Гумар і сатыра ў творах Н.В. Гогаля
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
новым святлом яго генія . [6,52] І большую частку гэтых традыцыйных літаратурных вобразаў твораў М.А.Булгакова на наш погляд складаюць менавіта гогалеўскія вобразы.
Мы, як даследчыкі булгаковской прозы, бярэмся сцвярджаць, што менавіта Н.В.Гогаля быў для М.А.Булгакова тым "ідэальным узорам" прафесіянала, які неабходны любому творча адоранаму чалавеку для пераймання на пачатковай стадыі станаўлення свайго ўласнага творчага патэнцыялу.
Сапраўды, Гогаль - мысляр, Гогаль - мастак гуляе асноўную ролю ў фарміраванні і эвалюцыі Булгакава, ён жыве ў лістах пісьменніка, гутарках з блізкімі, сябрамі. Акрамя таго, М.М.Булгаков звяртаецца да гогалеўскіх прынцыпам развіцця прыёму гратэску, зяўленне якога ў творчасці абодвух пісьменнікаў, як мы бачылі, было выклікана праблемамі ўнутранага характару.
У некаторых сваіх творах М.А.Булгаков звяртаецца да асобы Н.В.Гогаля, часам выводзячы яе на першы план, - гэта Мёртвыя душы, Прыгоды Чычыкава, Белая гвардыя, Майстар і Маргарыта. Многія кнігі Булгакава паднімаюць тыя ж тэмы, праблемы, да якіх у свой час звяртаўся і Гогаль: праблема пісьменнік і грамадства, тэма гісторыі Украіны, праблема Дабра і Зла (дябальскага і боскага), праблема маленькага чалавека і інш І, наадварот, у вывучаюцца пісьменнікаў мы выявілі адсутнасць тэмы дзяцінства (прычыны былі прааналізаваны вышэй), што зяўляецца досыць рэдкім у рускіх пісьменнікаў.
Уся проза Булгакава прымушае ўспамінаць гогалеўскую формулу: "чалавек такое дзівоснае істота, што ніколі не можа палічыць раптам ўсіх яго вартасцяў, і чым больш ўглядалася, тым больш зяўляецца новых асаблівасцяў, і апісанне іх было б бясконца".
Не абмяжоўваючыся аднымі біяграфічнымі фактамі, мы ў якасці доказу нашай гіпотэзы звярнуліся непасрэдна да творчасці М.А.Булгакова і тым яго каранёў якія ідуць, на наш погляд, непасрэдна ад Н.В.Гогаля.
Звяртаючыся непасрэдна да булгаковского творчасці, мы паспрабавалі выявіць тыя элементы паэтыкі, стылю, мовы, якія М.А.Булгаков запазычаў ў свайго настаўніка, гэта значыць тое, што мы назвалі гогалеўскіх каранямі. Першыя ж з вядомых нам твораў Булгакава паказалі, што гэта перавагу Гогаля не было незалежным ад уласнай яго творчай працы - наадварот, у ёй-то настойлівей за ўсё яно і сцвярджалася, станавілася фактам літаратурным. Яго раннія аповесці і апавяданні адкрыта арыентаваны на Гогаля.
У ходзе даследавання мы высветлілі, што вызначальным у абодвух пісьменнікаў зяўляецца сатырычны пафас (абодва праявілі сябе як таленавіты-шыі сатырыка у апавяданнях, аповесцях, песах). Таму іх творы ўяўляюць сабой пэўны цікавасць з пункту гледжання своеасаблівасці сатырычнага з адлюстраванні, якая ўласціва гэтым пісьменнікам.
І ў канчатковым выніку сатыра М.В. Гогаля і М. Булгакава праз абсмейванне і адмаўленне пэўных грамадскіх заган несла ў сабе зацверджаны-не вечных маральных каштоўнасцяў.
Важным сродкам у раскрыцці сатырычна га зместу твораў у абодвух аўтараў уяўляе ся мову. Ім было ўласціва сурёзнае, удумлівае, глыбока ўсвядомленае стаўленне да гэтай баку сваіх твораў. Яны шырока прымяняе і розныя прыёмы сатырычнага малюнка: гратэск і гіпербалу, гумар, іронію, пародыю. Асаблівае месца сярод іх належыць іроніі, так як яна выступае ў якасці сродку выяўлення аўтарскай ацэнкі.
Найважнейшая мэта і справа Гогаля як пісьменніка - разважаючы над недасканаласцю жыцця, смяяцца. Сказанае пра Гогаля цалкам дастасавальна да Булгакаву: яго сатыра - гэта гумар (Бялінскі бачыў у Гогаля менавіта гумар, а не сатыру). Не ў тым цяперашнім разуменні, якое зводзіць высокую Смехова катэгорыю да прыступкі выскаляння на апошніх старонках ведамаснага часопіса. Не, гумар у Булгакава досыць значны, рэзкі, трагедыйныя подтекстован і матываваны, каб спаборнічаць з сатырай гогалеўскага толку. Адначасова ён афарбаваны тонамі лёгкай камедыйнага. І адначасова гэты гумар - самавітага філасофскага рангу, прамы спадчыннік сусветнай іроніі рамантыкаў.
Дынаміка, статыка, гумар праз слова набываюць той сінтэз, які мы называем мастацтвам, чараўніцтвам.
Такім чынам, традыцыі, закладзеныя рускай сатырай XIX стагоддзя, былі бліскуча развіты пісьменнікамі пачатку XX стагоддзя - М. Булгакавым.
Гэтыя традыцыі працягваюць развівацца і ў сучаснай літаратуры. Думаецца, што наш час таксама востра мае патрэбу ў буйных таленавітых сатырыка, якія змаглі б нам адкрыць вочы. А тэмы і жыццёвы матэрыял, на мой погляд, пісьменнікі з лёгкасцю могуць знайсці ў нашай рэчаіснасці.
Літаратура
1. Акімаў В.М. Святло мастака або М. Булгакаў супраць Дьяволиады. - М., 1988. - 176с.
. Анталогія сатыры і гумару Расіі ХХ стагоддзя. Міхаіл Булгакаў. Т. 10. - Мінск: Выд-ць Эксмо-Прэс, 2000. - 736 с.
. . Белазёрска-Булгакава Л.Я. Успаміны. - М.: мастакоў. Літ., 1990. - 224с.
. Боборыкин В.Г. Міхаіл Булгакаў. - М., 1991. -206с.
. Булгакаў М.А. Бег. - М.: сов. Пісьменнік, 1991. - 115с.
. Булгакаў М.А. Іван Васільевіч. - М.: сов. Пісьменнік, 1991. - 60с.
. Булгакаў М.А. Выбранае. - М.: мастакоў. Літ., 1988. - 480с.
. Успаміны пра Міхаіла Булгакава / Уклад. А.С. Булгакава, С.А.Ляндрес. - М.: сов. пісьменнік, 1988. - 525с.
. Гогаль М.В. Аповесці. Драматычныя творы. - Л.: мастакоў. Літ., 1983. - 328с.
. Гогаль ва ўспамінах сучаснікаў. - М.: Гослитиздат, 1952. - 718с.
. Н. В. Гогаль у партрэтах, ілюстрацыях, дакументах / Уклад. А.М. Гордин. - М-Л.: Учпедгиз, 1953. - 394с.
. Гогаль М.В. у рускай крытыцы. Сб Артыкулаў. - М.: Гослитиздат, 1953. - 651с.
. Гарэлаў А.А. Вусна-Апавядальны пачатак у прозе Міхаіла