Моўныя сродкі суб’ектыўнай ацэнкі ў прозе Якуба Коласа
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
?й напітак, які пюць толькі багі. (стар. 149)
Яны з настаўнікам падселі да стала і пачалі зноў піць, як бы гарэлкі ў вочы не бачылі. (стар. 149)
- Што вы сёння нешта не ў гуморы? (стар. 152)
...усё казала за тое, што Грынько жыў панам. (стар. 155)
Толькі не трэба труса задаваць: глядзі смела, кажы адважна, рэж з-за пляча - храбрасць гарады бярэ! (стар. 156)
Вучні ж адчувалі сябе мала чым лепей за тых цялят, якіх загналі на разніцу. (стар. 159)
Так, бабка, на пары сваіх прыехаў. (стар. 166) [19]
3.4 Вывад па раздзеле
Аналіз фразеалагічных сродкаў у творах Якуба Коласа Дрыгва, На ростанях, На прасторах жыцця паказвае, што для мастацкай мовы пісьменніка фразеалагізмы характэрныя ў вялікай ступені саступаючы па частаце ўжывання адно лексіка-семантычным (метафарам).
Раздзел 4. Словаўтваральныя сродкі выражэння субектыўнай ацэнкі ў прозе Якуба Коласа
Словаўтваральныя сродкі выражэння субектыўнай ацэнкі - асноўны ў мастацкай мове спосаб выразнага выкарыстання словаўтварэння праз стварэнне пісьменнікамі індывідуальна-аўтарскіх неалагізмаў, паколькі тыя экспрэсіўныя, у адрозненне ад кананічных словаў, экспрэсіўнасць якіх неабавязковая. [23] Дасціпнае іх выкарыстанне ў тэкстах, якое не ператвараецца ў самамэту ўхвалялася філолагамі: Л.А. Булахоўскі, напрыклад, пісаў, што такія словы, ужытыя на сваім месцы, узбагачаюць мастацкую мову і апраўдваюць сваё нараджэнне і існаванне. [24]
Цікавыя новаўтварэнні з выразным для ўспрыняцця экспрэсіўна-эмацыйным зместам […] Абектам аналізу […] зяўляюцца стылістычныя неалагізмы [25], у тым ліку - лексічныя аказіяналізмы і патэнцыйныя словы [26]. […] Стварэнне індывідуальна-аўтарскіх неалагізмаў у мастацкай літаратуры здзяйсняецца з дапамогаю ўсіх спосабаў словаўтварэння, што характэрныя […], - марфалагічнага, лексіка-семантычнага, марфолага-сінтаксічнага і лексіка-сінтаксічнага. […] Асаблівую групу складаных словаў, што назіраюцца пераважна ў асобных аўтараў, складаюць імянныя злучэнні, у чыім складзе маецца дадатак.
З афіксальных неалагізмаў часцей за іншыя назіраюцца суфіксальныя. Суфіксы розныхгрупаў (са значэннем асобы, субектыўнай адзнакі і інш.) у спалучэнні з вытворчымі словамі зключаюць у сабе дастатковую інфармацыю камунікацыйнага і эстэтычнага храктару, што дазваляе шырока выкарыстоўваць суфіксальныя ўтварэнні ў экспрэсіўных мэтах. [14, 76]
4.1 Словаўтваральныя сродкі ў аповесці Дрыгва
Нумарацыя старонак паводле Колас Я. Дрыгва: аповесць, паэма, апавяданні: Для сярэд. шк. узросту / Уклад. М. Зелянкова; Маст. Г. Шапялевіч. - Мн.: Юнацтва, 1990.
Прэцэдэнтнае імя:
Маю і прозвішча, як і ўсякі чалавек, але яно мне непатрэбна тут. А калі хочаце зваць мяне, то завіце Нявідны. ... Справа ў тым, што я вяду патаемную, або, як гаворыцца, падпольную, работу... (стар. 58)
... пра даносчыка Марціна Крука. (стар. 112)
... Калі ён ачнуўся, то ўбачыў, што ляжыць на падлозе, а каля яго стаіць страшны Адольф, ... ён думаў, што цяпер яму павераць, але рыжы зноў назваў страшнае імя... (стар. 143)
Імянное спалучэнне:
... над круглымі купамі-шапкамі кучаравай лазы (стар. 5)
... над бародаўкамі-купінамі (стар. 5)
... чайкі-душагубкі (стар. 5)
... плёскаюцца самы, узнімаючы срэбныя кругі-абручы (стар. 5)
... пасля кожнага ўзмаху вясла кружацца віркі-леечкі (стар. 23)
хоць з дзесятак смелых ахвотнікаў-чырвонаармейцаў (стар. 44)
рукою здольнага майстра, стажка-мурашніка, ... (стар. 45)
Казак-хлопец! (стар. 78) [17]
4.2 Словаўтваральныя сродкі ў аповесці На прасторах жыцця
Нумарацыя старонак паводле Колас Я. На прасторах жыцця: аповесць, апавяданні. - Мн.: Юнацтва, 1986.
СУФІКСЫ СУБЕКТЫЎНАЙ АЦЭНКІ ЯКІЯ ВЫРАЖАЮЦЬ СТАНОЎЧУЮ АЦЭНАЧНАСЦЬ Ў НАЗОЎНІКАХ
) -ушк-, -юшк- выражаюць памяншальна-ласкальныя адценні.
Мая дачушка (63)
Называй мяне дзедушка (52)
2) -ік-, -ык- (брацік, коцік); выражаюць ласкальнасць, павагу, памяншальнасць:
Свайго дворыка (7)
Запрог бацька коніка (17)
З мілым тварыкам (20)
Змясціла свае вершыкі (20)
Сто вёрст з хвосцікам (34)
Новыя мосцікі (43)
Прыбраныя мэндлікі (43)
Не хачу за гаспадарыка (79)
Падай камісарыка (79)
3) -інк- (галінка, трасцінка); выражае пяшчоту, ласкальнасць:
Кошачку з белаю грудзінкаю (17)
Мясцінка знайшлася (45)
Чарнеліся лапінкі (53)
Ведае такую мясцінку (61)
4) -ок-, -оўк- (браток, ваўчок, бачок); нясе адценне ласкальнасці.
Таксама суфікс -ок-, -оўк- выражае малыя памеры:
Яе русавая галоўка (20)
5) -ічк- , -ечк-, -ц- (вадзічка, крынічка, паленца); несе адцеене пяшчоты, ласкальнасці, малых памераў:
Назаўтра ранічкаю (9)
Прагрэтае акенечка (22)
Стук у акенца (22)
За пярылца бярэцца (68)
Адным звенцам (82)
6) -очк-, -ачк-, -к-, -ачц- Гэтыя суфіксы, як правіла, маюць значэнне ласкальнасці і пяшчоты :
Дванаццаць гадкоў (7)
Адну рысачку (7)
Прыветныя вочкі (7)
На губках свеціцца ўсмешка (7)
Праводзіць яснымі вочкамі (7)
Хустачку на плечы накінула (11)
Зірнулася ў люстэрачка (11)
Хвіліначку памаўчаўшы сказаў (16)
Прыгарнула чорную кошачку (17)
Забрала свае пакуначкі (17)
Запісан на паперачцы і аздоблен рысуначкамі (20)
Спыніліся каля фігуркі (29)
Божачкі, якая распуста пайшла (31)
Ручачку зламаў яму (33)
Вось браткі (36)
Паперку напіша (36)
Закрасаваць на губках (37)
Белыя гугачкі (43)
Беленькімі галубкамі (43)
На беразе рачулачкі (44)
Чародка жэўжыкаў (45)
Мае дзетачкі (51)
Лепш дзедка (52)
Чарнеліся лясочкі (53)
7) -чык- надае п?/p>