Моўныя сродкі суб’ектыўнай ацэнкі ў прозе Якуба Коласа
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
°мяншальнасць словам:
Нейкі вясёлы матыўчык (10)
Спуджаны верабейчык (45)
Рубельчык грошай (61)
СУФІКСЫ СУБЕКТЫЎНАЙ АЦЭНКІ ЯКІЯ ВЫРАЖАЮЦЬ СТАНОЎЧУЮ АЦЭНАЧНАСЦЬ Ў ПРЫМЕТНІКАХ
Асабліва варта разгледзець прыметнікі, утвораныя пры дапамозе суфіксаў субектыўнай ацэнкі, г.зн. такіх суфіксаў, пры дапамозе якіх словах надаецца пэўная эмацыянальна-экспрэсіўная афарбоўка.
Значнае месца у творы Якуба Коласа На прасторах жыцця займаюць прыметнікі з суфіксамі субектыўнай ацэнкі.
Могуць быць вылучаны наступныя суфіксы:
еньк-, -эньк-, -аньк- : сіненькі, маленькі, мяганькі (і радзей: мяккай), сухі (і радзей: сухенькі) і інш; словы з гэтымі суфіксамі набываюць памяншальна-ласкальныя адценні.
Лагодненькая ўсмешка (7)
Прыгожанькая дзяўчынка (20)
Старэнькія бабкі (31)
Нізенькі Пятрусь-званар (32)
Ладненькая дзяўчынка (36)
Свежанькіх губках (37)
Акуратненькі паварот-загіб (43)
Беленькімі галубкамі (43)
Вузенькаю сцежкаю (43)
Маленькай рачулачкі (44)
Старэнькі дубок (88)
СУФІКСЫ СУБЕКТЫЎНАЙ АЦЭНКІ ЯКІЯ ВЫРАЖАЮЦЬ СТАНОЎЧУЮ АЦЭНАЧНАСЦЬ Ў ПРЫСЛОЎЯХ
Формы субектыўнай ацэнкі ў прыслоўях выражаюцца без параўнання з дапамогай суфіксаў -еньк- (-аньк-),-ачк-, (-ячк-) тыпу хуценька, скоранька каб надаць словам больш экспрэсіўнасці.
Трошачкі супярэчыць сурёзнасці (7)
Памаленечку перастаўляла ногі (11)
Ніколечкі не здзівіўся (15)
Ціхенька сказала (17)
Акуратненька запісан (20)
Паціхеньку паспеўваў (30)
Ціхенька адчыніў (32)
Раненька паехаў (33)
Зграбненька ляжаць (42)
Нічагусенькі не застаецца (61)
Нядаўначка ж яна прызналася (62)
Борздзенька прачытаў (73)
Акуратненька капайце (89) [18]
4.3 Словаўтваральныя сродкі ў трылогіі На ростанях
Нумарацыя старонак паводле Колас Я. На ростанях. трылогія. - Мн.: Дзярж. вуч.-пед. выд-ва МінАсветы БССР, 1958.
Неалагізм:
... ішла спрэчка аб свяце. Усе цельшынскія законнікі і законніцы сыйшліся тут і горача сыдзлі погляды супраціунага боку. (стар. 46) (тут аўтар пагуляў словамі ператварыўшы польскае zakonnik (сябра рэлігійнай арганізацыі) на новы лад - чалавек, які знаецца на законах).
Аказіяналізм і дыялектны абарот:
... няіменна ... (стар. 6)
... покі не ... (стар. 7)
... з аблады ... (стар. 7)
... Чуць-чуць ... (стар. 7)
... адхаялі ... (стар. 7)
... бо жывы ў землю не палезеш, ... (стар. 8)
... мнагалучныя напісы - ... (стар. 10)
... драбязговыя ... (стар. 12)
... вельмі падзячан. ... (стар. 20)
Да вас, панычу, там маладыцы прышлы - лыст напысаць хочуць. (стар. 20)
Ны выдаю, панычыку. (стар. 20)
... раматус, ... (стар. 21)
... у шафе сярод гражданских и уголовных дел, стаяла бутэлька з царскімі слязьмі, ... (стар. 21)
... вучыцімеце? (стар. 31)
... шрубка, ... (стар. 33)
Чэсю! - ... (стар. 40)
... дзяўчынка-падлетак, ... (стар. 40-41)
... дарэктарам, ... (стар. 42)
... як там гарбата? - ... (стар. 42) ... і селі піць чай. ... (стар.42-43)
... цэлую асміну ... (стар. 42)
... збітая з тропу: ... (стар. 44)
... сумыслу ... (стар. 52)
... фуз, ...(стар. 53)
... памястоўная. ... (стар. 55)
... зафанабэрыўся. ... (стар. 58)
... мнагалучная, ... (стар. 58)
... развясельваць? (стар. 61)
... як у хвэбры, ... (стар. 61)
... ў цяплушку ... (стар. 64)
... нерухлівымі ... (стар. 70)
... ... пустацікавец? ... (стар. 75)
... яй-права! (стар. 76)
... раскатурхалі б ... (стар. 76)
... Было што піты і есты, але прынукі не было, - ... (стар. 76-77)
Проша, проша! - ... (стар. 77)
- Вы яго, панічок, частавацімеце? - шэптам спыталася бабка. (стар. 88)
- От распуста, - ківала галавою пані падлоўчая, ... (стар. 90)
... роданачальнікі Цельшына дабрахоць уступілі свае правы больш маладым і здаровым (стар. 95)
Чаго пазіраеш, падла пранцаватая? Цягні мяне! (стар. 96)
А ні дзлэнг! - крыкнуў а. Мадэст. (стар. 96)
... падыходзіў да музычнае скрыначкі, заводзіў тыя кружкі, якія яму асабліва падабаліся, ... шоў у свой пакой на супачынак. (стар. 99)
Узяў аскабалак і ... цопнуў па галаве, ... (стар. 111)
Пабяруць калы і пачнуць матлашыць адзін аднаго. (стар. 112)
- Майму супарату і калегу ніжэйшае шанаванне! (стар. 117)
... і праз колькі гадоў зрабіцца поўным вахлаком, ...(стар. 131)
Ваша бабка - ілгарка, і самі вы - ілгар, - запратэставала Ядвіся. (стар. 134)
А мабуць, звоняць.
...
Ужо, мабуць, піп прыіхаў: штось забомкалі.
- Спавядацісямем?
А мабуць, шчо так. (стар. 140)
- Саладушнік ты, шчоб ты захлынуўся! (стар. 143)
- А ты сам куды пражэсса? (стар. 143)
... а цяпер, аблюманы і абрынданы, прычашчацца прыпёр? (стар. 143)
А куды вы, паненачка, ехацімеце? (стар. 163)
- А як жа вам, панічок, там Бог паводзіў? - пытае яна. (стар. 167)
... Лабановіч нават ускінуў плечы, каб падняць свой лапсярдак, як паспелі назваць гэтае важнае адзенне для афіцыйных выступленняў. Сапраўды, да гэтае адзежыны больш падыходзіла слова лапсярдак, чым сурдут, бо ён быў пашыты на чалавека шырынёю з аршын у плячах і на паўтары, а то і цэлых дзве галавы вышэйшага ад Лабановіча. Апрача таго, на сурдуце былі сякія-такія плямы, паходжанне якіх можна было б вытлумачыць неасцярожна ўпаўшымі капкамі верашчакі. (стар. 157)
СУФІКСЫ СУБЕКТЫЎНАЙ АЦЭНКІ ЯКІЯ ВЫРАЖАЮЦЬ СТАНОЎЧУЮ АЦЭНАЧНАСЦЬ Ў НАЗОЎНІКАХ
) -ішч-, -ышч- выражаюць узвелічальнае стаўленне, а таксама пазначае вялікія памеры:
... на велізарных лапцішчах ... (стар. 31)
2) -ік-, -ык- (брацік, коцік); выражаюць ласкальнасць, павагу, памяншальнасць:
... панічыку! (стар. 6)
На цвінтарыку духавенства прыпыняецца (стар. 144)
... мосцікі, ... (стар. 37)
У адной кнізе знайшоў невялічкі лісцік ?/p>