ДзяржаСЮна-прававое становiшча княства ЛiтоСЮскага СЮ складзе Рэчы Паспалiтай
Информация - Юриспруденция, право, государство
Другие материалы по предмету Юриспруденция, право, государство
ры СЮзначальвалi не манахi, а свецкiя людзi, нават католiкi.
Па-другое, каралi прысвоiлi сабе права перадаваць цэрквы i манастыры СЮ апеку грамадзянскiм асобам. КаралеСЮскi прывiлей звычайна дазваляСЮ апекунам браць "все пожнткн церковные себе н ужнвать нх до жнвота своего". У вынiку гэтага праваслаСЮныя цэрквы i манастыры невыпадкова рабiлiся кармушкай для любых каралеСЮскаму сэрцу лiслiСЮцаСЮ. Больш таго, некаторыя феадалы пачалi здаваць праваслаСЮныя цэрквы, якiя знаходзiлiся СЮ iх уладаннях, у арэнду.
Па-трэцяе, кароль прысвоiСЮ права найвышэйшага суда над праваслаСЮнымi святарамi i тым самым замацаваСЮ шлях для злоСЮжыванняСЮ.
Усё гэта падрывала царкоСЮную арганiзацыю знутры, i яна хутка апынулася на краi безданi: царкоСЮныя законы парушалiся вышэйшымi святарамi, веруючыя пераходзiлi СЮ каталiцызм, пратэстантызм. Тым не менш, нягледзячы на неспрыяльныя гiстарычныя СЮмовы, праваслаСЮе цвёрда трымалася СЮ народных нетрах з яго шматвекавой культурай, традыцыямi, мовай, звычаямi.
Палiтыка акаталiчвання краю адпавядала i задумам папы рымскага, якi марыСЮ падпарадкаваць сабе не т^дькi Беларусь i Украiну, але i Маскву. ПраСЮда, папскi легат езуiт Антонiо Пасевiна, якi меСЮ даручэнне схiлiць да каталiцызму РЖвана Грознага, прапанаваСЮ абмежавацца Вялiкiм княствам ЛiтоСЮскiм, сканцэнтраваСЮшы тут усе свае сiлы. Пры гэтым ён раiСЮ да мэты iii не напрамкi, а кружным шляхам, праз царкоСЮную унiю. Спачатку, на яго думку, трэба было схiлiць на свой бок праваслаСЮных епiскапаСЮ праз царкоСЮную унiю, не кранаючы пытанняСЮ дагматыкi i культу. А потым крок за крокам прасоСЮваць каталiцкую дагматыку i культ ужо праз унiяцкую царкву. Гэты план, разлiчаны на шмат гадоСЮ, меСЮ на СЮвазе той факт, што працоСЮныя масы моцна трымаюцца веры дзядоСЮ i спачатку трэба СЮ нетрах унii СЮзгадаваць i выхаваць пакаленне, больш цярпiмае да каталiцкай веры, а потым яго патроху i непрыкметна акаталiчыць. У процiлеглым выпадку, папярэджваСЮ А. Пасевiна, магчыма паСЮстанне праваслаСЮных супраць улады каiёла.
Згодна з гэтым планам, езуiты распачалi на Беларусi падрыхтоСЮку iдэалагiчнай i псiхалагiчнай глебы для царкоСЮнай унii. Першапачаткова патрэбна было пераканаць магнатаСЮ, шляхту, праваслаСЮных святароСЮ у гiстарычнай неабходнаii унii праваслаСЮнай i каталiцкай цэркваСЮ. Асаблiва на глебе унii завiхаСЮся П.Скарга. Адукацыю ён атрымаСЮ у Рыме, даСЮ там чатыры зарокi манаха ордэна езуiтаСЮ i СЮ 1570 г. быСЮ накiраваны СЮ Рэч Паспалiтую. Хутка ён стаСЮ "душой усiх мерапрыемстваСЮ" С.Батррыя, а затым "думкай i пяром" езуiцкага караля Жыгiмонта III. Ён садзейнiчаСЮ развiццю Вiленскага калегiума i перабудовы яго СЮ акадэмiю, заснаваСЮ i кiраваСЮ Полацкiм калегiумам, пiсаСЮ i выдаваСЮ рэлiгiйную лiтаратуру. НеСЮзабаве П.Скарга зразумеСЮ, што рэлiгiйныя спрэчкi нясуць згубу дзяржаве. Шлях да СЮмацавання айчыны ён бачыСЮ у пераадоленнi пратэстантызму як найбольшай небяспекi дзяржаСЮнаii i СЮ абяднаннi шляхам царкоСЮнай унii католiкаСЮ i праваслаСЮных.
У 1577 г. П.Скарга выдаСЮ свой твор "0 ]е(iпо8сi Козсiбiа Воге^о" ("Аб адзiнстве Божай царквы"), у якiм абгрунтаваСЮ думку аб спрадвечнай еднаii хрыiiянскай царквы i падпарадкаваннi яе папу рымскаму. Прычыну схiзмы (адступнiцтва праваслаСЮнай царквы ад Рыма) бачыСЮ у ганарлiваii канстанцiнопальскiх патрыярхаСЮ, iх залежнаii ад канстанцiнопальскiх iмператараСЮ i мностве ерасей на СЮсходзе. Усходняя царква, апынуСЮшыся СЮ залежнаii ад турэцкага султана i маскоСЮскага цара, страцiла чыiiню веры i таму перажывала крызiс. П.Скарга лiчыСЮ, што пераадолець крызiс праваслаСЮная царква здолее СЮ тым выпадку, калi звернецца да веры дзядоСЮ i стане на шлях падпарадкавання Рыму. Заклiкаючы да унii, П.Скарга, як шчыры католiк, але, вiдаць, не дужа паслядоСЮны езуiт, марыСЮ дамагчыся еднаii хрыiiянскай царквы пры дапамозе перакананняСЮ, адхiляючы гвалт. Езуiты ж, як вядома, лiчылi, што мэта апраСЮдвае сродкi i "Ош поп рарiзiiа езi ваiапiвiа" ("Хто не папiст, той сатанiст").
П. Скарга быСЮ таленавiтым палемiстам, прамоСЮцам, да таго ж i абаяльнай асобай: строгi, iiплы i даiiпны СЮ жыццi, бясспрэчна вучоны, шчыры католiк i патрыёт. Асаблiвую СЮвагу ён звярнуСЮ на аднаго з самых магутных праваслаСЮных магнатаСЮ, кiеСЮскага ваяводу К.К.Астрожскага, якi меСЮ больш за 100 гарадоСЮ i 1000 вёсагi з гадавым даходам.больш за мiльён чырвонцаСЮ. На той час гэта былi вялiкiя грошы. Ён мог выставiць войска больш за 30 тыс, чалавек. Такое войска не мог выставiць нават польскi кароль. Гэта быСЮ незалежны чалавек, шчыры праваслаСЮны. За iм да унii пацягнулiся б i iншыя, залежныя ад яго праваслаСЮныя шляхцiцы, i часам здавалася, што П. Скарга здолеСЮ яго пераканаць, схiлiць да унii. Але гэта толькi здавалася, бо К. Астрожскi, не адмаСЮляючы унiю, ставiСЮ ёй непераадольную перашкоду: згоду праваслаСЮнага народа на унiю, вырашэнне пытання на царкоСЮным саборы.
Заключыць унiю шляхам згоды, як прапанаваСЮ П. Скарга, не атрымлiвалася. Трэба было хiтраваць, як раiСЮ А.Пасевiна. Да канца XVI ст. склалiся неабходныя СЮмовы: шэраг праваслаСЮных епiскапаСЮ (пiнскi Лявонцiй Пяльчыцкi, холмскi Дзiянiсiй Збiруйскi, львоСЮскi Гедэон Балабан, луцкi - Кiрыла Тарлецкi, брэiкi РЖпацiй Пацей), а таксама мiтрапалiт кiеСЮскi Мiхаiл Рагоза пачалi схiляцца да унii. У гэтым яны мелi рацыю: свае пасады атрымалi з рук караля i таму мусiлi лiчыцца з яго думкай наконт рэлiгiйнай унii, да таго ж яны часам падвяргалiся шантажу i нават нападкам i, урэшце, былi незадаволены СЮмяшаннем праваслаСЮных брацтваСЮ у справы царквы.
ПраваслаСЮныя брацтвы СЮзнiклi СЮ XVI ст. як да