Канцэптуальна-тэарэтычныя аспекты гістарычных даследаванняў рускіх гісторыкаў XIX - пачатку ХХ стагоддзя
Дипломная работа - История
Другие дипломы по предмету История
?цэптуальна-тэарэтычным распрацовак расійскіх гісторыкаў XIX - пачатку ХХ ст.
Структура дадзенай працы складаецца з ўвядзення, трох кіраўнікоў, заключэння, спісу выкарыстаных крыніц і літаратуры.
Раздзел I. Метадалагічная база гістарычных даследаванняў расійскіх навукоўцаў XIX - пачатку ХХ стагоддзя
Эпоха Асветы са сваёй філасофска-рацыяналістычнае дактрынай грамадскага развіцця прапанавала погляд на гісторыю як на навуковую дысцыпліну, якая мае свой абект, прадмет і метады вывучэння, г.зн. паставіла перад даследнікамі задачу заняцца распрацоўкай метадалагічных праблем гісторыі, так метадалогія гісторыі як фундаментальная тэарэтычная дысцыпліна, інструментар навуковых даследаванняў складае перад гісторыкамі многіх краін неабходнасць вылучыць і тэарэтычна асэнсаваць наступныя асноўныя элементы гістарычнага пазнання:
1)абект і прадмет вывучэння;
2)субект пазнання (гісторык), метады і логіка яго даследчай дзейнасці ў працэсе стварэння гістарычных ведаў;
)структура гістарычных ведаў, іх адэкватнасць аб рэальнасці, сацыяльная значнасць [40, 47; 49].
Распрацоўкай названых элементаў гістарычных даследаванняў і заняліся даследчыкі Францыі, Германіі, Вялікабрытаніі, ЗША, Расіі і іншых краін. Асабліва вялікі ўклад у распрацоўку метадалагічных праблем зрабілі расейскія гісторыкі XIX - пачатку ХХ ст., Хоць, на жаль, ён і далей застаецца малавывучаным ў тэарэтыка-гістарычнай навуковай думкі.
Заўважым, што ўжо рускія гісторыкі XVIII стагоддзя (В.Татищев, М.Щербанов, М.Болтин і інш.) Паспрабавалі пабудаваць пэўную сістэму паняццяў, катэгорый і прынцыпаў, якія дапамаглі б гісторыку свядома рухацца ад крынiц у навуковых гістарычных ведаў, зразумець ролю і функцыі гістарычных ведаў у грамадстве. У іх працах упершыню прынцып гістарызму набывае значэнне падставы і метаду разумення і тлумачэння мінулага, фарміруецца сацыялагічны падыход да вывучэння і разумення грамадства, яго гістарычнай рэтраспектывы, а гісторыя пачынае аддзяляцца ад літаратуры.
Асабліва знамянальным у гэтым плане постаць Васіля Нікіціч Тацішчава (1686 - 1750) - выбітнага рускага гісторыка, прадпрымальніка, палітычнага дзеяча, аўтара унікальнай "Гісторыі Расійскай". Менавіта ён, па словах С.М.Салаўёў, стаў заснавальнікам рускай гістарычнай навукі, "паказаў шлях і спосабы сваім суайчыннікам у занятак рускай гісторыяй" [32, с.83]
Пэўны увагу В.Татищев надаў і метадалагічным праблемам. Так, у сваёй "Гісторыі Расійскай", ён піша: "... ўсякім народа і вобласці веды сваёй уласнай гісторыі і геаграфіі больш патрэбнае, чым замежных ", аднак" без ведання замежных свая (гісторыя - У.М.) не будзе яснай і дастатковай "[27, с.81]. Тым самым ўстанаўліваецца сувязь паміж нацыянальнай і сусветнай гісторыяй, што зяўляецца вельмі важным з метадалагічнай пункту гледжання. Да таго ж, на яго думку, гісторык павінен валодаць "навукай крытыкі", месца якой ён вызначае так: "Даволі чытанне і цвёрдая памяць гэта бедна для гісторыка, навучанне ва ўсёй філасофіі стратна [27, Т.1, 682], а таму прапануе спалучаць эмпірызм з філасофскім аналізам. Ад гісторыка патрабуецца, каб ён "ў мінулым грунтоўна ведаў і пра будучыню з прыкладаў мудра Разважаючы" [32, с.80] Прычым гісторыю павінен ведаць кожны, так як без яе веды ніякай "мудры і карысны быць не можа". Для пацверджання сваіх словаў Тацішчаў спасылаецца на значэнне гісторыі для такіх навук, як юрыспрудэнцыя, багаслоўе, медыцына, палітыка, ваенная справа [277, Т.1, с.80-81].
Немалаважным зяўляецца і той факт, што ў сваёй Гісторыі Расійскай Тацішчаў рашуча адмаўляцца ад Божым Провідам пункту гледжання на гістарычныя працэсы і падзеі, тлумачачы іх ўласцівасцямі чалавечага розуму, падобна таму як гістарычны працэс разумелі такія еўрапейскія філосафы як Вальтэр, Пуфиндорф, Бейл. Ён піша, што прычына ўсіх чалавечых учынкаў "ад розуму, ці глупства адбываецца [30, Т.1, с.184]. У духу тагачаснай асветніцкай філасофіі вялікае значэнне надае ідэі асветы розуму, г.зн. ідэйным развіцці грамадства, якую кладзе ў аснову сваёй канцэпцыі сусветнай гісторыі. На яго думку, існавала тры спосабы асветы розуму ў гісторыі чалавецтва: вынаходства пісьменнасці, распаўсюджванне хрысціянства, вынаходства кнігадрукавання. Асабліва вялікую ўвагу вучоны прадастаўляе ўзнікненне пісьменнасці, так як яна:
па-першае, стала асновай для дакладнасці гістарычных ведаў;
па-другое, зрабіла магчымым зяўленне кніг;
па-трэцяе, спрыяла ўзнікненню заканадаўства. [52, с.18]
Лічачы гісторыю выразам ў ёй закладзенага разумнага пачатку, Тацішчаў ў аснову сваёй тэарэтычнай пабудовы кладзе развіццё расійскага самадзяржаўя, выкарыстоўваючы пры гэтым паслядоўны шэраг гістарычных сістэм: гісторыя чалавецтва, гісторыя народа-дзяржавы, гісторыя адзінкавых чалавечых дзеянняў. Асноўная выснова яго такі: ... кожны можа бачыць, колькі манархічная праўленне дзяржаве нашаму протчих карысна. [27, Т.1, с.167]. Праўда ж не адмаўляе ён і дэмакратычны спосаб праўлення, але лічыць, што дэмакратыя найбольш мэтазгодная для гарадоў і малых краін, тады як для буйных краін неабходнай умовай для нармальнага функцыянавання зяўляецца манархія [50, Т.1 с.185]. Згодна з развіцця манархіі уяўляе і сваю перыядызацыю рускай гісторыі:
І перыяд ИХст. - 1132 г. - "дамінаванне самаўладства;перыяд 1132 - 1462 гг - удзельная перыяд;перыяд 1462 - 1613 гг - перыяд ад вызвалення з ліку ўлады татараў да каранавання Міхаіла Раманава [32, с.80]
Аднак у 45 чале