Імператар Аляксандр I
Информация - История
Другие материалы по предмету История
страх за сямю выклікаў ёй нянавісць да Францыі. Можна думаць, што і Аляксандр I не ўхваляў ход спраў у абноўленай Францыі. Асабіста ён перажываў цяжкі крызіс: Кацярына не хавала свайго намеру пакінуць яму трон акрамя бацькі ягонага.Лагарп, які адмовіўся паўплываць ў гэтым сэнсе на Аляксандр I, павінен быў пакінуць Расею (студзень 1795). Адязджаючы, Лагарп пакінуў свайму вучню невялікае і зусім неглыбокае настаўленьне; дадзеныя ім парады цікавыя толькі тым, што выкрываюць недахопы Аляксандр I і сыходзяцца з заўвагамі пра яго А.Я. Пратасава: рана ўставаць, хутка апранацца, быць умераным ў ежы і пітво, добра звяртацца з людзьмі, не дазваляючы, аднак, ім фамільярнасці, нязменна захоўваць сяброўства і каханне з жонкаю і братам, не паведамляць сваіх нягод і няўдач шматлікім, наогул не пускаць да сабе ў кабінет больш за 2 - 3 чалавек, працаваць самому над сабою, развіваць свае веды.
Цяжкі для яго пытанне аб пасада ў спадчыну Аляксандр I не адважыўся дазволіць прама: ён даў Кацярыне згоду прыняць пасад (24 верасня 1796), але ў той жа час даў прысягу бацьку, што прызнае яго законным імператарам. У душы ён быў на баку бацькі і меў намер нават схавацца ў Амерыцы, калі б яго прымусілі прыняць пасад. Ва ўсім гэтым бачны галоўны недахоп Аляксандр I да часу смерці Кацярыны - адсутнасць волі; як усе слабавольны людзі, ён хаваў свае сапраўдныя думкі і пачуцці, прыкідваўся, стараўся здавацца іншым, чым быў на самай справе; спачатку ён баяўся выявіць сябе перад тым, хто мацней яго, а потым пачаў наогул малявацца перад навакольнымі. Яго сапраўдныя перакананні часта даводзілася адгадваць. Пры двары імператрыцы ён - бесклапотны, вясёлы кавалер ў духу маркізаў XVIII стагоддзя, сціпла, часам нават лісліва гутарку ў Эрмітажы з Кацярынай, з Пацёмкіным, нават з зубоў; ён гуляе ў карты, слухае оперы, канцэрты, часам гуляе сам, перакладае Шэрыдана.
Смерць Кацярыны крута змяніла становішча рэчаў. Лізавета Аляксееўна вельмі хутка схапіла характэрныя рысы новага рэжыму і вастрэй мужа адчула ўвесь жах якое стварылася становішча: яна ўбачыла сябе пад наглядам, вясёлыя вечары эрмітажа змяніліся сумнымі сямейнымі шпацырамі і прагна вечарамі ў палацы.Ужо ў лісце ад 7 жнівень 1797 г. яна выказвае надзею на тое, што адбудзецца што-небудзь асаблівае, і ўпэўненасць, што для поспеху не хапае толькі рашучага асобы; ў лісце гэтым Павел прама названы "тыранам". Прыблізна каля гэтага ж часу напісана вядомае ліст Аляксандр I Лагарпу (27 верасня 1797), з якога ясна, што назірання яго над жыццём дзяржаўнай прывялі яго да тых жа высноў, якія зрабіла яго жонка па фактах прыватнай, сямейнага жыцця. "Маё бацькаўшчыну - піша Аляксандр I - знаходзіцца ў становішчы, не паддаецца апісанню ... Замест добраахвотнага выгнання сябе я зраблю непараўнальна лепш, прысвяціўшы сябе задачы дараваць краіне свабоду і тым не дапусціць яе зрабіцца ў будучыні цацкай у руках якіх-небудзь варятаў".
Ён хоча зрабіць у Расіі рэвалюцыю з дапамогай улады, якая перастане існаваць, як толькі канстытуцыя будзе скончана, і краіна абярэ сваіх прадстаўнікоў. У валадаранне Паўла Аляксандр I займаў вельмі шмат пасад, але большай часткай намінальна; ён характарызуе сваё становішча як выкананне абавязкаў унтэр-афіцэра.
Ужо ў 1799 годзе было вырашана зладзіць регентство, перадаўшы вярхоўную ўладу Аляксандр I; яму ж, па-відаць, меркавалася даручыць ажыццяўленне гэтага праекта. Няўдача гэтага праекта прывяла да складання іншага, і на чале руху стаў граф смаленай. Аляксандр I зноў даў сваю згоду; акрамя матываў дзяржаўных і грамадскіх, яго цяпер падахвочвалі да гэтага і матывы асабістыя: у апошнія гады Павел безумоўна варожа ставіўся да Марыі Фёдараўне і абодвум старэйшым сынам сваім. Зяўленне ў Пецярбургу 13-гадовага пляменніка Марыі Фёдараўны, Яўгенія Вюртэмбергскага, каханне, якую праяўляў да яго Павал, спарадзілі слых аб намеры Паўла абявіць яго сваім спадчыннікам. Недавер да старэйшых дзецям адбілася ў тым, што незадоўга да катастрофы Аляксандр I і Канстанцін былі другі раз прыведзены да прысягі. Выкананне даўно задуманага плана прывяло да катастрофы 11 Сакавіка 1801. Гэта падзея азмрочыла ўсё цараваньне Аляксандр I; ад душэўнай раны, нанесенай яму ў гэтую ноч, ён не мог акрыяць да канца жыцця. Ён адчуваў сябе вінаватым у тым, што ўхіліўся ад актыўнай ролі, падаў іншым выкананне плана, з прычыны чаго дзяржаўная справа звярнулася ў начны прадпрыемства; ён не мог не ўсведамляць, што больш рашучае і актыўнае яго паводзіны выратавала б бацькі.
Вялікі радасцю ў апошнія гады жыцця Паўла была для Аляксандр I сяброўства з "адукаванымі людзьмі" - Новосильцевым, графам С., князем Чартарыйскім, некалькі пазней з У.П. Кочубеем. Аляксандр I у лісце Лагарпу нічога не кажа аб адносінах сваіх да Аракчэеву, а адносіны да яго мацнелі, як мацнелі і канстытуцыйныя пачуцці Аляксандра I. Баючыся адказнасці перад бацькам за няспраўны стан воінскіх частак, якімі ён камандаваў, Аляксандр I ўсё больш адчуваў замілаванасць да Аракчэеву, які быў кіраўніком яго ў справах гэтага роду і выконваў за яго чорную працу, падцягваючы даручаныя Аляксандр I часткі.
Пасля катастрофы Аракчэеў, несаўдзельны да перавароту, Аракчэеў, у вернасці якога нябожчыку імператару сумневаў быць не магло, стаў яшчэ бліжэй душы Аляксандр I; захапленне іншых і шумная радасць народа абражалі пачуцці да бацькі Аляксандра I. Ён шукаў апоры вакол сябе і не знаходзіў. Бліжэй за ўсіх да яго была Лізавета Аляксееўна, у цяжкія дні яна была яго верным і адданым сябрам, але па самым характары свайму яна пазбягала ад спр