А.В. Дружынін аб аповесцях Ф.М. Дастаеўскага 40-х гг.
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
кага да хваравітым праявам псіхікі чалавека, а таксама адсутнасць знешняй займальнасці, няроўнасці стылю, шматслоўе. Як і Бялінскі, ён лічыў, што пасля Бедных людзей развіццё пісьменніка адбывалася па сыходнай лініі, прадракаючы заняпад яго таленту.
Разам з тым, як справядліва адзначаў яшчэ А.М. Бройде, ужо ў 40 гг. Дружынін быў досыць самастойным крытыкам і, вынікаючы ў ацэнках за Бялінскім, у шэрагу выпадкаў разыходзіўся з ім. Так, не лічачы аповесці Двайнік лепшым творам пісьменніка, Дружынін, насуперак крытыку-дэмакрату, адзначае ў ёй рэльефнасць і арыгінальнасць ідэі.
Самастойнасць Дружыніна выявілася яшчэ больш пасля смерці Бялінскага, калі ён звярнуўся да аналізу новых твораў Дастаеўскага.
Водгук аб слабым сэрца яшчэ шмат у чым звязаны з ацэнкай папярэдніх твораў пісьменніка. Аповесць разглядаецца як слабая ў ідэйным і мастацкім адносінах, ставіцца ніжэй Бедных людзей і двайніка. На думку крытыка, састарэла і сумная ідэя творы - антаганізм, нязгоду духоўнай натуры чалавека з жыццёвымі падзеямі - не ў стане вынесці на сабе цэлага творы. Няўдалым знойдзенай і выкананне. Не задаволіў крытыка і галоўны герой аповесці Вася Шумкоў, якога ён лічыў млявым, пазбаўленым развіцця. Штучным, найграным палічаны і эпізод у краме ў мадам Леру.
У той жа час Дружынін прызнае ідэю аповесці выдатнай. Крытык выяўляе ў ёй удалыя прыватнасці (эфектнае апісанне начнога Пецярбурга ў фінале), склад, які нагадаў яму Бедных людзей і які прымусіў забыцца пра мастацкіх праліках пісьменніка.
Самастойнасць Дружыніна як крытыка, яго імкненне спасцігнуць творчую індывідуальнасць пісьменніка ў поўнай меры праявіліся пры ацэнцы наступных аповесцяў Дастаеўскага - "Белыя ночы" і "Неточка Незванова.
Аналізуючы Белыя ночы, Дружынін паказвае на паспешнасць пісьменніка, які сказаў на абмалёўцы характару летуценніка, які, на яго думку, - твар бледны і незразумелае, намаляванае па-за часам і прасторы. Але агульны пафас адклікання - адабральны. Дружынін адзначыў ідэю аповесці як выдатную, паставіў аповесць вышэй за ўсіх папярэдніх твораў пісьменніка, выключаючы Бедных людзей.
Пра Неточке Незвановой ён не мог выказаць свайго канчатковага думкі, паколькі ў сувязі з арыштам Дастаеўскага аповесць засталася незавершанай. Дружынін паспеў адгукнуцца толькі на першыя дзве часткі твора. Аднак супастаўленне гэтых водгукаў сведчыць аб усё большай цікавасці крытыка да пісьменніка, пра ўменні ўлавіць дынаміку яго творчасці. Крытычна отнесшись ў першым адкліканні да выявы Дастаеўскім характару галоўнай гераіні, заявіўшы пра нібыта няздольнасці прайгравання пісьменнікам вобразаў дзяцей, Дружынін звярнуў увагу на адсутнасць у аповесці шматслоўі, цёмных, вычварных выразаў, сцісласць мовы. Крытык фактычна здымае папрок па адрасе Дастаеўскага ў паспешнасці. У водзыве на другую частку Неточки Незвановой, знайшоўшы бледнымі і бескаляровымі вобразы Лареньки і Неточки, Дружынін паказвае на яркае і жывое выява пісьменнікам характару дзяўчынкі Каці. Працяг аповесці ўяўляецца крытыку больш арыгінальным і займальным, чым яе пачатак.
Па Дружыніна, ні адна з разгляданых ім аповесцяў Дастаеўскага 40-х гг. не перасягнула ў ідэйным і мастацкім адносінах рамана Бедныя людзі. Тым не менш ад увагі крытыка не схавалася эвалюцыя пісьменніка. Дружынін пранікліва прымеціў ідэйны і мастацкае наватарства Дастаеўскага (арыгінальнасць ідэі, прыцягненне да раскрыцця ўнутранага свету герояў, схільнасць да эфектным фіналь, майстэрства ў апісанні Пецярбурга і т.п.). Пры ўсёй складанасці адносін Дружыніна і Дастаеўскага, якая даходзіць да непрыязнасці з боку апошняга, Дружыніна-пісьменніку апынуліся блізкія шуканні Дастаеўскага-псіхолага.
Зедлівыя і шмат у чым справядлівыя меркаванні Дружыніна аб недахопах ранніх работ Дастаеўскага падзелі самалюбства пісьменніка, выклікалі ў ім жаданне разлічыцца з арыстакратычны гвардзейскім афіцэрам. Але, рыхтуючы перавыданне сваіх першых твораў, Дастаеўскі ўлічыць заўвагі Дружыніна аб аповесцях Белыя ночы і Неточка Незванова, унясе адпаведныя змены ў тэкст твораў.
Дружынін са шкадаваннем перажываў вымушаную ізаляцыю Дастаеўскага ад грамадства і літаратуры. Аналізуючы творчасць сучасных пісьменнікаў, ён не адзін раз успомніць пра аповесці Ф.М. Дастаеўскага Двайнік, якая апынулася блізкая і самому аўтару Полиньки Сакс. У артыкуле 1859 Творы А. Астроўскага ён у апошні раз звернецца да ацэнкі творчасці пісьменніка. Не здагадваючыся аб тым, што Дастаеўскі ў спасылцы не спыніў літаратурнай дзейнасці, Дружынін занясе яго разам з А.А. Фетом і Я.П. Бутковым да ліку пісьменнікаў, ў 1849 годзе падавалі надзеі, аўтараў, здольнасці якіх больш ці менш выдатна, але якія "неяк спыніліся на адной кропцы і маглі загінуць без следу або развіцца спрыяльным чынам (VI, 636). Дружынін не ставіць кропкі, пакідаючы пытанне аб творчым развіцці Ф.М. Дастаеўскага развіцці адкрытым.
Спіс выкарыстанай літаратуры
1.Дастаеўскі Ф.М. Белыя ночы // Дастаеўскі Ф.М. Збор твораў: У 15 Т. Л., 1988. Т. 2. С. 152-202.
2.Дастаеўскі Ф.М. Неточка Незванова // Дастаеўскі Ф.М. Збор твораў: У 15 Т. Л., 1988. Т. 2. С. 203-356.
.Дастаеўскі Ф.М. Слабое сэрца // Дастаеўскі Ф.М. Збор твораў: У 15 Т. Л., 1988. Т. 2. С. 49-88.
.Дастаеўскі Ф.М. (Лісты да розных карэспандэнтам) // Дастаеўскі Ф.М. Збор твораў: У 15 Т. Л., 1988. Т. 15. С. 69-76.
.Дастаеўскі Ф.М. Пецярбургская ле