экономикасын талдаудың ақпараттық-талдамалық құралдары микро-, мезо-, макродеңгейдегі экономикалық субъектілерге қатысты бәсекеге қабілеттілік теориясын дамыту болып табылады.
- ұлттық бәсекеге қабілеттілікті қалыптастырудың басым бағыттарын, мақсаттары мен міндеттерін анықтаудың, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының көрсеткіштерін есептеп талдаудың әдістемелік тәсілдерін барлық деңгейдегі билік органдарының қолдануына болады, олар Қазақстан Республикасы мен оның аймақтарын стратегиялық дамыту саласындағы нормативтік-құқықтық құжаттарды әдістемелік және ақпараттық тұрғыдан толықтыра алады.
- диссертацияның материалдары мен теориялық қағидаларын экономикалық пәндерден бакалаврлар мен магистрлер дайындау бағытындағы оқу жоспарларын жүзеге асыруда және оқу-әдістемелік құралдарды дайындап, жетілдіруде қолдануға болады.
Диссертациялық еңбек автордың іргелі ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындау кезінде алған, халықаралық ғылыми-практикалық конференцияларда баяндап, экономикалық басылымдарда жариялаған, тәжірибеге енгізген ғылыми нәтижелерін қамтиды.
SUMMARY
Gulnara Zh. Nurmukhanova
Competitive economy formation of the Republic of Kazakhstan: methodological approaches, problems and prospects of development
(on an example of industry)
08.00.05 - Economics and national economy management (on branches and fields of activity)
Urgency of research theme consists in necessity of a choice of competitive economy model, the priority branches having economic potential of increase of competitiveness, revealing of factors and elements influencing a degree of development of competitive relations and mechanisms through a prism of the external economic competitiveness.
Economy of Kazakhstan and national industry branches are Research object.
Research subject - is set of the economic relations developing during formation of competitive national economy on the basis of methodological approaches development, problems revealing and substantiations of development prospects of industry and regions in Kazakhstan.
Research objective of the dissertational research is development of theoretical and methodological approaches to formation of competitive national economy and also practical recommendations on its further development and industry potential increase.
Theoretical and methodological basis of research. In this work is applied the methodology of the system approach, the complex analysis to studying dynamics, factors and indicators of competitiveness of branches, regions and national economy. Methods of research included abstract-logic, comparative, structurally functional approaches, economic-mathematical and graphic methods. Classifications, groupings, methods of the economic-statistical analysis, the SWOT-analysis, the analysis of dynamics and structure of investigated processes were applied at carrying out of applied researches.
The basic results:
1. Theoretical regulations about essential characteristics of competition and competitiveness which have allowed to reveal laws of their development with reference to national economy are profound.
2. The author's approach is offered to concepts “national competitiveness” and “competitiveness of regional economy” covering micro-, meso-, macro levels.
3. The system of the basic directions and factors of competitiveness of national economy including industries is offered.
4. Characteristic both criteria and indicators of competitive economy are developed for a macro level and for industries.
5. The concept of formation of the competitive national economy is offered and it is based on the author's approach to set of competitive advantages, characteristic for meso macro levels to stages of competition development, to cluster definition and principles of its organization to development strategy of Kazakhstan economy.
6. Substantial interpretation of specificity Kazakhstan cluster models and directions cluster policies is specified.
7. The typology of regions in Kazakhstan on a level of economic potential is developed with the purpose of a deepening of a rating estimation technique of regional competitiveness.
8. The organizational and economic activity mechanism of innovative processes in national economy is offered.
9. Author's vision of spatial modernization of economy is presented as regional spatial modernization.
10. The structural formation model of competitive national economy of Kazakhstan is offered.
Scientific and practical significance of the work:
- theoretical positions can be used for the theory development of the state and regional economy regarding laws of interaction of subjects, the information-analytical toolkit of the development analysis of national economy and regions is competitiveness theory development with reference to economic subjects of micro-, meso-, macro level;
- methodical approaches to definition of priorities, the purposes and tasks of national competitiveness formation, calculation and the analysis of indicators and parameters of social and economic development of the country can be used by authorities of all levels, that are capable to add earlier accepted normative and legal documents in the field of strategic development of the Republic of Kazakhstan and its regions regarding their method providing and data ware;
- materials and theoretical approaches can be used by development and perfection of training and methodical providing and realization of curricula in a direction of preparation of bachelors and masters on economic disciplines.
This Dissertational work includes the scientific results received by the author at performance of fundamental research themes reported at the international scientific and practical conferences, published in the economic editions and introduced in practice.