Фармiраванне беларускай нацыi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
аразова адхiлялi хадайнiцтвы грамадскаii аб адкрыццi на Беларусi унiверсiтэта цi полiтэхнiчнага iнстытута.
Такiм чынам, прафесiйная адукацыя на тэрыторыi Беларусi развiвалася хуткiмi тэмпамi. Пераважалi нiжэйшыя прафесiйныя школы, рамесныя класы i аддзяленнi пры агульнаадукацыйных школах. Разнапрофiльныя i разнатыпныя прафесiйныя навучальныя СЮстановы рыхтавалi квалiфiкаваных спецыялiстаСЮ у галiне прамысловаii, сельскай гаспадаркi, гандлю, медыцыны, асветы, што адпавядала патрэбам сацыяльна-эканамiчнага i культурнага развiцця краiны.
Навуковыя даследаваннi гiсторыi Беларусi, побыту i культуры яе насельнiцтва. Пасля паСЮстання 1863 1864 гг. узрасла цiкаваiь прагрэсiСЮнай iнтэлiгенцыi да гiсторыi, побыту i культуры насельнiцтва Беларусi. Паранейшаму значны СЮклад у вывучэнне краю СЮносiлi вядучыя навуковыя цэнтры Расii Акадэмiя навук, МаскоСЮскi i Пецярбургскi унiверсiтэты, у якiх працавалi вядомыя знаСЮцы культуры i побыту беларусаСЮ А.А.ШахматаСЮ, А.РЖ.СабалеСЮскi, М.А.Янчук.
У 60 70-я гады XIX ст. вывучэнне Беларусi паступова стала справай мяiовай iнтэлiгенцыi, пачалi фармiравацца рэгiянальныя этнаграфiчныя цэнтры. Адзiн з такiх цэнтраСЮ ПаСЮночна-Заходняе аддзяленне Рускага геаграфiчнага таварыства iснаваСЮ у Вiльнi. Яно мела СЮ сваiм складзе болып за 300 членаСЮ. У асноСЮным гэта былi настаСЮнiкi (187 чалавек). Яны ажыццяСЮлялi экспедыцыйную работу па вывучэннi Беларусi i збiраннi фальклорна-этнаграфiчных i археалагiчных матэрыялаСЮ. За час iснавання аддзялення выйшлi з друку 4 кнiжкi "Запнсок", у якiх апублiкавана 12 прац, прысвечаных побыту, культуры i вусна-паэтычнай творчаii беларусаСЮ.
У 1902 г. па iнiцыятыве Е.Р.Раманава СЮ Магiлёве створаны таварыства па вывучэннi Беларускага краю (у 1913 г. рэарганiзавана СЮ Таварыства па вывучэннi МагiлёСЮскай губернi) i Гiсторыка-этнаграфiчны музей. У 1908 г. у Мiнску быСЮ арганiзаваны царкоСЮны гiстарычна-археалагiчны камiтэт, якi выдаваСЮ працы пад назвай "Мннская старнна". У 1909 г. створана Вiцебская архiСЮная камiсiя, дзейнаiь якой была накiравана на вывучэнне i публiкацыю старажытных актаСЮ i дакументаСЮ па гiсторыi Вiцебскага краю. Члены камiсii апублiкавалi шэраг кнiг. У сувязi са 100-годдзем вайны 1812 г. камiсiя арганiзавала збор сродкаСЮ на помнiк воiнам, якiя загiнулi на вiцебскай зямлi. Помнiк быСЮ пастаСЮлены СЮ Вiцебску на беразе Заходняй Дзвiны.Заснаванае СЮ 1912 г. у Мiнску Таварыства аматараСЮ прыродазнаСЮства, этнаграфii i археалогii вывучала Мiнскую губерню, праводзiла даследаваннi рэк на Палессi
У 90-я гады XIX ст. пачалося некаторае ажыСЮленне падцэнзурнага беларускамоСЮнага друку. Паэма "Тарас на Парнасе", напрыклад, тройчы перавыдавалася СЮ Вiцебску, двойчы СЮ Гродне i Магiлёве. У 1900 1905 гг. выйшлi з друку маленькiя кнiжачкi: "Вязанка" Я.Лучыны, "Калядная пiсанка на 1904 год", "Велiкодная пiсанка" i "Переложенне некоторых басен Крылова на белорусское наречне" М.Косiч. У 1906 г. у пецярбургскiм выдавецтве "Загляне сонца i СЮ наша аконца" былi выпушчаны "Беларускi лемантар, або Першая навука чытання" i "Першае чытанне для дзетак-беларусаСЮ", надрукаваныя кiрылiцай i лацiнкай. Затым выдавецтва распачало выпуск серыi кнiжак "Беларускiя песняры", за выданне СЮ якой зборнiкаСЮ вершаСЮ "Дудка беларуская" i "Смык беларускi" Ф.Багушэвiча, "Жалейка" Я.Купалы Пецярбургскi камiтэт па справах друку пачаСЮ крымiнальнае праследаванне выдавецтва. У 1908 - 1914 гг. на кнiжны рынак паступiлi беларускiя выданнi 77 назваСЮ агульным тыражом 226 660 экзэмпляраСЮ.
Рэвалюцыя 1905 - 1907 гг. выклiкала ажыСЮленне перыядычнага друку. Зявiлася шмат новых газет i часопiсаСЮ розных палiтычных накiрункаСЮ. Найбольш значнымi мяiовымi буржуазна-лiберальнымi выданнямi былi "Северо-Западный голос", "Свободное слово", "Голос провннцнн", "Окранна" i iнш. Акцябрыiка-чарнасоценны друк Беларусi быСЮ прадстаСЮлены "Белорусскнм вестннком", "Мннскнм словом", "Крестьяннном", "Северо-Западной жнзнью" i iншымi выданнямi. Характэрнай асаблiваiю правай прэсы зяСЮлялiся антыпольскiя i антыяСЮрэйскiя выступленнi, непрызнанне беларускай нацыi.
У гады рэвалюцыi мяiовыя сацыял-дэмакратычныя арганiзацыi выдавалi нелегальныя газеты "Лнсток Полесского комнтета РСДРП", "Лнсток Северо-Западного союза РСДРП", "Мннскнй летучнй лнсток", "Солдатская жнзнь" i iнш. Для прапаганды сваiх iдэй Мiнская бальшавiцкая група выкарыстоСЮвала газету "Северо-Западный край".
1 верасня 1906 г. у Вiльнi выйшаСЮ першы нумар штотыднёвай газеты на беларускай мове "Наша доля", якая выдавалася групай дзеячаСЮ Беларускай сацыялiстычнай грамады. Пяць з шаii нумароСЮ гэтай газеты былi канфiскаваны, на шостым нумары яе выданне спынена. Рашэннем судовай палаты СЮ студзенi 1907 г. выданне "Нашай долi" канчаткова забаронена.
3 лiстапада 1906 г. у Вiльнi пачала выходзiць газета "Наша нiва".
Развiццё беларускай лiтаратуры. У другой палове XIX ст. пачаСЮся новы этап у развiццi беларускай лiтаратуры, абумоСЮлены новымi зявамi СЮ сацыяльна-эканамiчным i палiтычным жыццi. ЗаканчваСЮся перыяд пераважна паСЮананiмнага нелегальнага развiцця лiтаратуры. Шсьменнiкi паступова пераадольвалi вузкае фальклорнае апiсальнiцтва, станавiлiся на шлях стварэння развiтай лiтаратуры. РЖшоСЮ працэс жанравага яе СЮзбагачэння, удасканальвалася вершаскладанне.
ПэСЮны адбiтак на развiццё беларускай лiтаратуры аказала паСЮстанне 1863 1864 гг. Шырока распаСЮсюджвалiся ананiмныя "гутаркi",