Историография генезиса рынка и предпринимательства в Казахстане во второй половине XIX начале XX века 07. 00. 09 Историография, источниковедение и методы исторического исследования
| Вид материала | Автореферат |
- Отечественная историография российского либерализма начала ХХ века, 904.44kb.
- Отечественная историография о роли иностранного капитала в экономике Урала в последней, 398.92kb.
- Историческая информатика в Казахстане: теория, историография, методики и технологии, 997.1kb.
- Латинская америка в русской периодической печати XIX века, 351.66kb.
- Отечественная историография советско-монгольских приграничных отношений в 1960-1990, 283.39kb.
- Отечественная историография о роли США в развязывании "холодной войны". Раздел 07., 598.2kb.
- Отечественная историография большой императорской фамилии царствования александра, 347.73kb.
- Отечественная историография большой императорской фамилии царствования александра, 348.14kb.
- Отечественная историография помещичьих и буржуазных партий россии, 628.73kb.
- Программа для вступительных экзаменов в аспирантуру по специальности 07. 00. 09 Историография,, 186.51kb.
^ Диссертациялық зерттеудің объектісі ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХІ ғасырдың басындағы Қазақстандағы нарық пен кәсіпкерлік генезисінің тарихнамасы болып табылады.
^ Зерттеу тақырыбының өзектілігі ғылыми тұрғыда зерттелу дәрежесімен негізделеді. Қазіргі таңда қазақстандық қоғамда нарық пен кәсіпкерліктің даму тарихы мәселелеріне деген қызығушылық артып отыр. Бұл бір жағынан, қалыптасқан әлеуметтік конъюнктураға, екінші жағынан аталмыш мәселеге атүсті қараушылыққа, оны бұрмалаушылыққа, кеңестік кезеңде нарықтың жағымды әлеуетін теріс көрсетуге байланысты болды.
^ Зерттеудің мақсаты ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХІ ғасырдың басындағы Қазақстандағы нарық пен кәсіпкерліктің даму тарихына қатысты кешенді мәселелерді тарихнамалық тұрғыдан зерттеу болып табылады.
Осыған сәйкес диссертациялық зерттеуде келесі міндеттер қойылды:
- нарық пен кәсіпкерлікті зерттеудегі алдыңғы буын өкілдерінің теориялық-методологиялық көзқарастарына талдау жасау;
- «нарық» және «кәсіпкерлік» ұғымдарының революцияға дейінгі кезеңдегі қазақ қоғамында қолданылуына баса назар аудара отырып мазмұны мен аражігін анықтау;
- мәселенің зерттелу сатыларын және олардың өзіне тән ерекшеліктерін бөліп көрсету;
- мәселенің негізгі бағыттары мен зерттеу қортындыларын сыни талдау;
- басты назарды зерттелмеген және қосымша айқындауды қажет ететін мәселелерге аудару;
- зерттеу тақырыбы бойынша авторлық пайымды түйіндеу.
^ Диссертацияның теориялық-әдістемелік негізі. Зерттеу үдерісінде «құрама жүйелі» тарихнама тұжырымдамасы негізге алынды. Зерттеудің әдістемелік негізін жалпығылыми зерттеу тәсілдері (анализ, синтез, индукция, дедукция) және арнайы-тарихи әдістер құрады.
Диссертацияда талданатын тарихи еңбектердің хронологиялық шеңбері ХІХ ғасырдың 60-ыншы жылдары мен XXI ғасырдың басын қамтиды.
^ Диссертацияның территориялық шеңбері Қазақстан территориясын қамтиды. Нарықтық капиталданудың ықпалына көбірек ұшыраған өңірлерге, тауарлы мал шаруашылығы мен тауарлы егіншіліктің, тауарлы-өнеркәсіптік кәсіпшіліктің ірі орталықтарына ерекше назар аударылды.
Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХІ ғасырдың басындағы Қазақстандағы нарық пен кәсіпкерлік генезисін зерттеу тарихы мәселесі тарих ғылымында алғаш рет көтеріліп, қарастырылып отырғандығында. Тарихнамалық талдау қазіргі заманғы тарихи ой-пікірлердің қағидаттары мен тұжырымдарының негізінде жасалды. Сонымен бірге, біздің ойымызша, тарихнамалық зерттеудің жаңалығы мен маңыздылығы мынада:
- кең көлемдегі зерттеу әдебиеттеріне тарихнамалық талдаудың негізінде бірінші рет Қазақстандағы нарық пен кәсіпкерліктің генезисі тарихнамасы дәуірленіп, дәйектелді;
- отаршылдық-капиталистік даму жағдайындағы Қазақстанның модернизациялану ерекшелігі туралы мәселе бойынша зерттеушілердің көзқарастарының эволюциясы көрсетілді;
- революцияға дейінгі қазақ қоғамының нарықтық трансформациясын зерттеудің болашағы белгіленді;
- өңірлік деңгейдегі салалық нарықтардың өзіндік болмысы мен ерекшеліктері анықталды;
- Қазақстандағы нарық пен кәсіпкерлік генезисі мәселесін зерттеудегі жаңа теориялық-әдістемелік көзқарастар түсіндірілді;
- зерттеліп отырған мәселенің ұғымдық-категориялық аппараты бойынша пікірталастық мәселелер қарастырылды.
^ Диссертациялық зерттеудің ғылыми-практикалық маңызы зерттеу материалдарын экономикалық және әлеуметтік тарих, кәсіпкерлік тарихы бойынша ғылыми-зерттеу еңбектерінде қолдануға болатындығында. Диссертациялық материалдарды студенттер мен магистранттарға арналған оқу құралдарын, оқулықтар мен арнайы курстар құрастыруда қолдануға болады.
^ Зерттеудің нәтижелерінің сарапталуы мен жариялануы Диссертациялық зерттеудің негізгі түйіндері мен нәтижелері 50-ден астам мақалалар, монографиялар мен халықаралық және республикалық ғылыми конференциялардағы баяндамалар арқылы жарияланды. Соның ішінде 14 жарияланым Қазақстан Республикасы БҒМ білім және ғылым саласын бақылау жөніндегі Комитет ұсынған республикалық ғылыми мерзімдік басылымдарда және 5 астам шетелдік ғылыми басылымдарда жарық көрді. Диссертациялық жұмыс С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің тарих, археология және этнология кафедрасының кеңейтілген мәжілісінде талқыланып, қорғауға ұсынылды.
^ Диссертацияның құрылымы кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан, белгілеулер мен қысқартулардан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
SUMMARY
Mamytova Saule Nasenovna
Historiography of market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan
in the second half of XIX - early XX century
07.00.09 – Historiography, Source Study and Methods of Historical Research
^ Dissertation Abstract for the Competition of the Scientific Degree of the Doctor of Historical Sciences
The Object of the dissertational research is the historiography of market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan during the second half of XIX - beginning of XXI century.
The Relevance of this theme of research depends mainly of the degree of its scientific analysis. An interest to the problems of the market development history and business practices immeasurably increased in the modern Kazakh society that was caused on the one hand by current social circumstances, and with another - the apparent lack of attention to the problem, its' counterfeiting, deformation of the positive potential of the market in the Soviet era.
^ The Research objective is to study the complex of historiographical problems associated with the history of the market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan in the second half of XIX - beginning of XX-th century.
In accordance with it the objects of this dissertation research are as follows:
- to analyze of the theoretical and methodological approaches the predecessors in studying the history of the market and entrepreneurship;
- to determine the content and boundaries of the concepts of "market" and "enterprise" with an emphasis on their application to the Kazakh society in pre-revolutionary period;
- to allocate under study problem and their specific characteristics;
- to carry out critical analysis of major trends and outcomes of learning problems;
- to focuse on the unexplored issues and those that require additional elucidation;
- to form own author's position on the researched theme.
^ The Theoretic-methodological basis. The concept of "combined systematic" historiography was taken to the research process. The methodological basis of the research was made by general scientific methods (analysis, synthesis, induction, deduction) and a specially-historical methods.
^ Chronological frameworks of the historical works, which is analyzed in the dissertation, covers the period from 60 years of XIX century until the beginning of the XXI century.
Territorial frameworks of the dissertation covers the territory of Kazakhstan. Particular attention is paid to regions that experienced the greatest impact of market capitalization, large centers of commercial ranching and commercial farming, commercial and industrial fisheries.
^ The scientific novelty of work is that the problem of studying the history of the market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan in the second half of XIX - beginning of the twentieth century is considered up for the first time in the history. The historiographical analysis is conducted on the basis of the provisions and findings of modern historical thought. However, in our view, the novelty and significance of historiographical study is as follows:
- on the basis of historiographical analysis of a wide range of research literature for the first time has been given and proved periodization of historiography of the market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan;
- the evolution of representations of the researchers on the specifics of the modernization of Kazakhstan in the context of colonial-capitalist development is shown;
- prospects of the study of market transformation of pre-revolutionary Kazakh society are indicated;
- originality and development features of industrial markets in the regional context are discovered;
- new theoretical and methodological approaches are discovered in studying the problem of the market genesis and entrepreneurship in Kazakhstan;
- discussion points on the conceptual-categorical system of the research is reviewed.
Scientific and practical significance of the dissertation study is that the research materials can be used in research works on the economic and social history, history of entrepreneurship. It is also can be used in the development of training manuals, textbooks and special courses for students and postgraduates.
Work approbation. The main points and conclusions of the dissertation were presented in more than 50 articles, monographs and reports on international and national scientific conferences. Publications athem were presented in national scientific journals, recommended by the Committee for Control in Education and Science of the Republic of Kazakhstan in international scientific journals. The research work is discussed and recommended for defense at enlarged meeting of the Department of History, Archaeology and Ethnology of Pavlodar State University named after S. Toraighyrov.
The dissertation structure consists of an introduction, four parts, conclusion, symbols and abbreviations, a list of used sources.