Адрасаты любоўнай лірыкі С. Ясеніна
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
і.
Ведаеш ты самотны світанак,
Ведаеш холад восені сіні.
["Ты такая ж простая, як усё... С. 142]
Праўда, тут жа сабе супярэчыў, праз два радкі адзначаючы: Твой абразы і строгі аблічча Па капліца вісеў у Разань. Хіба гэта простая?
Жніўня яму выклікала, што ёй ужо 32, яна старэй яго на чатыры гады, што аддала яна сваю маладосць, свежасць, душу і цела іншаму, што яна як бы выпіта і спустошана сваім мінулым. А Ясенін, не вытрымаўшы, адказваў ёй на гэта ў сваіх вершах так:
Няхай ты выпіта іншым,
Але мне засталося, мне засталося
Тваіх валасоў шкляны дым
І вачэй восеньская стомленасць.
О, узрост восені! Ён мне
Даражэй юнацкасці і лета.
Ты стала падабацца ўдвая
Ўяўленню паэта.
[Няхай ты выпіта іншым... С. 143]
Але, відаць, гэтыя ўнутраныя матывы раздражнення, комплексы, як мы б цяпер сказалі, былі ў Аўгусты Леанідаўны сталымі. І ў наступных вершах Ясенін замаўляе яе зноў і зноў: Гэта золата восеньскае, Гэтая пасму валасоў бялявых - Усё зявілася, як выратаванне клапатлівага павесіць. Запэўнівае што яго ані не палохае тое, што Чужыя вусны разнеслі Тваё цяпло і трапятанне цела.
Але яна ўсё марудзіла і марудзіла з рашучым крокам. А час і акалічнасць працавалі ўжо супраць іх. Яна была заваленая працай, ён пашкодзіў руку і трапіў на два месяцы ў бальніцу, а потым - па літаратурным і грашовым справах то і справа зяжджаў з Масквы. Сустрэчы сталі ўсё радзей і радзей. Убачыўшы Аўгусту аднойчы на вуліцы, Ясенін саскочыў з рамізніка, падбег да яе і сказаў: Пражыў з вамі ўжо ўсю нашу жыццё. Напісаў апошні верш .
І тут жа ціха прачытаў ёй:
Вечар чорныя бровы насопил.
Нечыя коні стаяць у двара.
Не ўчора я маладосць прапіў?
Разлюбіў ці цябе не ўчора?
[Вечар чорныя бровы насопил... С. 147]
Хоць, хіба тут гаварыцца пра канец любові, хіба так разлюбливают і развітваюцца? І каментаваць-то не трэба, дастаткова прачытаць далей. Па сутнасці справы, гэта новая клятва і гімн ўсё той жа кахання:
Пазабываю я змрочныя сілы,
Што мучылі мяне, губячы.
Аблічча ласкавы! Аблічча мілы!
Толькі адну не забуду цябе.
Хай я буду любіць іншую,
Але і з ёю, з каханай, з другога,
Распавяду пра цябе, дарагую,
Што калісьці я клікаў дарогай.
[Вечар чорныя бровы насопил... С. 147]
І вядома ж, гэта не быў яшчэ разрыў. Канчатковага развітання адносін паміж паэтам і Аўгустай Леанідаўна наогул ніколі не адбылося. Ясенін проподал изх яе жыцця, а потым зноў нечакана зяўляўся, часта толькі затым, каб некалькі хвілін моўчкі паглядзець на яе. Хто ведае, не паспяшаемся паэт са сваёй апошняй жаніцьбай на С.А. Талстой і...
У апошні раз, - піша Міклашэўскі, - я бачыла Ясеніна ў лістападзе 1925 года, перад тым як ён лёг у бальніцу (клініку неўрозаў).
Быў хворы мой сын. Я сядзела каля яго ложка. Паставіла яму градуснік і чытала ўголас.
Увайшоў Ясенін і, калі ўбачыў мяне каля майго сына, прайшоў ціхенька і зашаптаў:
Я не буду перашкаджаць...
Сеў у крэсла і доўга моўчкі сядзеў, потым устаў, падышоў да нас.
Вось усё, што мне трэба, - сказаў шэптам і пайшоў.
У дзвярах спыніўся:
Я кладуся ў лякарню, прыходзьце да мяне.
Я ні разу не прыйшла. Думала, там будзе Тоўстая... [19, С.156]
Калі жніўня ішла за закрытым труной паэта, у яе паўстала дзіўнае жаданне - убачыць яго валасы, пагладзіць іх. Але калі знялі века, яна ўбачыла замест яго прыгожых, пышных, залатых валасоў прамыя, гладка прычэсаныя, пацямнелыя ад гліцэрыны валасы (змазалі здымаючы маску). І ёй стала бязмежна шкада.
Потым пайшлі бясконцыя вечары памяці Ясеніна, канцэрты, спекуляцыя на яго жыцця і смерці. Многія набылі на гэтым і славу, і грошы. Яна ж, якая мела на ўсё гэта поўнае права (Ты адна... магла быць спадарожніцай паэта"), замкнула свае вусны і рашуча адмовілася ад усіх выступаў, нават простага публічнага чытання вершаў, ёй прысвечаных. А потым і зусім зехала з Масквы ў Бранскі тэатр. Успаміны Аўгусты Леанідаўны Міклашэўскі сціпла зявіліся толькі ў 1960 годзе ў Настаўніцкае газеце, а ў перапрацаваным і дапоўненым выглядзе ў 1963-м у Растове-на-Доне ў часопісе Дон.
Паглыбляецца і філасофскае асэнсаванне паэтам лірычных тэм. Ясенін ставіць пачуццё кахання ў сувязь з агульнымі працэсамі жыцця, спрабуе ўлавіць іх ўнутранае ўтрыманне, іх заканамернасць. Паэт сцвярджае, што каханне-вышэй завядання, вышэй самай смерці. Адзін са сваіх лірычных эцюдаў ён пачынае сумнай канстатацыяй: Жыццё - падман з чароўнай тугою... - і распавядае пра здрадах і адрачэнне лёгкіх сябровак, лёгкіх сяброў. А заканчвае верш так:
Ні і ўсё ж, Заціснуты і гнаны,
Я, гледзячы з усмешкай на світанак,
На зямлі, мне блізкай і каханай,
Гэтую жыццё за ўсё дзякую.
[Жыццё - падман з чароўнай тугою... 1925 C. 169]
Строгую, мудрую філасофію паэт часам змякчае гумарам, падсвятляе жартам. Вельмі паказальна ў гэтым сэнсе верш Відаць так заведзена навекі... - адно з тых, што былі навеяныя рэальнымі сустрэчамі, рэальнымі падзеямі ў жыцці. У ім апісаны выпадак, які папярэднічаў апошняй жаніцьбе паэта. На вуліцы ў Маскве ён пачуў катрынку, пайшоў, убачыў папугая, і той выцягнуў яму на шчасце канверт. У ім апынулася кольца, яно было медным, неўзабаве счарнела - значыць, па народных прыметах, жаніцьба і няўдача... Верш жа, напісанае з гэтай нагоды, дыхае любоўю да жыцця, гумарам, ціхай сумам:
Мілая мне хутка стукне 30,