Імператар Аляксандр I
Информация - История
Другие материалы по предмету История
ступіць у шлюб з сястрой Аляксандр I, Ганнай Паўлаўнай, было па-майстэрску адхілена. Ён ажаніўся на Марыі-Луізе, дачкі імператара аўстрыйскага.У жніўні 1811 Напалеон ужо зрабіў рускай амбасадару ў Парыжы сцэну, якая з яго боку звычайна служыла прыкметай блізкага разрыву.
Абодва бакі пачалі сцягваць свае войскі да мяжы. Аляксандр I надаваў вялікае значэнне польскай арміі, мяркуючы, што яна-то і дасць перавага тым баку, да якой далучыцца, але спроба яго прыцягнуць на свой бок палякаў разбілася аб халодныя адказы князя Аляксандр I Чартарыйскіх. Шчаслівей быў Аляксандр I у зносінах з Швецыяй і Англіяй. Аўстрыя і Прусія далучыліся да Напалеону; Аляксандр I, зрэшты, разлічваў, што войскі абедзвюх нямецкіх дзяржаў будуць толькі фіктыўна дзейнічаць супраць Расеі. Найбольшым палёгкай для Аляксандр I было заключэнне міру з Портай (16 траўня 1812), па якім Бесарабія па р. Прут адыходзіла да Расеі.
Воіна 1812
Чэрвеня 12 французы перайшлі р. Нёман. Аляксандр I даў знакаміты абяцаньне: "не пакладу зброі, пакуль ніводнага варожага войскі не застанецца ў царстве маім". З самага пачатку ваенных дзеянняў выявілася і поўная непрыдатнасць выпрацаванага (генералам Пфулем) плану, і тая дэзарганізацыі, якую прысутнасць гаспадара з яго кватэрай ўносілі ў войска. Па радзе Аракчэева, Балашова і Шышкова, Аляксандр I пакінуў армію і паехаў праз Смаленск у Маскву.Настрой грамадства і народа павінна было сто разоў узнагародзіць Аляксандр I за выпрабаваныя ім няўдачы: ён убачыў шмат доказаў патрыятызму, вялікую гатоўнасць ахвяраваць сабою і сваім маёмасцю.
Смаленскае дваранства прапанавала ўладару 20000 рэкрутаў, маскоўскае - 80 тысяч чалавек і 3 мільёны рублёў; купецтва маскоўскае да 10 мільёнаў рублёў, хоць адміністрацыя ўсяляк старалася авалодаць народным рухам і ўтрымаць яго ў дазволеных ёю межах (Растопчын, Балашоў).
Былі, нарэшце, разважалі ўслых на тэму, што Аляксандру не справіцца з такім геніяльным правадыром, як Напалеон; былі і такія, якія мелі намер задаць ўладару шэраг пытанняў аб колькасці і размяшчэнні нашых войскаў. Большасць, аднак, вітала гаспадара ў надзеі на хуткую і рашучую перамогу: пасля паходу Карла XII рускія не дапускалі думкі, што вораг адважыцца наблізіцца да Маскве.Таму там спакойна тлумачылі пра вайну, збіралі ахвяраванні, шчыпалі сядзіць круком, жартавалі, праектавалі паліцы амазонак. Бесперапыннае адступленне арміі хутка змяніла настрой: ваяўнічасць змянілася страхам, весялосць і смех - малітоўным настроем, узбуджэнне - засмучэннем. Памешчыкі баяліся прыгонных, якім Напалеон абяцаў свабоду.
На чале кіравання Расіі стаў, на час вайны, камітэт міністраў, з гэтай нагоды атрымаў асаблівую арганізацыю (20 сакавіка 1812). Старшынёй камітэта міністраў быў прызначаны граф Н.І. Салтыкоў, які атрымаў ад гаспадара самыя шырокія паўнамоцтвы; без перабольшання можна сказаць, што Салтыкоў з кіраўнікамі справамі камітэта міністраў правіл Расіяй з 1812 па 1813 гады.Задачы камітэта былі незвычайна шырокія: ваенная справа паглынула уся яго ўвага; ўкамплектаванне арміі рэкрутамі, забеспячэнне яе адзеннем, абуткам, правіянтам, пры крайнім недахопе сродкаў дзяржаўнага казначэйства, складала цяжкую задачу.
Пацярпелыя ад варожага нашэсця губерні патрабавалі самага ўважлівага апекі і зноў-такі грашовай дапамогі; да непазбежнага падчас вайны распаўсюджванню хвароб далучылася яшчэ чума, якая пракралася ў нашы паўднёвыя губерні; нялёгка было пракарміць галодны насельніцтва пацярпелых губерняў, а на руках яшчэ была маса ваеннапалонных, якіх трэба было ўтрымліваць пад наглядам.Месцамі напалоханае няўдачамі насельніцтва лёгка паддавалася чутках, напрыклад, пра тое, што палякі ўтварылі змову ў карысць французаў і збіраюцца перарэзаць рускае насельніцтва ў заходніх губернях; там ўпэўнена казалі аб вяртанні французаў: "дрэва, пасаджанае Напалеонам, хутка прынясе плён". Многія апалчэння ўзятыя былі дваранствам на сваё ўтрыманне спачатку на тры месяцы; прайшоў гэты тэрмін - апалчэння не былі распушчаны, і давялося добраахвотнае ахвяраванне звярнуць ў абавязковы падатак на 1813. Гэты падатак, як экстраны збор, быў спагнаны з 14 губерняў, не паставілі апалчэнцаў. Асцярожны і кампетэнтны ў дадзеным выпадку суддзя, міністр Гуреў, лічыў, што "па вельмі ўмеранага падліку, Расія рушэньнямі, наборамі, воінскімі патрабаваннямі, ўборамі і ахвяраваннямі дала дзяржаве больш за 200 мільёнаў рублёў.
У 1811 годзе даходы дзяржавы былі роўныя 280 мільёнам рублёў, а ў 1812 годзе яны, па папярэдняй каштарысу, былі вызначаны ў 303000000; затым дадатковая каштарыс (ўзвышэнне падаткаў) дала 72000000 рублёў, ды ахвяраваннямі, па вышэй пазначанай думку Гурева, народ даў дзяржаве каля 200 мільёнаў рублёў, за ўсё, стала быць, 575 мільёнаў рублёў, удвая больш супраць 1811. Затым маса выдаткаў не паддаецца падліку: абавязак дастаўляць падводы для падвозу правіянту да войска цяжкім цяжарам ляжала на насельніцтве. Сялянам даводзілася наймаць падрадчыкаў; падрадчыкі везлі, але коні ў іх падалі, гоншчыкі разбягаліся. Шмат нарыхтаванага правіянту было немагчыма даставіць, і ён згніў без карысці. Былі губерні, дзе на працягу пяці гадоў насельніцтва павінна было аддаваць увесь свой хлеб войску. Не дзіўна таму, што 1812 лічаць эпохай, з якой пачалося спусташэнне і зьбядненьне Расіі.
У справе захавання парадку перамога была здабытая ня войскам, а самім народам. Напалеон памыліўся: чым далей ён паглыбляўся ў Расію, тым аднадушнае станавілася нацыя - менавіта нацыя, якой у XVIII стагоддзі яшчэ не было: у дачыненні да