(балкарский язык и литература) Нальчик 2008

Вид материала

Подобный материал:

1 2 3 4

ОПД.В.02. Синтаксис неличных форм

ДНМ.01. Современные проблемы науки и производства

CД.01.1 (ДС.03) «Спорные вопросы грамматики»

ДНМ.02. История и методология науки и производства

ДНМ.03. Компьютерные технологии в науке и производстве

Учебно-методическое обеспечение дисциплины.

Методические рекомендации для преподавателя.

Одним из главных положений является целенаправленность обучения с ориентацией на достижение конкретного конечного результата. На это влияют: отбор материала для занятий, выбор форм его подачи, приемы и виды работ, композиционное структурирование занятия, его этапов и установление связи между ними, построение системы тренировочных, проверочных и прочих видов работ, подчинение всего этого поставленной преподавателем цели.

Основная задача обучения: вооружить студентов знаниями основ науки о языке и на основе системы лингвистических знаний максимально развить их мышление. С целью проверки знаний и умений учащихся предлагаются различные формы контроля. Эффективной формой контроля является тестовая проверка, которая позволяет существенно увеличить объем контролируемого материала по сравнению с традиционной контрольной работой и тем самым создает предпосылки для повышения информативности об объективности результатов обучения.

Для усвоения данной дисциплины важны как традиционные методы обучения, так и методы, основанные на использовании современных достижений науки и информационных технологий в образовании (о них см. ниже в разделе 4.).

Исходя из специфики дисциплины выделяются два типа занятий: 1) занятия привития и закрепления умений и навыков с введением нового материала; 2) занятия привития, закрепления и автоматизации умений и навыков на основе известного студентам материала. На занятиях первого типа главное – изучение, осознание нового материала и выработка умений, затем – совершенствование уже имеющихся умений и навыков и, наконец, контроль. На занятиях второго типа главное – самостоятельная работа студентов над закреплением навыков и умений и контроль за уже усвоенным. Каждый из указанных типов занятий имеет свою структуру.

2.2. Методические указания для студентов.

Аудиторным занятиям в 3-м семестре отводится 54 часа, из них 36 – лекционные занятия, а 18 – практические. В 4-м же семестре аудиторным занятиям отводится 68 часов, из них 40 – лекционные занятия, а 28 – практические. На ОЗО аудиторным занятиям отводится 14 часов, из них 10 - лекционные занятия, а 4 - практические.

Подготовка к практическим занятиям по дисциплине осуществляется студентами самостоятельно на основании содержания лекционного курса с привлечением литературы, представленной в списке как основная. Для более глубокого изучения проблем курса может использоваться и дополнительная литература. Знание материалов дополнительной литературы, подготовка рефератов (конспектов) по ним и выступление с сообщением (докладом) на практическом занятии, написание научной статьи поощряется дополнительными рейтинговыми баллами.

Большое значение имеет самостоятельная работа, которой отводится 26 часов (ее режим приводится в разделе 2.3.).

Организация контролируемой самостоятельной работы студентов.

На самостоятельную работу по данной дисциплине отводится 185 часов, из них на контролируемую самостоятельную работу - 76 ч. (в 3-м семестре – 36, а в четвертом – 40). На каждый час лекционных занятий приходится один час контролируемой самостоятельной работы. Остальные часы реализуются при подготовке к практическим занятиям, тестированию и коллоквиумам, сдаче зачета.

Контроль самостоятельной работы студентов осуществляется один раз в неделю в рамках Графика контролируемой самостоятельной работы, который, как правило, готовится и вывешивается в начале учебного года (семестра), после утверждения проректором по учебной работе. В начале учебного года (семестра) студентам предлагаются темы и вопросы для самостоятельного изучения, рекомендуется соответствующая литература. Для самостоятельной работы студентов по данной дисциплине важны следующие издания:

Ахматов И.Х. Карачаево-балкарский язык. Конспект лекций. – Нальчик, 1988.
Грамматика карачаево-балкарского языка.- Нальчик, 1976.
Къарачай-малкъар тилни морфологиясы. - Нальчик, 2005.

4. Къарачай-малкъар тилни грамматикасы. - Нальчик, 1966.

^{Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное формообразование}

^{и словоизменение в куманских языках. - Москва, 1989}

Темы и вопросы для контрольного опроса студентов:

(3-ий семестр)

Тема №1.^{Сёз къурау бла морфемика – тил билимни энчи бёлюмлери.}

^{Сёз къурауну бла морфемиканы морфология бла эм лексикология бла байламлыкълары.}
^{Къуралмагъан сёз эм къуралгъан сёзню бир бирден айырыу. Алагъа история кёзден къарау.}
^{Морф, морфема. Морфемаланы къауумлары. Тамыр морфема эм жалгъау морфема.}
^{Жалгъау морфемаланы тюрлюлери: сёз къураучу морфемала, сёз тюрлендириучю морфемала. Аланы къуллукълары.}
^{Ноль жалгъау. Шёндюгю тил билимде аны юсюнден жюрюген оюмла.}

Тема №2. ^{Сёзню тинтиу.}

^{Сёзню къуралыууна кёре тинтиу. Сёзню морфемаларына кёре тинтиу. Сёзню алай тинтиуню магъанасы.}
^{Сёз къурау. Сёз къурауну мадарлары.}
^{Морфология мадар.}
^{Синтаксис-морфология мадар, лексика-семантика мадар, семантика-морфология мадар.}

Тема №3. ^{. Морфонология.}

^{1.Сёз къураугъа морфонология бла байламлы къарау.}

^{2. Морфонологияны синтагматика бла байламлыгъы.}

^{3. Морфонологияны парадигматика бла байламлыгъы.}

Тема № 4. ^{Тилни кесеклери. Аланы къуралыулары.}

^{Ат эм аны къуралыуу. Атны морфология мадар бла къуралыуу. Аны сштаксис мадар бла къуралыуу.}
^{Атны морфология мадар бла къуралыуу. Ат къураучу жалгъаула. Атны синтаксис мадар бла къуралыуу. Атны синтаксис-морфология мадар бла къуралыуу.}
^{Къош сёзле. Къайтарылгъан сёзле бла экиленнген сёзле. Аланы къауумлары эм жазылыулары жазылыулары.}
^{Къысхартылгъан сёзле. Атланы лексика-семантика мадар бла къуралыулары. Субстантивизация (затланыу).}
^{Атны сёз къурау юлгюлери. Аланы хайырланып атла къурау.}

Тема № 5. ^{Сыфат эм аны къуралыуу.}

^{1.Сыфатланы морфология мадар бла къуралыулары. Сыфат къураучу жалгъаула.}

^{2. Сыфатланы синтаксис мадар бла къуралыулары.}

^{3. Сыфатны синтаксис-морфология мадар бла къуралыуу.}

^{4. Къош сыфатла эм аланы жазылыулары. Адъективация (сыфатланыу). 5. Сёз къурау юлгюле. Аланы хайырланып, сыфатла къурау.}

Тема № 6. Сёзлеу эм аны къуралыуу.

Сёзлеуню морфология мадар бла къуралыуу.
Сёзлеу къураучу жалгъаула.
Сёзлеуню синтаксис мадар бла къуралыуу.
Сёзлеуню лексика-семантика мадар бла къуралыуу.
Адвербиализация (сёзлеулениу). Сёзлеулени жазылыулары.

Тема № 7. ^{Этим, аны къуралыуу.}

^{Этимни морфология мадар бла къуралыуу.}
^{Тилни тюрлю-тюрлю кесеклеринден этимле къураучу жалгъаула.}
^{Этимни синтаксис мадар бла къуралыуу. Къош этимле, аланы къауумлары. Къош этимлени жазылыулары.}

Тема № 8. ^{Сёз къурау юлгю (СТ).}

^{1. Тилни тюрлю-тюрлю кесеклерин къураучу сёз къурау юлгюлени окъутууну магъанасы.}

^2.^{Морфологияда неле окъулгъанлары. Морфология кесекле.}

^{3. «Сёз» деп неге айтылгъаны. «Морфема», «сёз», «сёз тутуш» деген затланы энчиликлери.}

^{4. Сёзню лексика магъанасы эм грамматика магъанасы. Морфология категорияланы кёргюзтген мадарла.}

Тема № 9. ^{Тюркологияда тилни кесеклери.}

^{1.Тилни кесеклерин бир бирден айырыу жаны бла ишни къыйынлыгъы.}

^{2. Тилни энчи кесеклери эм тилни болушлукъчу кесеклери. Аланы энчиликлери.}

^{3. Тилни энчи кесеклерин къауумлау: аланы магъанана жаны бла къауумлау, аланы грамматика категорияларыны бирчалыкъларына кёре къауумлау.}

^{4. Тилни кесеклерин синтаксис къуллукъларына кёре къауумлау.}

Тема № 10. ^{Кьарачай-малкъар тилде ат.}

^{Атны магъана жаны бла къауумлары. Энчи атла, тукъум атла. Белгили магъаналы атла. Абстракт магъаналы атла.}
^{Атны морфология категориялары.}
^{Атны сан категориясы. Жаланда
жангызлыкъ санда неда жаланда кёплюк санда жюрюген атла.}
^{Жангызлыкъ эм кёплюк сан формалада жюрюген атла. Жангызлыкъ санда келген атланы кёп затны кёргюзтюулери.}

Тема № 11. ^{Атны болуш категориясы.}

^{1. Тюрк тил билимде атны ненча болушу болгъаныны юсюнден даулаш.}

^{2. Илмуда синтетика болушла эм аналитика болушла бардыла деген алимлени оюмларын тинтиу.}

^{3. Кьарачай-малкъар тилде синтетика болушла, аланы айтымда синтаксис къуллукълары.}

^{4. Атланы болушлада тюрлениулери: иесиз атланы болушлада
жалгъаныулары, иели атланы болушлада жалгъаныулары.}

Тема № 12. ^{Атны иелик категориясы.}

^{Атны иелик категориясыны морфология мадар бла берилиую.}
^{Атны иелик категориясыны синтаксис-морфология эм синтаксис мадар бла берилиую.}
^{Атны иелик категориясыны синтаксис мадар бла берилиую.}

Тема № 13. Иели атланы болушлада тюрлениулери.

Иели атланы иеликчи болушда формалары.
Иели атланы бериучю болушда формалары.
Иели атланы тамамлаучу болушда формалары.
Иели атланы орунлаучу болушда формалары.
Иели атланы башлаучу болушда формалары.

Тема № 14.^{Тюрк тил билимде атны белгилилик-белгисизлик катего-
риясыны юсюнден даулаш.}

^{1. Атны белгилилик категориясыны берилиую.}

^{2.Атны белгисизлик категориясыны берилиую.}

^{Белгисизлик категорияны лексика мадар бла берилиую.}

Тема № 15. ^{Къарачай-малкъар тилде сыфат.}

^{Сыфатны бла атны аллында келип, айгъакълаучуну къуллугъун толтургъан атдан башхалыгъы.}
^{Сыфатны магъана жаны бла къауумлары: затны тюрсюнюн, ёлчемин, къылыгъын эм аллай башха шартларын кёргюзтген сыфатла.}
^{Сыфатны даража формалары.}
^{Сыфатны синтаксис къуллукълары. Аны айгъакълаучуну, хапарчыны, толтуруучуну къуллукъларында жюрюую.}

- 2 с.

Тема № 16. ^{Къарачай-малкъар тилде санау.}

1.^{Аны магъана жаны бла
къауумлары.}

^{Санчы, тизгинчи санаула. Аланы къуралыулары.}
^{Къауумчу, юлюшчю санаула. Аланы къуралыулары.}
^{Санауланы айтымлада болушлада тюрлениулери эм синтак-}

^{сис къуллукълары.}

- 2 с.

Тема № 17. ^{Къарачай-малкъар тилде алмаш. Аны ангылатыу.}

^{Алмашланы магъана жаны бла къауумлары: бетлеучю алмашла, кесимлеучю алмашла, кёргюзтюучю алмашла, соруучу алмашла, белгисиз алмашла, угьайлаучу алмашла. Аланы айтымда жюрютюлюулери, анга кёре синтаксис къуллукълары.}
^{Алмашланы айтымда тюрлениулери. Аланы болуш формаларыны энчиликлери.}
^{Къарачай-малкъар тилде атны, сыфатны, санауну, сёзлеуню алышхан алмашла.}
^{Алмашланы айтымда жюрютюлюулери, анга кёре синтаксис къуллукълары. Алмашланы айтымда тюрлениулери. Аланы болуш формаларыны энчиликлери.}

Тема № 18. ^{Сёзлеу.}

^{Сёзлеуню морфология шартлары.}
^{Бир бирге омонимлик этген сёзлеуле бла сыфатла.}
^{Даража формалары болгъан эм аллай формалары болмагъан сёзлеуле.}
^{Сёзлеулени магъана жаны бла кьауумлары: халчы, мардачы, заманчы, орунчу, сылтаучу, муратчы эм башха сёзлеуле.}
^{Сёзлеулени айтымда къуллукълары.}

Темы и вопросы для контрольного опроса студентов:

(4-ый семестр)

Тема № 1. ^Этим.

^{1.Этимни магъана жаны бла тюрлюлери: ишни, халны, сёлешиуню, къымылдауну, оюмну эм башха затланы
кёргюзтген этимле.}

Къарачай-малкъар тилде энчи магъаналы этимле эм болушлукъчу этимле, аланы башхалыкълары.
Этимлени къуралыу жаны бла къауумлары. Кьош этимле, аланы къауумлары: атны бла сыфатны баш формаларына "бол", 'эт" деген эм башха этимле къошулуп къуралгъан къош этимле.
Этимни бериучю болушуна болушлукъчу этимле къошулуп къуралгьан къош этимле; атны орунлаучу болушуна болушлукъчу этимле къошулуп къуралгъан къош этимле; атны башлаучу болушуна болушлукъчу этимле къошулуп къуралгъан къош этимле; атны баш болушуна болушлукъчу этимле къошулуп къуралгъан этимле д.б.
Этимни иесиз формаларына болушлукъчу этимле къошулуп къуралгъан этимле д. б.

Тема № 2. Этимни аспектлери.

^{Этимни хаулаучу, угъайлаучу формасы.}
^{Этимни онглукъ эм онгсузлукъ формалары.}
^{Этимни соруучу формасы.}
^{Этимни къарамчылыкъ формалары. Къарамчылыкъны ангылатыу.}
^{Айтымны къарамчылыгъын кёргюзтюучю мадарла. Айтымны къарамчылыгъын морфология мадар бла кёргюзтюу.}
^{Къарамчылыкъны лексика мадар бла кёргюзтюу: къарамчылыкъны болушлукъчу этимлени къарамчы сёзлени эм кесекчиклени болушлукълары бла кёрггозтюу.}

Тема № 3. ^{Этимни туруш категориясы.}

^{Этимни ненча турушу болгъаныны юсюнден даулаш. Турушланы къуралыулары, айтымны къарамчылыгъын кёргюзтюу жаны бла
къуллукълары.}
^{Этимни баш (туура) турушу.}
^{Этимни буйрукъчу турушу.}
^{Этимни шарт турушу.}
^{Этимни ыразычы турушу.}

Тема № 4. ^{Этимни бет категориясы.}

^{Жаланда 3-чю бетде жюрюген этимле.}
^{Этимлени жегилиулерини энчиликлери.}
^{Этимни сан категориясы. Аны берилиую.}

Тема № 5. ^{Этимни заман категориясы.}

^{Этимни бош эм къош заман формалары.}
^{Этимни бусагъат заманы.}
^{Этимни озгъан заманы. Аны озгъан, узайгъан эм узакъ озгъан заманлары. Этимни ол формалары, аланы магъаналары.}
^{Этимни боллукъ заманы: аны келлик эм келир заман формалары,
аланы магъаналары.}

Тема № 6. Этимни турушлары.

Этимни буйрукъчу турушу. Бу туруш форманы магъаналасы эм къуралыулыуу.
Этимни ыразычы турушу. Бу туруш форманы магъаналасы эм къуралыулыуу.
Этимни шарт турушу. Бу туруш форманы магъаналасы эм къуралыулыуу.

Тема № 7. ^{Этимни айырма категориясы.}

^{Этимни баш айырмасы. Аны къуралыуу, айтымны форма-магъана юлгюсюн къурауда магъанасы.}
^{Этимни къайтыучу айырмасы. Аны къуралыуу, айтымны форма-магъана юлгюсюн къурауда магъанасы.}

^{Этимни зорлаучу (къатылыучу) айырмасы. Аны къуралыуу, айтымны форма-магъана юлгюсюн къурауда магъанасы.}
^{Этимни къысыучу (къатландырыучу)айырмасы. Аны къуралыуу, айтымны форма-магъана юлгюсюн къурауда магъанасы.}
Кёчюучю этимле эм кёчмеучю этимле. Айырмаланы ала бла байлам-
лыкълары.

Тема №8. Къарачай-малкъар тилде этимни иесиз формалары.

^{Этимни иели эм иесиз формаларында болгъан шартлары.}
^{Этимни иесиз формаларыны иели формаларындан башхалыкъларын кёргюзтген шартлары.}
^{Этимни иесиз формасы (инфинитив), аны къуралыуу эм синтаксис
къуллукълары.}
^{Инфинитив айланчла.}

^-

Тема № 9. ^{Этимча.}

^{Аны шартлары: этимчаны этим шартлары, этимчаны сёзлеуге ушатхан шартлары.}
^{Этимчаны биринчи тюрлюсю. Аны къуралыуу эм синтаксис къуллукълары.}
^{Этимчаны экинчи тюрлюсю. Аны къуралыуу эм синтаксис къуллукълары.}
^{Этимча айланчла. Аланы айтымда жюрютюлюулери.}

Тема № 10. ^{Этимсыфат.}

^{Этимсыфатны этимге эм сыфатха ушагъан шартлары.}
^{Этимсыфатны заман формалары, аланы айтымда къуллукълары.}
^{Этимсыфат айланчла. Аланы къуралыу жаны бла тюрлюлери эм айтымда къуллукълары.}

Тема № 11. ^{Этим ат.}

^{Этим атны этимге эм атха ушатхан шартлары.}
^{Этим атны къуралыуу эм айтымда жюрютюлюу жаны бла энчиликлери, синтаксис къуллукълары.}
^{Этим ат айланчла. Аланы къуралыулары, айтымда жюрютюлюулери
эм синтаксис къуллукълары.}

Тема № 12. ^{Междометия.}

^{Междометияланы тилде къуллукълары. Тилни бирси кесеклерини араларында орунлары.}
^{Междометияланы айтымда жюрютюлюу жаны бла энчиликлери. Аланы магъана жаны бла къауумлары.}
^{Къарачай-малкъар тилде эриклеу сёзле. Аланы къуралыулары, айтымда жюрютюлюулери.}

Тема № 13. ^{Къарамчы сёзле.}

^{Къарамчы сёзлени тилде къуллукълары.}
^{Тил билимде аны юсюнден жюрюген даулаш: 1) къарамчы сёзлени айтымны членлерине санамау, 2) къарамчы сёзлени, айтымны ючюнчю даражалы членлерине санау. Бу оюмланы тенглешдириу, тинтиу.}
^{Къарамчы сёзлени магъана жаны бла къауумлары. Аллай сёзлю
айтымлада тыйгъыч белиле.}

Тема № 14. ^{Эриклеу сёзле.}

^{Эриклеу сёзлени къуралыу эм магъана жаны бла къауумлары.}
^{Тюрк тил билимде предикативле.}
^{Эриклеу сёзлени эм предикативлени айтымда синтаксис къуллукълары.}

Тема № 15. ^{Тилни болушлукъчу кесеклери.}

^{Тилни болушлукъчу кесеклерини энчиликлери.}
^{Къарачай-малкъар тилде байламла. Аланы тилде къуллукълары. Байламланы жаратылыуларына, къуралыуларкна кёре къауумлары. Аланы магъана жаны бла къауумлары.}
^{Тенг жарашдырыучу байламланы бош айтымда эм тенг жарашхан къош айтымда къуллукълары.}
^{Бойсундуруучу байламланы къауумлары, бойсуннган къош айтымда жюрюулери. Байламланы жазылыулары.}

Тема № 16. ^{Къарачай-малкъар тилде сонгурала.}

^{Сонгураланы айтымда къуллукълары, магъана жаны бла баш кьауумлары.}
^{Атла бла бирлешип жюрюген сонгурала.}
^{Этимле бла бирлешип жюрюген сонгурала.}
^{Сонгураланы айтымда къуллукълары. Сонгура атла. Аланы айтымда къуллукълары.}

Тема № 17. ^{Кесекчикле.}

^{Кесекчиклени тилде къуллукълары.}
^{Кесекчиклени магъана жаны бла къауумлары: кёргюзтюучю кесекчикле, айырыучу-чеклендириучю кесекчикле.}
^{Угъайлаучу кесекчикле, соруучу кесекчикле, буйрукъчу эм башха кесекчикле.}
^{Кесекчиклени жазылыулары.}

Обеспеченность образовательного процесса по дисциплинам специализированным и лабораторным оборудованием.

В КБГУ (в Институте филологии) имеется и используется следующее специализированное лабораторное оборудование для обеспечения процесса обучения студентов, что можно использовать и на отделении балкарского языка и литературы:

Ауд. 31. Мультимедийный класс №1. ФЦП «Электронная Россия» КБГУ. Повышение квалификации и переподготовки к ГУ в области НИТ. Основное оборудование: Компьютер Р4-16 штук, Проектор- 1, Экран – 1, Документ кафедры – 1, Сканер – 1, Наушники – 16.
Ауд. 41. Мультимедийный класс №2. ФЦП «Электронная Россия» КБГУ. Повышение квалификации и переподготовки к ГУ в области НИТ. Основное оборудование: Компьютер Р4-16 штук, Проектор- 1, Экран – 1, Документ кафедры – 1, Сканер – 1, Наушники – 16.
Ауд. 30. Компьютерный класс.Основное оборудование: компьютер Р4-11, Наушники – 11.
Ауд. 20. Компьютерный класс. Федерально-регионально-экспериментальная площадка экспорта образовательных услуг. Основное оборудование: Компьютер Р4 – 15, Наушники – 15. 4 компьютерных класса 50 рабочих мест.

Карта обеспеченности литературой по дисциплине.

Наименование дисциплины	Количество экземпляров в библиотеке КБГУ	Автор, название, место издания, издательство, год издания учебной литературы, вид и характеристика иных информационных ресурсов	Обеспеченность на 1 обучающегося
Современный балкарский язык (морфология)	10	Ахматов И.Х. Карачаево-балкарский язык. Конспект лекций. – Нальчик, 1988.	1
-//-	10	Грамматика карачаево-балкарского языка.- Нальчик, 1976.	1
-//-	6	Къарачай-малкъар тилни грамматикасы. – Нальчик, 1966.	0,25
-//-	20	Къарачай-малкъар тилни морфологиясы. – Нальчик, 2005	1
-//-	5	^{Хабичев М. А. Карачаево-балкарское именное формообразование и словоизменение в куманских языках. - Москва, 1989.}	0,5

Blog

ОПД.В.02. Синтаксис неличных форм