Психологические основы и юридическая конструкция форм виновности в уголовном праве

Вид материалаДокументы
Подобный материал:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43

>> На этом месте была графика <<

Eut eme tutJon eonta MenoitioV ex OpoentoV

Hgagen umeteron d—androctasihV upo lugrhV

Hmati tw ote paida catectanon AmjidamantoV

NhpioV, ouc eJelwn amj—astragaloisi colwJeiV.

Hom. Jl. XXIII. 85, sqq.

*(1083) с. 5. С. 9, ad leg. Corneliam de sicariis. 16. Bxemplnm sacrarnm literarum Diocletiani et Maximiani A. A. Agatoni.-Eum, qui asseverat, homicidinm se non voluntate, sed casu fortnito fecisse, quum calcis ictn mortis occasio praebita videatnr, si hoc ita est, neqne super hoc ambigi poterit, onmi metn ac strspicione, quam ex admissae rei discrimine sustinet, secnndnm id, quod adnotatione nostra comprehensnm est, volumns liberari.

*(1084) c. 7. C. 9, ad leg. Corneliam de sicariis. 16. Is qui cum telo ambulaverit hominis necandi causa, sicut is, qui hominem occiderit vel cnins dolo malo factnm erit commissnm, legis Corneliae de sicariis poena coercetur.

*(1085) Это обстоятельство побуждает даже сторонника возникновения уголовно-наказуемой culpa в римоком праве эпохи имп. Адриана Кестлина признать "dass diese Erweiternng des criminalrechtlichen Gebiets iiber den dolus hinaus erst spat nnd sporadisch erfolgte, daher anch die Theorie noch im Justin. Rechte nicht iiber den Gegensatz von dolus nnd casns hinanskam.:. Anch seit Hadrian aber ist es zweifelhaft, ob bei allen (dnrch culpa begehbaren) Verbrechen die romische Criminalpraxis wirklich den Pall der knlposeu Begehnng peinlich gestraft habe". System des dentschen Strafrechts. Tubingen. 1855. s. 169.

*(1086) Тот же взгляд подтверждается L. 5, _ 2. D. 48, 19. Refert et inmaioribus delictis consnlto aliqnid admittatur, an casn et sane in omnibns criminibns distinctio haec poenam ant instam eligere debet, aut temperamentum admittere.

*(1087) Ulp. L. 8. D. adleg. Cornel. de sic. 48, 8. Si nralierem visceribns snis vim intnlisse, qno partnm abigeret, constiterit, eam in exilinm Praeses provincia exiget.

*(1088) Paull. L. 38, _ 5. Dig. de poenis 48, 19. Qui abortionis ant amatorium pocnlum dant, etsi dolo non faciant, tamen, quia mali exempli res est, hnmiliores in metallum, honestiores in insnlam amissa parte bonorum relegantnr; quodsi eo mulier, ant homo perierit, snmmo snpplicio afficinntnr. Cp. также Panll. Reo sent. V, 23, 14.

*(1089) L. 3, _ 2. D. 48, 8. ...Sed ex Senatnsconsnlto religari jnssa est ea, qnae non qnidem malo animo, sed malo exemplo medicamentnm ad conceptionem dedif, ex quo ea, quae acceperat, decesserit.

*(1090) c. 1. C. 9, de maleficis et mathematicis etc. 18. Imp. Antoninus A Titio. Plus est hominem exstinguere veneno, quam occidere gladio.

*(1091) Paul. Rec. sent. ad leg. Corn. de sicar. et venef. Lib. V, Tit. 23, _19. Si ex eo medicamine, qnod ad salntem hominis vel ad remedium datnm erat, homo perierit, is qui dederit, si honestior ftierit, in insulam deportatnr, hnmilior antem capite punitur.

*(1092) c. 1, _4. C. 9, de falsa moneta. 24. Imp. Constantinns A. Ad Januarium. Domus vero vel fundns,mquo haec perpetrata snnt, si dominns in proximo constitntus sit, eins incuria vel negligentia pimiendaest, etsi ignoret, flsco vindicetnr nisi dominus, ante ignorans, ut primum repererit, scelns prodiderit perpetrattrm..sin vего longissime ab ea domo vel possessione abfnerit, nullnm snstineat detrimentnm; actore videlicet fnndi, vel servis, vel colonis,vel incolis, qni hoc ministerirnn praebnernnt, cum eo, qui fecit, snpplicio capitali plectendis. Vidnos antem ac pupillos speciali dignos indulgentia credidimus, nt vidnae nec in proximo constitnte domo sna vel possessione careant, si nulla apud ipsas tam gravis conscientiae noxa resideat, impuberes vero, etiamsi conscii fnerint, nnllnm snstineant detrimentum, qnia aetas eorum, qnid videat, ignorat.

*(1093) с. 1. С. 9, de crimine sacrilegii. 29. Qui divinae legis sanctitatem ant nesciendo confnndunt, aut negligendo violant et offendunt sacrileginm committunt.

*(1094) L. 3, _ 1. D. de officio praefecti vigilnm. 1, 15. Cognoscit Praefectus vigilum de incendiariis... Bt quia plerumqne incendia cnlpa flnnt inhabitantram, aut fnstibns castigat eos, qui negligentins ignem habnertmt, ant severa interlocutione comminatus fttstinm castigationem remitit, a равно L. 4. D. 1, 15. Impe ratores Severus et Antoninnslunio Ruflno Praefecto vigilum itarescripsenmt: Insnlarios et eos, qui negligenter ignes apnd se habnerint potes fnstibus vel flagellis caedi inbere; eos autem, qtii dolo fecisse incendimn convincentur, ad Fabium Cilonem Praefectnm Urdi, amicum nostrnm remittes; fngitivos conqnirere, eosqne dominis reddere debes.

*(1095) L. 2, D. de termino moto. 47, 21. Divus Hadrianns in haec verba rescripsit: Quin pessimum factum sit eorum, qui terminos finium cansa positos propulerunt dubitari non potest. De poena tamen modns ex conditione personae et mente facientis statni potest; nam si splendidiores personae snnt, quae convincnntnr, non dubie occupandornm alienornm finium causa id admiserunt, et possunt in tempns, nt cuinsque patiatnr aetas, relegari, id est, si iuvenoir, in longius, si senior, recisius; si vero alii negotium gessernnt, et ministerio fnncti snnt, castigari et ad opus biennio dari; quodsi per ignorantiam ant fortuito lapides fnrati snnt, sufticiet eos verberibns decidere.

*(1096) Еще по законодательству времен Кая Цезаря нарушение границ, наказывалось только на тот конец, когда оно было умышленным, и, притом, наказывалось денежным штрафом. Ср. L. 3, pr. D. 47, 21. Lege agraria quam Caius Caesar tulit adversus eos, qui terminos statutos extra suum gradum flnesve moverint dolo malo, pecuniaria poena oonstituta est; nam in terminos singulos, quos eiecerint locove moverint, quinquaginta aureos in publicum dari inbet; et eius actionem, petitionem, ei, qui volet, esse iubet. О судьбах этого порядка при императоре Нерве ср. _ 1. Ibid. L. 3.

*(1097) Ср. стр. 504 нашего настоящего труда

*(1098) Определение dolus'a, даваемое К. Акв. Галлом и приведенное у Сис. de offic. III, 14 и Тор. 7, 9, гласит: "cum esset aliud simulatum, aliud actum", а определение Сервия Сульпиция, даваемое в L. 1, _ 1. D. de dolo malo 4, 3, уподобляет dolus "machinationem quandam alterius decipiendi causa, сици aliud simulatur et aliud agitur". Cp. Rein. Das Criminalrecht der B6mer. Leipzig. 1844. s. 150.

*(1099) K. Binding. Die Normen, und ihre Uebertretung. II. B. Leipzig. 1877. s: 273.

*(1100) L. 1, _ 3. D. de dolo malo 4, 3. Non fuit autem contentus Praetor dolum dicere, sed adiecit malum quoniam veteres dolum etiam bonum dioebant, et pro sollertia (проницательность, хитрость) hoc nomen accipiebant, maxime si adversus hostem latronemve quis machinetur. A. Pernice. Labeo. II. B, Abth. I. Halle. 1895. s. 136 и след. констатируя, что dolus был verbum medium и мог иметь и хорошее значение, и приводя целый и, по-видимому, исчерпывающий ряд перечислений тех случаев, в которых dolus встречается у римских комиков в этом значении (прим. 2), замечает, однако, что употребление dolus'a лишено было всякого технического юридического значения. Это следует уже из выражений, встречающихся наприм., у Плавта вроде nimis doctum dplum, conpositis mendaciiis advenisti... consntis dolis, qnem tam aperte fallere incipias dolis, dolis Indere, haud dicam dolo и проч. Междутем, выражевие dolus malns всегда, повядимому, имело техничеокое юридическое значение. Пернис насчитывает это выражение встречающимся у комиков только два раза и оба раза, при этом, с очевидными намеками на то, что речь идет о юридических терминах. Ср. ряд мест, в которых встречается dolus malus y классических писателей, приведенных у Rosshirfa Einige Bemerkimgen zur Lehre vom dolus. N. Arch. B. 8. 1826. s. 371.

*(1101) c. 1. C. 9,ad leg. Corn. de sic. 16. Ceterum ea, quae ex improviso casu potius qnam fraude accidunt, fato plerumque, non noxae imputantur.

*(1102) L. 23, _ 2. D. de aedilicio edicto 21, 1. Capitalem fraudem admittere est tale aliquid delinqnere, propter qnod capite pnniendus sit... Capitalem fraudem admissise accipiemns dolo malo et per nequitiam. Cp. также L. 43, _ 4. D. de aedilicio edicto. 21, 1.

*(1103) L. 4, _ 13. D. de doli mali et metus exceptione. 44, 4. Marcellus ait adversus doli exceptionem non dari replicationem doli. Labeo quoque in eadem opinione est; ait enim iniquum esse communem malitiam petitori quidem praemio esse, ei vero, cum quo ageretnr poenae esse, quum longe aequum sit, ex eo, quod perflde gestum erat, actorem nihil consequi. Cp. также L. 4, _ 26. D. 44, 4.

*(1104) Хотя выражение sciens в огромном большинстве случаев и совпадает с dolus'oм, некоторые места источников говорят, однако, против этого. Ср. L. 43, _ 1. D. de adm. et periculo 26, 7, ut si sciens curator non sufficere, promiserit, vel donasse videatur, vel quoniam dolo fecit, non illi succurratur.

*(1105) L. 9, D. de incendio 47, 9. Qui aedes acervumve frumenti... combusserit, vinctus, verberatus igni necari iubetui; si modo sciens prudensqne id commiserit, a равно L. 1, D. ad leg Pab. de plag. 48, 15, c. 15. C. eod. 9, 20, L. 2, D. ad leg. Jul. maiest. 48, 4 и мн. др.

*(1106) L. 9, _ 3. D. de lege Cornelia de falsift 48, 10. Poena legis Corneliae irrogatur ei, qni quid aliud, quam in testamento, sciens dolo malo falsum eignaverit signarive curaverit, a равно L. 3 pr. D. ad. leg. Fabiam de plagiariis 48, 15 и мн. др. Весьма сомнительно, чтобы выражение sciens dolo malo было осо бенно древним. Мы видели выше, что редакция закона Нумы si qui hominem dolo sciens mortem duit не может быть принята безусловно. Иначе полагает А. Pernice. Labeo. II. ?. s. 137 и след. 1895. К концу республики выражение sciens dolo malo становится, однако, по-видимому, техническим, что доказывается, между прочим, lex Pabia de plagiariis.

*(1107) L. 11, _ 2. D. de poenis 48, 19. Delinqnitur autem ant proposito, ant impetu, aut casu, a равно L. 4, pr. D. de rebns creditis etc. 12, 1. Si quis nec causam, nec propositum foenerandi habuerit.

*(1108) L. 1, D. de legibns senatusqne consnltis et longa eonsuetudine 1, 3. Lex est commune praeceptnm virornm prudentnm consultnm, delictornm, quae sponte vel ignorantia contrahrmtur, coercitio, commnnis reipublicae sponsio.

*(1109) Modest. L. 16, D. ad leg. Corn. de sic. 48, 8. Qni caedem admisernnt sponte, dolove malo, in honore aliqao positi deportari solent, qui secundo gradu sunt, capite pnniuntur.

*(1110) L. 12, _ 1. D. de incendia, raina etc. 47, 9. Qni data opera in civitate incendium fecerint, si hnmiliore loco sint, bestiis obiici solent, si in aliqno gradu id fecerint, capite puninntnr, ant certe in insnlam deportantni.

*(1111) L. 5, _ 2. D. de poenis 48, 19. Refert et in maioribns delictis consnlto aliqnid admittatnr, au casu. Не подлежат, тем не менее, кажется, сомнению, что consulto не было cтpoгo-техническим выражением. Из тех 18 мест, в которых это слово, по счету филологов, употребляется у классиков, только в 2-х случаях, такое словоупотребление носит юридический характер.

*(1112) с. 5, С. 9. ad. leg. Corn. de sic. 16. Eum, qai asseverat, homicidinm se non volnntate, sed casn fortnito fecisse... voldmus liberari.

*(1113) 52, _ 20. D. furt. 47, 2. Si quis asinum meum coegisset, et in equas suas thV gonhV duntaxat capin admisisset furti non tenetur, nisi furandi quoque animum liabuit.

*(1114) L. 3, _ 1. D. de sepulc. viol. 47, 12. Igitur doli non capaces, ut admodum impuberes, item omnes, qui non animo Violandi accedunt, excusati sunt.

*(1115) c. 1. C. 9, ad leg. Corn. de sio. 16. Crimen enim contrahitur si et voluntas nocendi intercedat.

*(1116) L. 1, _ 1. D. ad leg. Corneliam. 48, 8. ...et qui hominem non occidit, sed vulneravit, ut occidat pro homicida daninandnm.

*(1117) С значением, вообще, всякого нарушения добрых нравов, а равно и посягательства на правоохраненные блага встречается, наприм., выражение culpa у Сис. in Verr. I: с. 17: in hoc uno genere omnes inesse culpas istius maximas, avaritiae, maiestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis.

*(1118) G. 11, _ 1. C. 5, de repudiis et iudicio de moribus sublato 17. Si quis autem eam, quam sine dote uxorem acceperat a coniugio sno repellere voluerit, non alias ei hoc facere licebit, nisi talis culpa intercesserit, quae nostris legibus condemnatur. Si vero sine culpa eam reiecerit, vel ipse talem culpam contra innocentem mulierem commiserit compellatur ei quartam partem propriae substantiae... Cp. также c. 2. C. 9 de custodia reorum. 4. Si quis in ea culpa vel crimine fuerit deprehensus... L. 14, _ 1. D. de re militari 49, 16. Arma alienasse grave crimen est et ea culpa desertioni exaequatur. L. 9, _ 3. D. de minoribus vigintiquinque annis 4, 4. Si mulier quum culpa divertisset, velit sibi snbveniri, vel si maritus, puto restitutionem non habendam. Est enim delictum non modicum; nam et si adulterium minor commisit, ei non subvenitur. Cp. также L. 22, _ 7. D. 24, 3; L. 38, D. 24, 3; L. 44, _ 1. D. 24, 3; L. 45, D. 24, 3, где говорится о culpa применительно к разводу. L. 11, _ 13. D. ad leg. Juliam de adulteriis coercendis 48, 5. Quum per legem : Juliam huiusmodi uxorem retinere prohibearis, non videri causam te discidii praestitisse, palam est: quare ita ius tractabitur, quasi cnlpa mulieris facto divortio. L. 29, _ 1. D. de evictionibus. 21, 2. ...sed ita, si culpa vel sponte duplae stipulatoris possessio amissa fuerit. Cp. гакже c. 1, _ 5. C. 5, de rei uxoriae actione 13. Ne varium genus culpae mariti contra uxores excogitent ut possint eadem retentione contra eas uti, quum eam et imperialibns constitu tionibus statutnm sit, si culpa mulieris dissolutum matrimonium fnerit, quid fleri oportet.

*(1119) L. 5, _ 1. D. 9, 2; L. 30, _ 3. D. ad legem Aquiliam 9, 2. In hac quoqne actione, quae ex hoc capitulo oritur, dolus et culpa punitur.

*(1120) Ср. подробности по вопросу о значении culpa, как понятия, обнимающего dolus, y Hasse. Die Culpa des Romischen Rechts. II. Ausg. Bonn. 1838. s. -8 ff.. a равно s. 39 ff.

*(1121) L. 29, _ 4. D. ad 1'egem Aquiliam 9, 2.

*(1122) Cp. целый ряд примеров y Hasse. Op. cit. s. 50 и след.

*(1123) L. 7, pr. D. depositi vel contra 16, 3. Si hominem apud se depositum, ut quaestio de eo iaberetur, ac propterea vinctum vel ad malam mansionem extensnm sequester solverit misericordia dnctus, dolo proximum esse, quod factum est, arbitror, quia, quum sciret, cui rei pararetur inierapestive misericordiam exercuit, quum posset non suscipere talem causam quam decipere. Cp. также L. 8, _ 10. D. mandati vel contra 17, 1 ... Si tibi mandavi, ut hoininem emeres, tuque emisti, teneberis mihi, ut restituas. Sed et si dolo emere neglexisti, forte enim pecunia accepta alii oessisti, ut emeret, aut si lata culpa, forte si gratia ductus possus es alinm emere, teneberis.

*(1124) Случай этот служит хорошей иллюстрацией того, в какой мере общие определения, даже самых выдающихся, римских юристов не имеют значения положений, из которых Дедуктивным путем могут быть извлечены принципы для конструирования и правильного освещения всех комбинаций, подходящих под эти общие определения.

*(1125) Ср. по этому вопросу Herrmann в Arch. d. Crimmalrechts. 1856. s. 475 ff.

*(1126) L. 4, _ 1. D. ad legem Corn. de sic. 48, 8. Quum guidam per lasciviam causam mortis praebuisset, comprobatum est factunm Ignatii Tanrini, Proconsulis Beticae, a Divo Hadriano, quod eum in quinquennium relegasset. _ 11. J. 4, 1... Sed si quid per lasciviam et non data ореrа, ut furtum admitteretur, factumi est in factum actio dari debet. pr. J. 4, 9. si qttadrupes. Animalium nomine, quae ratione carent, si quidem lascivia aut fervore aut feritate pauperiem fecerint noxalis actio lege duodecim tabnlarum prodita est. L. 15, _ 2. D. locati conducti 19, 2. Si vero nihil extra consuetudinem acciderit damnum coloni esse; idemque dicendum, si exercitus praeteriens per lasciviam aliquid abstulit. L. 6, _ 7. D. de re militari 49, 16. Per vinum aut lasciviam lapsis capitalis poena remittenda est, et militiae mutatio irroganda. c. 10. C. de secund. nuptiis 5, 9... Liberi etenim scientes, quod omnimodo aliquid sibi a genitoribus suis etiam nolentibus reliqnendutti est, et tantum, quantum secundus maritus vel noverca acceperit, cuiri omni licentia et laslivia suos genitores iniuriis afticiebant. Gai. III, 202 (_ 11, J. 4, 1). Interdum furti tenetur qui ipse furtum non fecerit; qualis est cuius ope et consilio furtum factrnn est, in quo numero est, qui tibi nummos excussit ut alius eos raperet aut obstitit tibi, ut alius rem tuam exciperet, vel oves aut boves tuas fugaverit ut alius eos exciperet et hoc veteres rescripserunt de eo, qui panno rubro fugavit armentum. Sed si quid eorum per lasciviam et non data opera, ut furtum admitteretur, factum est, in factum actio dari debeat

*(1127) Cp. по этому вопросу взгляд K. Binding'a, близкий к нашему. Немецкий криминалист заявляет, что "das oulpose Element fehlt der lascivia immer!" Normen. B. 11.1877. s. 368. Cp. также A. Leffler. Die Schuldformendes Strafechts. Leipzig. 1895. s. 83. который, указав, что lascivia соответствует немецкое Uebermut, замечает: "au sich ist es ganz wohl moglicb., dass man im tlbermuthe absichtlich Schaden stiftet und die Quellen enthalten auch zwei Beispiele, wo ein solcher Vorgnng angenommen worden muss". Говоря это Леффлер разумеет Ulp. L. 15, _ 2. D. locati 19, 2 и L. 6, _ 7. D. de re mil. 49, 16.

*(1128) Cp. L. 11, D. de incendio 47, 9. Sl fortuito incendinm faetum sit. venia indiget, nisi tam lata culpa fuit, ut luxuria(e?), aut dolo sit proxima.

*(1129) Cp., наприм., L. 2, D. de servo corrupto. 11, 3. vel luxuriosum vel contumacem fecit, a равно L. 3, _ 6. D. de in rem verso 15, 3. L. 40, pr. D. de damno infecto 39, 2. ...quia honestus modus servandus est, non. immoderata cuiusque luxuria subseqnenda. c. 11, _ 2. C. 5 de repudiis. 17. Inter culpas autem uxoris constitutionibus enumeratae et has adiicimus, si forte uxor sua ope vel ex industria abortum fecerit, vel ita luxuriosa est, ut commune lavacrum cum viris libidinis causa habere audeat, vel, dum est in matrimonio alium maritum sibi fieri conata fuerit (a. 533). С тем же значением любострастия мы встречаем luxuria в Новеллах. Ср., наприм., N 5, с. 8, где о клериках говорится, между прочим, reliquos enim oirines secundum divinos canones matrimonium inire, aut concubinam habere, aut luxuriose vivere omnino prohibemus; a равно некотор. др.

*(1130) Ulp. 1. II. ad leg. Aeliam Sentiam. L. 16, pr. D. 40, 2, de manumissis, yindicta.-Illud in causis probandis meminisse iudices oportet, nt non ex luxuria, sed ex affectn descendentes cansas probent; neque enium deliciis. sed instis affectionibus dedisse instam libertatem legem Aeliam Sentiam credendnm.

*(1131) L. 6, _ 2. D. de rebus auctoritate indicis possidendis 42, 5. Quid ergo si qmbnsdam creditoribns solvit, deinde bona venierint? Si quaeratur, an repetitio sit, ex causa id statuendum Julianus ait, ne alterins ant negligentia, ant cupiditas huic, qni diligens fuit, noceat.

*(1132) L. 16, _ 6. D. de poenis 48, 19. Qualitate, quum factum vel atrocins, vel levius est, ut farta monifesta a nee manifestis discerni solent, rixae а grassaturie, expilationes a furtis, petulantia a violentia.-L. 6,.._ 1. D. de re militari. 49, 16. Qui manns intulit praeposito, capite puniendus est; augetur autem petulantiae crimen dignitatepraepositi,-c. 2. C. 2, Qni et adversus quos integrum restitui non possunt. 42.

*(1133) R. Kostlin. Die Lehre vom Mord aad Todtschlag. Stuttgart. 1838. s. 158.

*(1134) R. Kostlin. Op. cit, ibid.

*(1135) L. 72, D. pro socio. 17, 2. Socius socio etiam culpae nomine tenetur, id est desidiae atque negligentiae. Culpa autem non ad exactissimam diligentiam dirigenda est.-_ 3. J. 3, 14. Sed is ex eo dolo tenetur, si quid dolo commiserit, culpae autem nomine, id est desidiae ac negligentiae non tenetur.- L. 26; _ 6. D. de noxalibns actionibus. 9, 4: ne alterius dolus aut desidia aliis noceat-L. 12 pr. D. de custodia et exbibitione reorum 48, 3. Si tamen per vinum aut desidiam custodis et evenerit, castigandum ешп, et in deteriorem militiam dare. Si vero fortuito amiserit, nihil in eum statuendum.

*(1136) C. Wachter. Lehrbuch des Remisoh-teutschea Strafrechts. I. Th. Stuttgart. 1825. s. 132.

*(1137) R :Kostlin. Die Lehre vom Mord und Todtschlag. I. Th. Stuttgart. 1838. s. 152. Кестлин настаивал, "dass die Begriffe dolus, culpa nnd casus im Romischen Criminalrechte eine ganz andere Stellung halten als im Romisuhen Civilrechte"

*(1138) J. Hasse. Die Culpa des Romischen Rechts. Bonn. 1838. s. 417 и след. высказывается, в общем, за несоизмеримость учений римского права в сфере гражданской и уголовной, в которых, помимо совершенно другой терминологии, и содержание culpa было различно. Ср. также Ibid. s. 73 f.

*(1139) А. Pernice. Labeo. II. B. I. Abth. 2 Aufl. Halle. 1895. s. 134. ff. A. Pernice. Zur Lehre von den Sachbeschadigmigen. 1867. s. 47 и след.

*(1140) A. Loffler. Die Schnldformen des Strafrechts. B. I. Leipz. 1895. s. 74. отвечает на вопрос о том, "ob zwischen dem Dolus des Strafrechts und dem des Verckehrsrechts einsolcher Unterschied besteht, dass der erstere gesondert behandelt werden muss", следующее: "Es mag nun dahingestellt bleiben, ob die Romer sich eines solchen Unterschiedes bewusst waren; aber vorhanden ist er gewesen, bedingt durch die Verschiedenheit der Aufgaben, welche die beiden Rechtzweige sich stellten.

*(1141) W. Rein. Das Criminalrecht der Romer. Leipzig. 1844. s. 150. Cp. также M. Voigt. Ueber den Bedeutungswechsel gewisser die Zurecbuung und denokon. Brfolg einer That bezeichnender technischen latein. Ausdrucke. Abh. der K. Sachs. Gesellschaf. d Wiss. XVI. s. 45 ff. и s. 89 ft.

*(1142) K. Binding. Die Normen und ihre Uebertretnng. II. B. Leipzig. 1877.

*(1143) C.Муромцев. Гражданское право древнего Рима. Москва. 1883, стр. 579 и след.

*(1144) Donellus. Comment. и. с. Lib. 15. Сар. 40. Ср. Hasse. Op, cit. s. 74, примеч.