Утварэнне Вялiкага княства ЛiтоСЮскага, Рускага i Жамойцкага
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?ой дзяржаве выпалi цяжкiя выпрабаваннi: крыжакi, галiцка-валынскiя войскi, татары, суседнiя князi пасля смерцi Войшалка паднялi галаву, пагражалi незалежнаii ВКЛ. Выйшлi да межаСЮ ВКЛ крыжакi. Абапiраючыся на залатаардынскiя палкi, двойчы спрабавала пакончыць з Наваградкам Галiцка-Валынскае княства.
У крынiцах захавалася зусiм мала звестак аб СЮнутранай палiтыцы Трайдзена. Ён актыСЮна працягваСЮ на землях Панямоння аб'яднаСЮчую палiтыку МiндоСЮга i Войшалка: жорстка распраСЮляецца з працiСЮнiкамi, клапацiцца аб умацаваннi дзяржавы. У часы Трайдзена СЮ склад ЛiтоСЮскага княства СЮвайшлi землi яцвягаСЮ - у 1278 г. там ужо гаспадарыСЮ намеснiк i брат вялiкага князя Сiрпуцый. Трайдзен даСЮ у сваей дзяржаве прытулак прусам, якiя пад нацiскам крыжакоСЮ пакiнулi свае землi.
Значна больш сведчанняСЮ засталося СЮ крынiцах пра знешнiя абставiны дзяржаСЮнага жыцця княства СЮ 1270-ыя гады.
3 самага пачатку свайго княжання Трайдзену прыйшлося брацца за меч. Войны былi для яго з'явай звычайнай. "Весь живот свой до войны и крови розляня простоем", "шмат ваяваСЮ i заСЮсёды перамагаСЮ", - так характарызуецца СЮ летапiсах ВКЛ яго дзейнаiь. Яго знешняя палiтыка мела перш за СЮсё на мэце абарону тэрытарыяльных iнтapэcaСЮ дзяржавы. ГалоСЮным працiСЮнiкам, як i пры яе СЮтварэннi, заставалicя галiцка-валынскiя князi. Таму барацьба з iмi складала галоСЮны змест вайсковай дзейнаii Трайдзена.
НядзiСЮна, што галiцка-валынскi летапiсец, якi СЮхвальна апicaСЮ дзейнаiь уласных князёСЮ, нават калi яны хадзiлi крыжовымi паходамi на яцвягаСЮ цi на аднаверных суайчыннiкаСЮ у верхнiм Панямоннi, даСЮ знiшчальную характарыстыку ix сапернiку: "Окаянъный и безаконьный, проклятый, немилостивый Трайдзен, его же беззаконья не могохом псатпи срама ради". Летапiсец параноСЮвае Трайдзена з iрадам i Неронам, не забыСЮшы дадаць, што ён "много злейша того безаконья чиняша", што ён ледзь не вораг чалавецтва. Гэта была своеасаблiвая помста Трайдзену за яго рашучыя крокi па пашырэнню межаСЮ ЛiтoСЮcкага княства за кошт паСЮднёвых i паСЮднёва-заходнiх зямель, што належалi Галiцка-Валынскаму княству. Такiя моцныя эпiтэты летапiiа СЮ той жа час наводзяць на думку, што наваградскi князь быСЮ чалавекам уладарным, рашучым i хiтрым, якi асаблiва не выбiраСЮ сродкi для дасягнення cвaix мэтаСЮ.
У 1274 г. Трайдзен парушыСЮ мip памiж Наваградкам i Галiчам, нечакана напаСЮ з гарадзенскай дружынай на Драгiчын, якi належаСЮ галiцкаму князю Льву, зaxaпiСЮ горад i "избиша вся и мала и до велика". Напад гарадзенцаСЮ выклiкаСЮ жорсткую помсту князя Льва. Канфлiкт памiж Трайдзенам i Львом набыСЮ грандыёзныя памеры: у яго былi СЮцягнуты амаль усе суседнiя княствы. ЛеСЮ Галiцкi звярнуСЮся за дапамогай да татарскага хана Менгуцымера, "прося себе помочи у него на Литвоу". Хан не адмовiСЮ яму, бо ардынцам адкрывалася магчымаiь парабаваць, а то i заняволiць адну з белаpycкix зямель, што адзiныя ва СЮсёй РОсходняй ЕСЮропе былi свабодны ад ix ярма. ДаСЮшы Льву раць на чале з ваяводам Ягурчынам, Менгуцымер адначасова прымусiСЮ iii на Лiтву залежных ад яго бранскага i смаленскага князёСЮ. Да гэтай каалiцыi далучылi тураСЮскую i Пiнскую дружыны. Паход 1274 г. быСЮ цяжкiм ударам для маладой панямонскай дзяржавы i яе сталiцы. Але ён не дасягнуСЮ сваей канчатковай мэты з-за адсутнаii адзiнства i сварак у стане саюзнiкаСЮ.,
Пасля кароткага замiрэння на Наваградак зноСЮ насунулася грозная небяспека. У 1277 г. аб'яднанае войска галiчан i татараСЮ выступае СЮ паход. Татарская рать на чале з ваяводам Мамшынам адразу направiлася да Наваградка, увайшла СЮ сталiцу i разрабавала яе, нанесла ей шмат разбурэнняСЮ. Галiцка-валынскiя князi сабралiся да паходу на Навагародак у Бярэii, аднак, даведаСЮшыся пра спусташэнне сталiцы татарамi змянiлi свой план i пайшлi на Гародню, дзе ix напаткала няСЮдача. Перабежчык паведамiСЮ гараднянам аб безладдзi СЮ варожым войску. Гарадняне накiравалi на варожае войска дружыну прусаСЮ i борцаСЮ, якiя СЮцяклi ад немцаСЮ i былi паселены Трайдзенам у горадзе. Яны адных пабiлi, другiх узялi СЮ палон. На наступны дзень раз'юшаныя князi cтaлi палком пад Гародняй. Толькi гарадняне "аки мертва стояща на забролях города" i мужна адбiлi штурм. Такога адпору князi не чакалi. Адзiнае, што заставалася: прасiць мipy, "како города им не имати", ды iii прэч. Так бясслаСЮна скончыСЮся паход 1277 г. Трайдзен aдбiСЮ у галiцка-валынскiх князёСЮ жаданне хадзiць на Лiтву i актывiзаваСЮ свае дзеяннi на заходнiм накiрунку.
На захадзе iнтарэсы ВКЛ сутыкалiся з iнтapэcaмi Польшчы. Трайдзен poбiць удалы паход на Люблiн i бярэ шматлiкi палон, аддае сваю дачку замуж за полацкага князя. ГалоСЮнай пагрозай для паСЮночна-заходнiх зямель дзяржавы была крыжацкая агрэсiя. Рыцары iмкнулiся СЮсё глыбей па Дзвiне пранiкнуць на СЮсход. Трайдзен неаднаразова ваюе Дынабург (ДаСЮгаСЮпiлс), аднак авалодаць непрыступным нямецкiм замкам не змог. Буйныя сутыкненнi з лiвонскiмi рыцарамi адбывалiся СЮ 1270, 1278, 1279 гадах. У 1281 г. ён захапiСЮ Герцыке, якi абмяняСЮ на Дынабург.
Княжанне Трайдзена было часам умацавання ВКЛ. Яно праходзiла СЮ барацьбе з унутранай i знешняй пагрозай. У часы Трайдзена ВКЛ выступае як унутрана стабiльная дзяржава, здольная веii актыСЮную знешнюю палiтыку.
Далейшая гiсторыя ВКЛ пасля смерцi Трайдзена раптоСЮна апускаецца СЮ змрок. Мы нават не можам СЮпэСЮнена сказаць, хто змянiСЮ яго на вялiкакняжацкай пасадзе. Хутчэй за усё гэта быСЮ дуумвiрат братоСЮ Будзiкiда i Будзiвда. Аднак з-за адсутнаii iнфармацыi застаецца незразумелым, чым тлумачыцца такi дуумвiрат, да якога роду належалi гэтыя князi, хоць ix iмёны сведчаць