ДзяржаСЮна-прававое становiшча княства ЛiтоСЮскага СЮ складзе Рэчы Паспалiтай
Информация - Юриспруденция, право, государство
Другие материалы по предмету Юриспруденция, право, государство
ейнаiь якой распаСЮсюджвалася i на Беларусь, належалi 285 вёсак i 16 мястэчак, з якiх 2/3 уладанняСЮ знаходзiлiся на Беларусi. Каталiцтва ахапiла паСЮночна-заходнюю i заходнюю часткi Беларусi па лiнii БраслаСЮ -Паставы - Вiлейка - Мiнск - Пiнск. 1 хоць праваслаСЮная царква захавала свой уплыСЮ на болыпую частку насельнiцтва, пануючай рэлiгiяй у становiцца каталiцтва. Паводле прывiлея Ягайлы (1387), каталiцкая царква атрымала поСЮны iмунiтэт ва СЮсiх сваiх уладаннях, у фiнансавых i судовых справах, вызвалялася ад дзяржаСЮных пабораСЮ i павiннаiей.
Вышэйшыя дзяржаСЮныя пасады СЮ княстве маглi займаць толькi католiкi. Былi, зразумела, i выключэннi, але яны вызывалi бурныя пратэсты каталiцкай шляхты. Напрыклад, абурэнне выклiкала прызначэнне К.РЖ.Астрожскага на пасаду трокскага ваяводы i най-вышэйшага гетмана . Кароль павiнен быСЮ трымаць адказ. Высокае прызначэнне праваслаСЮнага князя ён абгрунтаваСЮ яго заслугамi перад дзяржавай i абяцаСЮ наперад вышэйшыя пасады даваць толькi католiкам.
На пачатку XVI ст. каталiцкая рэлiгiя СЮваходзiць у паласу крызiсу. Сутнаiь яго зводзiцца да крытычных адносiн шляхты як да каталiцкага культу, так i да арганiзацыi каiёла i яго палiтыкi. Царква, як вядома, квапiлася на верхавенства над свецкай уладай. А гаспадары дзяржаСЮ iмкнулiся СЮ сваю чаргу падпарадкаваць свецкай уладзе царкву. Менавiта на гэтай глебе барацьбы памiж свецкай i духоСЮнай уладамi i прарасла Рэфармацыя.
Рэфармацыя грамадска-палiтычны i рэлiгiйны рух, накiраваны супраць каталiцкай царквы як iдэйнай асновы феадалiзму. Рэфармацыя, як вядома, пачыналася СЮ Германii з выступлення М.Лютэра (1517) i распаСЮсюджвалася па СЮсiх краiнах Заходняй i Цэнтральнай ЕСЮропы. РЖдэолагi Рэфармацыi (М.Лютэр, Ж.Кальвiн, У.Цвiнглi) вылучылi тэзiсы, у якiх, па сутнаii, адмаСЮлялi неабходнаiь каталiцкай царквы i святароСЮ у "выратаваннi веруючага" (тэзiс "аб апраСЮданнi адной верай"), Адзiнай крынiцай рэлiгiйнай iiiны яны абвяiiлi Свяшчэннае Пiсанне, адхiлiСЮшы Свяшчэннае Паданне, манаства, цэлiбат, культ Багародзiцы, святых, анёлаСЮ, iконы i г. д. 3 сямi таiнстваСЮ пратэстанты пакiнулi два хрышчэнне i прычаiе (лютэранства) цi тры хрышчэнне, прычаiе i царкоСЮны шлюб (англiканская царква). Патрабавалi таннай царквы, адмаСЮлялi ёй права на зямныя багаццi i г. д.
У Рэфармацыi можна выдзелiць тры напрамкi: 1) каралеСЮскакняжацкi, якi абараняСЮ iнтарэсы манархаСЮ i свецкiх феадалаСЮ ва СЮмацаваннi сваёй улады i захопе зямных багаццяСЮ царквы;
2) бюргерска-буржуазны з яго тэзiсам "абсалютнага перадвызначэння", пропаведдзю "мiрскога аскетызму" i рэспублiканскага СЮладкавання царквы; 3) народны, якi патрабаваСЮ лiквiдацыi царквы, феадальнага прыгнёту i СЮзаконення роСЮнаii.
Пад iдэйным iягам Рэфармацьгi праходзiла Сялянская вайна 1524 1526 гг. у Германii, Нiдэрландская (1566 - 1609) i Англiйская (XVII ст.) буржуазныя рэвалюцыi.
У Вялiкае княства ЛiтоСЮскае СЮпершыню пратэстанцкiя iдэi былi прынесены СЮ 1521 г. iтальянцам Францыскам Лiсманiнi (прыдворны прапаведнiк Жыгiмонта 1 Старога i любiмец каралевы Боны). Лютэранства СЮ Вялiкiм княстве ЛiтоСЮскiм шырокага распаСЮсюджання не атрымала. Куды болып прыхiльнiкаСЮ знайшоСЮ у княстве кальвiнiзм, абаронцам якога стаСЮ некаранаваны СЮладар княства Мiкалай Радзiвiл Чорны. У 1561 г. ён пабудаваСЮ у Вiльнi супраць каiёла Святога Яна цудоСЮны храм, запрасiСЮ кальвiнiiкiх прапаведнiкаСЮ з Прусii, Бельгii i Швейцарыi, распачаСЮ асветнiцкую i кнiгавыдавецкую дзейнаiь.
Сацыяльнай асновай кальвiнiзму на Беларусi (у адрозненне ад Заходняй i Цэнтральнай ЕСЮропы) былi феадальная знаць, яе васалы, частка сярэдняй i дробнай шляхты. Магнаты i шляхта скарысталi Рэфармацыю для СЮмацавання сваiх сацыяльна-эканамiчных i палiтычных пазiцый: захопу зямельных уладанняСЮ царквы шляхам секулярызацыi; скарачэння расходаСЮ на СЮтрыманне царквы; утварэння апазiцыi цэнтральнай уладзе; пашырэння свайго СЮплыву на працоСЮныя масы. Рэфармацыю падтрымала таксама частка гарадскога насельнiцтва, незадаволеная распаСЮсюджаннем у гарадах каталiцкiх i праваслаСЮных "юрыдык", царкоСЮнымi паборамi, iдэйным уплывам праваслаСЮнай i каталiцкай цэркваСЮ.
У 60-я гады XVI ст. на Беларусi, у Лiтве i на Украiне з кальвiнiзму вылучыСЮся болыл радыкальны напрамак антытрынiтарскi, цi, як яго называлi iнакш, арыянскi. Сваiмi каранямi ён уваходзiСЮ у IV ст. н. э. i атрымаСЮ назву ад iмя александрыйскага епiскала Арыя, якi выступiСЮ супраць боскай сутнаii РЖсуса Хрыста i Святой Тройцы. У сярэднявеччы iдэi Арыя развiвалi некаторыя схаласты, рускiя ерэтыкi, анабаптысты. 3 наступленнем Рэфармацыi арыянства выбухнула з новай сiлай. РЖдэолагам антытрынiтарызму СЮ XVI ст. стаСЮ iспанскi вучоны Мiгель Сервет. У 40-я гады XVI ст. большаiь iтальянскiх антытрынiтарыяСЮ уцякае ад iнквiзiцыi СЮ Швейцарыю, а затым у Польшчу i на Беларусь.
Беларускi антытрынiтарызм меСЮ два напрамкi: памяркоСЮны i радыкальны. ПрадстаСЮнiк першага напрамку Сымон Будны адлюстроСЮваСЮ iнтарэсы часткi гараджан i шляхты, выступаСЮ супраць боскай прыроды Хрыста, за частковыя рэформы.
Радыкальны напрамак антытрынiтарызму СЮзначальвалi Пётр з Ганёндза, Марцiн Чэхавiц,. Якуб з КалiнаСЮкi, Павел з Вiзны. Яны iмкнулiся не да частковых рэформ, а да радыкальных сацыяльна-палiтычных змяненняСЮ: лiквiдацыi паншчыны, прыватнай уласнаii, феадальных прывiлеяСЮ, выступалi супраць свецкай улады, войнаСЮ, сацыяльнай, нацыянальнай i рэлiгiйнай няроСЮнаii, строiлi утапiчныя планы перабудовы грамадства. Радыкальнгiя антытрынiтарыi адмаСЮлялi антычную фiласофiю, схаласты?/p>