Імператар Аляксандр I
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?ыі - фінаў, у Прыбалтыцы - эстаў і латышоў, у заходніх губернях рускага насельніцтва, і таму разуменне ім выгоды гэтых ускраін было вельмі павярхоўна. Вайну з Аўстрыяй (у 1809 годзе) Аляксандр I вёў не сурёзна, і Напалеон ясна бачыў, як мала ён можа спадзявацца на Аляксандра I.
Зрэшты, па Шенбруннскому свеце Расея атрымала ад Аўстрыі Тарнопольскую вобласць, але да герцагства Варшаўскае ад Аўстрыі жа адышла тэрыторыя, у два разы большая. Маючы намер даць Расеі ліберальныя ўстанаўлення, Аляксандр I, у глушы свайго кабінета, у даверных гутарках са Сперанскага, абдумваў план агульнай рэформы, якая павінна была абнавіць Расею ад палаца да апошняга хаціны. Сперанскага "знайшоў у розуме і сэрца гаспадара веру ў годнасць чалавечай прыроды, у высокае яе прызначэнне, у закон ўсеагульнай любові, бо адзіны крыніца быцця, парадку, шчасця, усяго прыгожага, высокага".Сперанскага і быў выпрацаваны "План ўсеагульнага адукацыі Расіі".
У цяперашні час ўяўляецца магчымым ўсталяваць поўную пераемнасць пляну Сперанскага ў адносінах да задумы неафіцыйнага камітэта; гэта дазваляе лічыць Аляксандр I ў значна большай ступені аўтарам пляну, чым гэта ўяўлялася раней.Сперанскага толькі развіваў, а часам і проста паўтараў думкі Аляксандра I.
Мэта "Плана" тая ж, што і раней: увесці законнасць у рускую жыццё; сродкі тыя ж - рэарганізацыя грамадства і кіравання, здольнасць грамадзянам гарантый і скончаныя палітычныя рэформы. Таму і ў плане ўзаемныя адносіны дзяржаўнай улады і новых палітычных пастановаў вызначаны ясна.
Недахоп "Плана" той жа, што і ў праектах неафіцыйнага камітэта: незвычайныя памеры задуманага пераўтварэння, які прадугледжвае новую арганізацыю саслоўяў, здзейсненае перайначванне прыгоннага саслоўя, новае адміністрацыйнае падзел Расіі, поўнае перабудова грамадзянскіх і судовых пастановаў Імперыі і, у заключэнне, палітычную рэформу. Прадстаўляючы свой план у кастрычніку 1809, Сперанскага разлічваў, што ўжо восенню 1811 Расея ўступіць у новае палітычнае быццё.
З гэтага плана ажыццёўлена было вельмі няшмат, ды і тое, што было ажыццёўлена, апынулася ў старой абстаноўцы зусім не такім, якім было б у новай.Дзяржаўны савет, ператвораны з абавязковай савета, павінен быў абмяркоўваць законы да ўнясення іх у дзяржаўную думу, на справе дзяржаўны савет утварыў ўстанова, у якім у апошняй інстанцыі разглядаліся праекты законаў і пастановаў.
Міністэрства, у дакладным сэнсе гэтага слова, створаны ў Расіі не рэформай 1802, а Сперанскага. Размеркаванне спраў па асобных міністэрствах і, галоўнае, унутраная арганізацыя міністэрстваў праведзены былі вельмі дакладна і ясна, так што гэтыя ўстановы маглі з лета 1811 адразу правільна функцыянаваць на новых пачатках. Праводзячы ў жыццё аднаасобнае кіраванне ў адміністрацыйных органах, складальнік плана меў на ўвазе ўстанаўленне сапраўднай адказнасці міністраў перад дзяржаўнай думай; але так як апошняя не была ажыццёўлена, то ў выніку атрымалася толькі, з аднаго боку, паляпшэнне ўрадавага механізму, з другога - яшчэ большае супраць 1802 года развіццё міністэрскага самаўладства.Складанне зводу законаў пасоўваліся наперад павольна і няправільна.
Фінансы дзяржаўныя, засмучаныя працяглымі войнамі, меркавалася хутка паправіць велізарным выпускам асігнацый; замест гэтага ў 1812 годзе наступіў крызіс, і курс асігнацый ўпаў з 50 капеек срэбрам да 25, а месцамі нават да 20 - 19 капеек срэбрам. Асобныя мерапрыемствы гаспадара (ўказы 3 красавіка і 6 жніўня 1809) ўзбуджалі ў грамадстве моцнае раздражненне.
У пачатку 1812 стварылася надзвычай напружаная атмасфера. Усе чагосьці чакалі, чагосьці асцерагаліся; інстынктыўныя страх ахапіў як грамадства, так і народ. З 1811 Аляксандр I пачаў гаварыць сваёй жонцы пасля звычайнага наведвання Сакавік 11 грабніцы бацькі ў Петрапаўлаўскай крэпасці: "дзесьці ў гэты дзень мы будзем у наступным годзе".
Страх перад Напалеонам, незадаволенасць пераўтварэннямі, гаворка аб будучых рэформах, рабілі грамадства і нават дзяржаўных людзей занадта нервовымі.Няшчырая знешняя палітыка - а адкрытай яна не магла быць - гаспадара, афіцыйная мова таго часу, далёкі ад абектыўнасці, заўсёды ўсе перабольшваюць, - усё гэта стварала ўзаемнае недавер і неразуменне. Да чаго даходзіла ўсеагульная падазронасць, відаць з таго, што блізкія да Аляксандр I людзі паказвалі яму на двор вялікай княгіні Кацярыны Паўлаўны як на гняздо інтрыгі; іншыя глыбакадумна разважалі, чаму які нарадзіўся ў 1811 годзе Пётр Георгіевіч, сын прынца Георгія Ольденбургского і вялікай княгіні Кацярыны Паўлаўны , ахрышчаны па лютэранскім абраду, а не па праваслаўнаму, як бы варта было па законе, незадоўга перад тым выдадзенаму.
Пасля заканчэння вайны з Аўстрыяй нязгоды паміж праціўнікамі хутка раслі; вайна здавалася непазбежнай ўсім, колькі-небудзь прысвечаным ў таямніцы тагачасных адносін. Усе зводзілася, па сутнасці, да аднаго капітальным пытанні: каму з двух - Аляксандр I або Напалеону - павінна належаць гегемонія ў Еўропе. У Парыж, па думцы Сперанскага, адправіўся К.В. Нессельроде, тады малады чалавек. Місія яго была вельмі далікатная: васпан не цалкам давяраў здольнасцям канцлера свайго Румянцава і амбасадара ў Парыжы, князя А.Б. Куракіна, для непасрэдных перамоваў з Напалеонам быў пасланы Нессельроде.
У цэлым шэрагу лістоў (з сакавіка 1810 г. па верасень 1811 года) Нессельроде нязменна паказвае на непазбежнасць вайны менавіта ў 1812 годзе і настойліва раіць як мага хутчэй памірыцца з Турцыяй, каб мець свабодныя рукі. Жаданне Напалеона ў