Адрасаты любоўнай лірыкі С. Ясеніна
Дипломная работа - Литература
Другие дипломы по предмету Литература
І зямля падабаецца больш, чым мне з кожным днём.
Таму і сэрца стала сніцца,
Што гору я ружовым агнём.
Калі гарэць, так ужо гарэць згараючы,
І нездарма ў ліпавы колер
Дастаў я кольца ў папугая -
Знак таго, што разам нам згарэць.
Тое кольца надзела мне цыганка.
Зняўшы з рукі, я даў яго табе,
І цяпер, калі сумуе шарманка,
Не магу не думаць, не робеть.
У галаве балотны блукае вір,
І на сэрцы шэрань і імгла:
Можа быць каму-небудзь іншаму
Ты яго са смехам аддала?
..........................................
Ну і што ж! пройдзе і гэтая рана.
Толькі горка бачыць жыцця край.
У першы раз такога хулігана
Падмануў пракляты папугай.
[Відаць так заведзена навекі... 1925 С. 166]
адценне сумнай іроніі ёсць і ў вершы "Не глядзі на мяне з папрокам..., дзе складаны лірыка-драматычны сюжэт завяршаецца гуллівай сентэнцый:
Але і ўсё ж, цябе пагарджаючы,
Я збянтэжана адкрыю навек:
Калі б не было пекла і раю,
Іх бы выдумаў сам чалавек.
["Не глядзі на мяне з папрокам... 1925 С. 145]
Вершы пра каханне, напісаныя ў апошнія гады жыцця паэта, прасякнутыя нянавісцю і пагардай да ўсякага роду няпраўдзе ў чалавечых адносінах, да разліку жаночаму хітрасьці, да кахання без цяпла, без вернасці, без гонару. Паэт гнеўна асуджае напоены ласкаю хлусня, ён не прымае жанчын легкадумна, хлуслівых і пустых і з тугою піша пра сэрцах ахаладзелых, не здольных дарыць людзям каханне. Мара аб чыстай, ўзвышае чалавека кахання была адным з скразных матываў лірыкі Ясеніна; ў апошнія гады яна трансфармавалася ў ідэал першароднага, радаснага, жизнетворящего пачуцці. Пра гэта напісана верш Лісце падаюць, лісце падаюць...:
Што жадаць пад жыццёваю ношкаю,
Праклінаючы надзел свой і дом?
Я хацеў бы цяпер добрую
Бачыць дзяўчыну пад акном.
Каб з вачыма яна валошкавага
Толькі мне -
Не каму-небудзь -
І словамі і пачуццямі новымі
Супакоіла сэрца і грудзі.
Гэты ж матыў гучыць і ў вершы Свішча вецер, сярэбраны вецер...:
Хай на акенцах гнілая волкасць,
Я не шкадую, і я не засмучаны.
Мне ўсё роўна гэтае жыццё спадабалася,
Так спадабалася, як быццам у пачатку.
Зірне ці жанчына з ціхай усмешкай -
Я ўжо ўсхваляваны. Якія плечы!
Тройка Ці проскачет дарагі зыбкай -
Я ўжо ў ёй і скачы далече.
Дадзенае верш - з так званага зімовага цыклу, напісанага ў самы апошні адрэзак жыцця Ясеніна. І тут каханне паўставала яго погляду як прытулак ад завеяў і бед, як падарунак лёсу:
Ах, завея такая, проста чорт вазьмі,
Забівае дах белымі гвоздьми.
Толькі мне не страшна, і ў маім лёсе
Шалапутным сэрцам я прыбіты да цябе.
[Ах, завея такая... 1925 С. 141]
1.7 Шаганэ ты мая, Шаганэ!..
Стварэнне цыклу вершаў Персідскія матывы Ясенін задумваў ужо даўно, з таго часу, як пазнаёміўся з шэдэўрамі персідскай класікі. Думка аб такім цыкле ўзнікла разам з марай аб Персіі. Гэты цыкл павінен быў быць незвычайным - вяршыняй яго творчасці. Ясеніну было ясна што яна яшчэ не дасягнута. Персідскія вершы падабаліся Ясеніну, ён лічыў іх лепшымі з усіх што напісаў. Цыкл Персідскія матывы - гэта шматпланавае твор.
Па-першае, вершы кажуць аб свеце у якім жыве паэт, інакш ён і не ўмее. Па-другое, вершы цыклу распавядаюць пра каханне чалавечай. Ясенін бачыў нязменную сучаснасць гэтай тэмы. І калі чытаў вершы А. Фета, і калі знаёміўся з перакладамі персідскіх лірыкаў, ён разумеў, што эмоцыі чалавечыя, калі і мяняюцца, то вельмі павольна. Ён вырашыў унесці свой уклад у вечную тэму.
Два першыя вершы былі прысвечаны любові. У вершы Шаганэ ты мая,Шаганэ!.. Паэт звяртаецца са словамі любові і пяшчоты да персиянке Шаганэ. Ён не кліча яе цудоўнай, як гэта мела месца ў другім вершы, калі гаворка ішла аб персиянке Лале. Шаганэ - не службовы вобраз.
Новага паэтычнаму ладу паэт надае пэўныя жыццёвыя рысы: Шаганэ - разумная і сурёзная і ў той жа час жыццярадасная і вясёлая. З яснай усмешкай, з песняй, як птушка, сустракае яна раніцу жыцця. Шаганэ рэальная і таму яшчэ, што на яе страшна падобная дзяўчына якая жыве на поўначы і добра вядомая паэту. Разам з тым і стаўленне Ясеніна да персиянке атрымлівае новую форму выказвання.
У вершы, напрыклад, няма рытарычных тлумачэнняў ў каханні. І ў той жа час ад радка да радка, ад строфы да строфы паступова ўзмацняецца лірычная насычанасць Шаганэ ты мая, Шаганэ. дасягаецца гэта ўзмацненне і за кошт паўтарэння імя персиянки у радку, і за кошт завяршэння строфы гэтай радком, і за кошт, нарэшце, прымянення кальцавой рыфмы. Адбываецца тое ж, што ў размоўнай мове здараецца са словам каханая. Часта паўтаранае, збітае, яно ў вуснах закаханага валодае невытлумачальнай прывабнасцю, пераканаўчасцю і дасканалай навізной.
Пачуцці паэта абвостраныя і зменлівыя, як хвалістая жыта пры месяцы. І ў гэтай напружанасці і няўстойлівасці эмоцый ўся яго жыццё:
Гэтыя валасы ўзяў я ў жыта,
Калі хочаш, на палец вяжы -
Я ніколькі не адчуваю болю.
Я гатовы распавесці табе поле.
Пра хвалістую жыта пры месяцы
Па кучараў ты маім здагадайся.
Дарагая, жартуй, усміхайся,
Не будзі толькі памяць ўва мне
Пра хвалістую жыта пры месяцы.
[Шаганэ ты мая, Шаганэ!.. С. 178].
Чацвёртае верш цыклу "Ты сказала, што Саадзі... было напісана 19 сьнежня 1924. У ім развіваецца тэма кахання. У вершы Шаганэ ты мая, Шаганэ!.. П