Психологические основы и юридическая конструкция форм виновности в уголовном праве

Вид материалаДокументы
Подобный материал:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43

*(1023) Gellius. XX, 1. Gai. III, 224.

*(1024) Ср. W. Rein. Das Crimmalreoht der Квшег. Leipzig. 1844. s. 358.

*(1025) Под iniuria стали подводить не только нарушение телесной неприкосновенности, но и посягательства против чести лица в самом широком смысле этого слова. L. 12, D. 47, 10. Si quis de libertate aliqnem in servitutem petat, quem sciat libernm esse, neqne.id propter evictionem, ut eam sibi conservat, faciat, iniuriarum actione tenetur. Gai. 1. XXII ad Edictum provinciale. Quintilianns. IV, 1, 100, рассказывает, что "dives, qm statuam, pauperis inimici flagellis cecidit.. rens est inim-iarnm". Действием запрещенным, как iniuria, было также "si ad invidiam allcuius veste lugnbri ntitnr aut squalida ant si barbam demittat, vel capillas submittat". L. 15, _ 27. D. 47, 10.

*(1026) Ulpianns (libro LVI ad Edictumj L. 3, _ 2. D. 47, 10.-Itaque pati quis jnrariam, etiamsi non sentiat, potest, facere nemo, nisi qui scit, se ininriam facere, etiamsi nesciat, cni faciat, _ 5, Qnare si qnis per iocnm percntiat, ant dnm certat, inrariarum non tenetur."

*(1027) Ulp. L. 3. _ 1. D. 47, 10.

*(1028) Ср., между прочим, Panlus. L. 18, _ 3. D. 47, 10. Si iniuria mihi fiat ab eo, cui sim ignotus, aut si qnis putet, me Lucium Titinm esse, qnnm sim Cains Seius, praevalet qnod principale est ininriam eum mihi facere velle (libro IV ad Edictam).-A равно L. 13, _ 4. D. 47,10.

*(1029) A. Муромцев. Гражданское право древнего Рима. Москва. 1883. стр. 99 и след.

*(1030) Rein. Das Criminalrecht der Romer. Leipzig. 1844. s. 367 и след., пишет: "Culpose injnrien giebt es mcht..."

*(1031) Th. Mommsen. Romisches Strafrecht. Leipzig. 1899. определяет iniuria по римскому праву, s. 785, как "die absichtliche nnd wiederrechtliche Verletzung der Pers6nlichkeit eines Dritten"...

*(1032) A. Pernice. Labeo. II. B. I Abth. Halle. 1895. s. 28, пишет; "... Innerhalb der contnmelia mnss man nnterscheiden die Absicht und den Brfolg bei der Injnrie. I. Die ehrenkrankende Handlnng setzt den aifectas vorans, d. h. den dolns, den rechtswidrigen Vorsatz, die Bhrenkranknng herbeizufuhren. Mehr liegt darin nicht..."

*(1033) Бирнбаум, Гуго, Гаубольд и целый ряд других исследователей принимали, что lex Cornelia de iniuriis была частью lex Cornelia de sicariis. Тот же взгляд защищает J. Ortolan. Explication historique des Instituts de ГЕтрегепг Justinien. Ш. Paris. 1883. p. 446, когда замечает Bil est' plus ргоЪаЫе qu'elle n'est antre que la loi Cornelia de sicariis... qui qoiqne геlative principalement aux menrtres, statuait anssi accessoirement snr certaines njnres violentes..." Ортолан опирается, при этом, на слова юриста Теофила."

*(1034) Ср. еще W. Rein. Das Criminalrecht derRomer. Leipzig. 1844. s. 370 и след. прим.

*(1035) Cp. Th. Mommsen. Romisches Strafrecht. Leipzig. 1889. s. 785, указывающий на места из Павла 5, 4, 8; D. 3. 3, 42, 1. 47, 10, 5 рг.; L. 37, 1, 48, 2 12, 4, tit. 5, 23, 2. I-nst. 4,4, 8.

*(1036) Ins t. IV, 4, _ 8. Sed et lex Cornelia de ininriis loquitur et ininriarum actionem introdnxit, qnae competit ob eam rem, qnod se pulsatnm qnis verberatnmve, domumve snam vi introitam esse dicat...

*(1037) L. 5, pr. D. 47, 10. Lex itaqne Cornlia ex tribns causis dedit actionem: qiiod qnis pulsatns, verberatnsve, domusve eius vi introita sit. Apparet igitur omnem inrariam, quae mann fiat, lege Cornelia contineri.

*(1038) Cp. L. 42, _ 1. D. de procurat. 3, 3. Ad actionem ininriarum ex lege Cornelia procnrator dari potest; nam etsi pro publioa ntilitate exercetur, privata tamen est и L. 12, _ 4. D. de accus. 48, 2. Item Cornelia iniuriarum servun non debere recipi reum, Cornelius Sulla auctor fnit, sed durioi ei роепа extra ordinem imminebit.

*(1039) Paul. V, 4, 8.

*(1040) L. 37, _ 1. D. 47, 10. Etiam ex lege Cornelia injuriarnm, пишет Marcianus (libro XIV Institutionnm) actio civiliter moveri potest, condemnatione aestimatione indicis faciendo."Когда Павел, L. 42, _ 1. D. procur. 3, 3, замечает В. Рейн. Ор. cit., s. 373, пишет об actio iniriaum по lех Cornelia, etsi рго publica ntilitate ехегсеипг, privata tamen est, то это означает только, что жалоба носит характер privata, но право жалобы имеет только обиженный, тогда как в обыкновенных уголовных судах может выступать в качестве обвинителя всякий..."

*(1041) А. W. Zumpt. Das Criminalrecht der Romischen Repnblik. II. B. II Abth., s. 47 ff.

*(1042) Ulp. L. 5, _ 8. D. 47, 10. Hoc lege permittitur actori iusinriandum deferre, nt reus iuret, ininriam se non fecisse; sed Sabinus in Assessorio etiam Praetores exemplnm legis seentnros ait; et ita res se habet.

*(1043) "Dleses von Snlla bei den Injurien angeordnete Verfabren beweist, dass demselben der Begriff еипег Verschnldnng (culpa) als verschieden vom dem der bosen Absicht (dolns malus) sehl wohl bekannt war. Wenn er die Verschuldung hier berucksichtigte, wird ег eben dasselbe anch in seinem weiteren Gesetzen gethan haben". A. W. Zumpt. Op. cit., s. 47.

*(1044) Совершенно не обосновано заключение Цупмта, Ор. cit., s. 60, что законодательство Суллы "unterschied von der Absicht die Verschnldung nnd den Znfall" уже потому, что Цумптом нигде не делается в его труде попытки доказать, что законодательство Суллы отличало случай от неосторожности.

*(1045) Одним из видных защитников этого взгляда является Rein в своем труде Das Criminalrecht der Romer von Romnltts bis anf Justinianus. Leipzig. 1844. s. 417.

*(1046) G. Geib. Lehrbnch des dentschen Strafrechts. II. B. Leipzig. 1862. s. 251 L. 11, _ 2. D. de poen. 48, 19. Delinqmtnr autem aut proposito, aut impeta, ant casn; proposito delinqunt latrones, qni factionem habent; impetn antem, qnnm per ebrietatem ad manus, aut ad ferrum venitnr; casn vero, qnnm in venando telnm, in feram missnm hominem interfecit.

*(1047) L. 12, pr. D. de cnstod. reor. 48, 3. Milites si amiserint custodias, ipsi in periculum dedncuntur: nam Divns Hadrianus... Salvio quoqne legato Aquitaniae rescripsit, in ernn, qni cnstodiam dimisit, aut ita sciens habnit, nt possit custodia evadere, animadvertendnm; si tamen per vinum, ant desidiam cnstodis id evenerit, castigandttm eum, et in deteriorem militiam dare; si vero fortuito amiserit, nihil in emn statuendum.

*(1048) L. 1, _ 3. D. ad legeni Corn. 48, 8. Divus Hadrianus rescripsit, eum, qui hominem occidit, si non occidendi animo hoc admisil, absolvi posse;" et qui hominem non occidit, sed vulneravit, ut occidat, pro homicida damnandum, et ex re constituendum hoc; nam si gladium strinxerit, et eo percusserit, indubitate occidendi id eum admississe; sed si clavi percussit, aut cuccuma in rixa, qtfamvis ferro percusserit, tamen non occidendi animo, leniendam poenara eius, qui in rixa casn magis quam voluntate homicidium admisit.

*(1049) То положение, что в области римского уголовного права допускалось в некоторых случаях восстановление субъективного состава преступления, главным образом, при помощи анализа внешней, объективной стороны деяния, подтверждается еще и другими местами источников. "Sed an dolo quid faotum sit, говорит Павел L. 1. _ 2. D. de doli et metus exceptione 44, 4, ex facto intelligitur". Если и не толковать этого изречения Павла в том смысле, что им устанавливается, так наз., praesumptio doli, то во всяком случае, нельзя отрицать того, что юрист этот указывает на значение объективной стороны деяния, как на элемент, на основании которого можно заключить о субъективной стороне деяния. Тот же смысл имеет и с. 6. С. de dolo malo 2, 21, редакция которого представляется, к сожалению, не вполне установленной. "Dolum, гласит конституция императора Диоклециана, данная в период между 294 и 305 г. по Р. Хр., ех insidiis (indioiis) perspicuis probari convenit". Достоверность оборота при помощи insidiis кажется нам тем менее вероятной, что в этом случае конституция Диоклетиана впадала бы в такое сужение понятия dolus'a, которое не оправдывается другими параллельными местами источников,-ограничивала бы dolus теми комбинациями, когда имеет место злокозненность, засада и пр. С другой стороны, не следует забывать, что оборот insidiis perspicuis представляет собой внутреннее противоречие. Но если более вероятна редакция indiciis perspicuis то необходимо, кажется нам, допустить, что здесь идет речь об объективной обстановке деяния, как доказательства, имеющего значение для уголовного вменения. Мы согласны, впрочем, признать, что места эти допускают еще и другое толкование, что "factum", о котором говорит юрист Павел, и indicia perspicua императора Диоклециана могут быть поняты и в смысле совокупности условий объективных и субъективных Если же мы усматриваем в них подтверждение положения, защищаемого нами, то делаем это на основании общего смысла 1. 1, _ 3.-D. ad. leg. Corn. 48, 8 в сопоставлении ее с, цитированными нами, отрывками.

*(1050) F., V. Ziegler. Quaest. ad iur. Rom. pert. Lips. 1837. p. 63 и след.

*(1051) W. Rein. Das Criminalrecht der Romer. Leipzig. 1844. s. 418

*(1052) Ср: Ульпиан в Coll. leg. Mos. et. Rom. I. _ 6, которое заимствует этот отрывок из 7 кн. труда Ulp. dff oft. Ргос. по вопросу о lex Cor. de sic. et ven.: Distinctionem casus. et voluntatis in homicidio servari rescripto Hadriani confirmatur. Verba rescripti. Et qui hominem occidit, absolvi solet, scilicet si non occidendi animo id admisit; et qui non occidit, sed voluit occidere, pro homicida damnatur. Ere itaque constituendum est, et quo ferro percussit Epafroditus. Nam si gladium instrinxit aut telo percussit quid dubium est, quin occidendi animo percusserit? Si lanide (si clavi) percussitaut euccuma, aut cum forte rixaretur, ferro percussit, sed non occidendi mente... ergo hoc exquirite: et si voluntas occidendi fuit, ut homicidam servum supplicio cum iure iubete affici.

*(1053) F., V. Ziegler. Quaest. ad. iur. Rom. pert. p. 14 и след. Lips. 1837

*(1054) L. 4. _ 1. D. ad leg. Corn. 48, 8. Quum quidem per lasciviam causam mortis praebuisset comprobatum est factum Jgnatii Taurini, Proconsulis Beticae a Divo Hadriano, quod eum in qumquemiium relegasset

*(1055) Ср. Ulp. L. 15, _ 2. D. locati 19, 2. Si vего nihil extra consuetudinem acciderit, damnum coloni esse; idemque dicendum si exercitus praeteriens per lasciviam aliquid abstulit.

*(1056) Paull. Rec. Sent. ad leg. Corn. de sicar. et venef. V, 23, 12. Si putator ex arbore, cum ramura dejiceret, non proclamaverit, ut vitaretur, atque ita praeteriens ejusdem ictu homo perierit, etsi in legem non incurrit, in metallum damnatur. Cp. ?акже Paulus. L. 7, D. ad. leg. Corn. 48, 8, где действия putator'a описываются таким же образом, но ничего не говорится о каре за действия этого рода

*(1057) Paulus libro singulari de publicis iudiciis L. 7, D. ad leg. Corn. 48, 8. In lege Cornelia dolus pro facto accipitur; nec in hac lege culpa lata pro dolo accipitur. Quare si quis alto se praecipitaverit, et super alium venerit, eumque occiderit, aut putator ex arbore, quum ramum deiiceret, non praeclamaverit et praetereuntem occiderit, ad huius legis coertitionem non pertinet.

*(1058) Paulus. Rec. sent. ad leg. Corn. de sic. et venef. V, 23, 3: is, qui casu jactu teli hominem imprudenter oceiderit, absolvitur.

*(1059) Вероятность этого нашего предположения увеличивается еще благодаря тому, что мы знаем о применении lex Aquilia, по которой могло быть взыскано за неосторожность не только по отношению к несвободным, каков случай предусмотренный в L. 7, _ 8. D. ad leg. Aquiliam 9, 2, гласящем: Proculus ait, si medicum servum imperite secnerit vel ex locato, vel ex lege Aquilia competere actionem, но и по отношению к лицам свободным, павшим жертвой неосторожности. Ср. напр. L. 42, D. de aedilicio edicto etc. 21, i., qua vulgo iter fiet, ita habuisse velit, ut cuiquam nocere, damnumve dari possit. Si adversus ea factum erit, et homo liber ex ea re perierit, solidi ducenti, si nocitum homini libero esse dicetur, quanti bonum aequum iudici videbitur, condemnetar; ceterarum rerum qnanti damnum datum fastmnve sit, dupli. Но всякие сомнения, кажется нам, в этом обстоятельстве исчезают, когда мы припомним, что комбинация, о которой говорит Павел, вполне аналогична с случаем, предусмотренным в L. 1, рг. D. de his qui effuderint vel deiecerint 9, 3, где со слов Ульпиана свидетельствуется, что Praetor ait de his qui deiecerint vel effuderint: unde in eum locum, quo volgo iter fiefc, vel in quo consistetur, deiectum vel effusum quid erit, qyantum ex ea re damnum datum lactumve erit, in eum qui ibi habitaverit in duplum iudicium dabo. Si eo ictu homo liber periisse dicetur, qninqtiaginta anreornm indicium dabo; si vivet nocitumque ei esse dicetnr, qnantnm ob eam rem aeqimm iudiei videbitur, enm cum quo agetur condemnari, tanti iudicinm dabo. Si servns insciente domino fecisse dicetnr, in iudicio abiiciam: ant noxam dedere.

*(1060) Paulus. lib. X ad Sabinum. L. 31, D. Ad legem Aquiliam. 9, 2. Si putator ex arbore ramum deiiceret, vel machmarius hominem praeterenntem occidit, ita tenetur, si is in publicum decidat, nec ille proclamavit ut casus eius evitari possit. Sed Mucius etiam dixit, si in privato idem accidisset, posse de culpa agi; culpam autem esse, quod qunm a diligente provideri potuerit, non esse provisum, aut tum demmtiatam esset, qnum periculnm evitari non posset. Secnndnm quam rationem non mnltttm refert, per publicum, an per privatnm iter fieret, qtram plerumque per privata loca vulgo iter fiat. Qnodsi nullum iter erit, dolnm duntaxat praestare debet, ne immittat in eum, quem viderit transeuntem; nam culpa ab eo exigenda non est, quum divinare цоп potuerit, an per eum locum aliquis transiturus sit.

*(1061) В пользу того, что в комбинации, предусматриваемой Павлом речь идет о dolus'е, говорит в особенности тяжесть наказания. "Die Bergwerkstrafe, пишет Моммзен. wird als die schwerste nach der Todestrafe betrachtet und wie dieser geht ihr von Rechtswegen die Geisselung voraus. Sie wird nur auf Lebenszeit erkannt, und wenn etwa еийе Befristung hmzugefiigt sein sollte, nicht als Bergwerkstrafe im Rechtsinn behandelt." Th. Mommsen. Romisches Strafrecht, Leipzig. 1899. s. 949.

*(1062) Cp. стр. 488 и след. настоящей нашей работы.

*(1063) W. Rein. Op. cit. s. 418 и сл.

*(1064) L. 3, _ 2. D. ad leg. Corn. 48, 8... Sed ex senatusconsulto relegari iussa est ea, quae non quidem malo animo, sed malo exemplo medicamentum ad conceptionem dedit, ex quo еа, quae acceperat decesserit.

*(1065) L. 6, _ 7. D. de officio praesidis 1, 18, где Ульпиан замечает: Sicuti medico imputari eventus mortalitatis non debet, ita quod per imperitiam comisit, imputari ei debet.

*(1066) L. 11, D. de incendio, ruina etc. 47, 9. Si lortuito incendium factum sit, venia indiget, nisi tam lata culpa fuit, ut luxnria, aut dolo sit proxima.

*(1067) Coll. 12. 5... ei qtti non data opera incendinm fecerit, plernmqne ignoscitnr, nisi in lata et incanta negligentia vel lascivia fnit.

*(1068) Paul. Coll. 12. 6... qui casu insulam aut villam non inimicitia incen derint, levius (puniuntur). Fortuita enim incendia ad forum remittenda sunt, ut damnum vicinis sarciatur.

*(1069) Cp. Corp. inr. civ. ed. Fratres Kri.egelii Pars I. Lips. 1887. p. 879 nota 15.

*(1070) Callistr. 1. VI, de Cognitionibus. L. 28, _ 12. D. de poenis 48,19. Incen. diarii capite puniuntnr, qui ob inimicitias vel praedae causa incenderint intra oppidnm et plernmqne vivi exuruntur; qui vero casam.aut villam, aliquo lenins Nam fortuita mcendia, si, qunm vitari possent, per negligentiam eorum, apud quos orta sunt, damno vicinis fuerunt, civiliter exercentur, ut qui iactura affectas est, damni disceptet, vel modice vindicaretnr.

*(1071) Да, наконец, само употребление оборота punitur не предрешает того, что речь идет об ответственности уголовной. Ср. по этому вопросу L. 3, _ 3. D. ad legem Aquiliam 9, 2. In hac quoque actione quae ex hoc capitulo oritur, dolus et culpa punitur.

*(1072) Paul. V, 3, 6

*(1073) Paul. libro singulari de officio Praefecti vigilum. L. 3, _ i. D. de officio praef. vig. 1, 15. Cognoscit Praefectus vigilum de incendiariis... Bt quia plerumque incendia culpa fiunt inhabitantium, aut fustibus castigat eos, qui negligentius ignem habuerunt, aut severa interlocutione comminatus fustium castigationem remittit.

*(1074) Ulpianus libri singulari de oflicio Praef. urbi. L. 4, D. de officio praef. vig. 1,15. Imperatores Severus et Antoninus Junio Ruflnp Praefecto vigilum ita rescripserunt: insularios et eos, qui negligenter ignes apud se habuerint, potes fustibus vel flagellis caedi iubere; eos autem, qui dolo fecisse incendium conyjncentur, ad Pabium Cilonem Praefectum Urbi, amicum nostrum, remittes.

*(1075) L. 9, D. de inc. 47, 9. Qui aedes acervumve frumenti iuxta domnm positum combusserit, vinctus, verberatus igni necari iubetur si modo sciens prudensve id commiserit; si.vero casu id est negligentia, aut noxam sarcire iubetur, aut si minus idoneus sit levius castigatur.

*(1076) Ср. также A. Loffler. Die Schuldformen des Strafrechts. Leipzig. 1895. s. 64. То же допускает, по-видимому, и Р. Bruck. Zur Lehre von der Fahrlassigkeit. Breslau. 1885 s. 35. Это следует из его ссылки на L. 9, D. de incend 47, 9

*(1077) Ср. стр. 482 и след. настоящей нашей работы

*(1078) Родовым понятием, под формой которого римское уголовное право знало влияние возбужденного состояния был в значительной степени impetus; юрист Марциан усматривает этот последний в тех случаях, cumper ebrietatem ad manus autad ferrum venitur. L. 11, _ 2. D. de poenis 48, 19. На значение для меры ответственности опьянения и состояния возбуждения мы имеем указания и в рескрипте Адриана. L. 1, _ 3. D. ad leg. Corn. de sic. 48, 8. Тот же мотив аффектированного состояния приводился и в пользу смягченного наказания лица, убившего кого-либо в состоянии сильного негодования по поводу учиненного им прелюбодеяния: c. 4. С. 9, ad leg. Juliam de adulteriis et stupro 9.G.Gracchus, quem Numerius in adulterio noctu deprehensum interfecit, si eius conditionie fuit, ut per legen Juliam ишртше occidi potuerit, quod legitime faetum est, nullam poenam meretur. Idemque filiis eius, qui patri paraerunt. praestandum est. Sed si legis auctoritate cessante inconsulto dolore adnlterum interemit, qnamvis homieidium perpetratum sit, tamen, quia et nox et dolor iustus factum eius relevat, potest in exilium dari. Но самому мужу не вменялось убийство жены, застигнутой в момент совершения прелюбодеяния,: благодаря тому аффектированному состоянию, в которое может привести мужа измена жены. L. 1, _ 5.D. ad leg.Corn.de sic. 48,8, Sed et in eum, qui uxorem deprehensam in adulterio occidit, Divus Pi.ns leviorem poenam irrogandam esse scripsit, et humillore loco positum in exilium perpetuum dari iussit, in aliqua dignitate positum ad tempus relegari. Аффектированное состояние, извиняющее в некоторой степени мужа, известно, под именем iustus dolor; об этом последнем говорит, между про чим, L. 3, _ 3. D. de Sconsulto Silaniano 29,5, а равно L. 38, _ 8. D. ad legem Juliam de adulteriis 48, 5, где мы встречаемся с следующим постановлением: Imperator Marcus Antoninus et Commodnsfilius rescripserunt: Si maritus uxorem in adnlterio deprehensam impetu tractus doloris interfecerit, non utique legis Corneliae de sicariis poenam excipiet. Nam et Divus Pius in haec verba rescripsit Appolonio: Ei, qui uxorem snam in adnlterio deprehensam occidisse se non negat, ultimum supplicium remitti potest, quum sit difficillimum, instum delorem temperare; et magis quia plus fecerit, quam quia vindicare se non debnerit, puniendus sit; snfficiet igitur, si humilis loci sit, in opus perpetuum enm tradi, si qui honestior in insnlam relegari. В том же смысле об аффекте на случай убийства мужем жены говорит Collatio, характеризуя душевное состояние мужа, как honestissimus calor. В пользу того, какое огромное значение придавало римское право аффекту, свидетельствует и часто цитируемый фрагмент из Collatlo I, 7, в котором говорится о более легком наказании того, кто убьет другого in rixa. Нам представляется далеко неудовлетворительным то толкование этого места, которое мы встречаем, наприм., у Platner'a в его Quaest. de iure crim. Rom., и которое усматривает в убийстве in rixa убийство, учиненное в драке. Против такого толкования говорит значение термина in rixa, с которым мы встречаемся в L.1, _ 3. D. 48, 8.

*(1079) C. 1. С.9, ad leg. Corn. de sicariis. 16. Imp. Antoninns. A. Herculano et aliis militibus.-Prater vester rectins fecerit, si se praesidi provinciae obtnlerit; cui si probaverit, non occidendi animo hominem a se percussum esse, remissa homicidii poena secundum disciplinam militarem sententiam proferet. Crimen enim contrahitur, si et voluntas nocendi intercedat. Ceterum ea, quae ex improviso casu potius quam fraude accidnnt, fato plerumque, non noxae imputantur.

*(1080) Paulus. Rec. sent. ad leg. Corn. de sicar. et venef. V, 23, _ 3. Qui hominem occiderit aliquando absolvitur, et, qni non occidit, tit homicida damnatur; consilium enim nniuscujusque, non factum puniendum est. Ideoque qui, cumvellet occidere, id casu aliquo perpetrare non potuerit, nt homicida punietur; et is, qui casu jactu teli hominem imprudenter occiderit, absolvitur.

*(1081) Callistratus libro VI de cognitionibus L. 28, _ 12. D. de poenis 48, 19. Incendiarii capite puniuntur, qui ob inlmicitias vel praedae causa incenderint intra oppidum, et plerumque vivi exuruntur; qui vero casam aut villam aliqno lenins. Nam fortuita incendia, si, quum vitari possent, per negligentiam eorum, apud quos orta sunt, damno vicinis fuerunt, craliter exercentnr, ut qui iactura affectus est, damni disceptet, vel modice vindicaretur.

*(1082) Claudius Saturninns libro singulari de poenis paganorum L. 16, _ 8. D. de poenis, 48. 19. Eventas spectatur ut a clementissimo quoquo facta, quamquam lex non minus eum, qui occidendi haminis causa enm telo fuerit, quam eum, qui occiderit, puniat; et ideo apud Graecos exilio voluntario fortmti casus Inebantur, ut apnd praecipnnm poetarnm scriptnm est: