Фармiраванне беларускай нацыi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
дпавядаюць сучасным межам Беларусi.
ГалоСЮным арэалам кансалiдацыi беларускай нацыi былi цэнтральная i паСЮночна-заходняя часткi Беларусi, найбольш развiтыя СЮ эканамiчных, сацыяльных, палiтычных i культурных адносiнах у параСЮнаннi з iншымi раёнамi. Тут пражывала амаль палова пiсьменных беларусаСЮ, адсюль выйшла большаiь дзеячаСЮ беларускага нацыянальна-вызваленчага руху i культуры таго перыяду. Сярэднебеларускiя гаворкi склалi дыялектную аснову беларускай лiтаратурнай мовы.
Працэс фармiравання беларускай нацыi закрануСЮ i насельнiцтва Палесся, якое, аднак, захоСЮвала моСЮныя i культурныя асаблiваii. На тэрыторыi СЮсходняй часткi Беларусi працэсы нацыянальнай кансалiдацыi iшлi больш замаруджана, яе насельнiцтва было менш устойлiвым перад пашырэннем там расiйскага СЮплыву.
Паводле перапiсу 1897 г., на тэрыторыi 5 заходнiх губерняСЮ пражывала 5 млн 408 тыс. беларусаСЮ, 3,1 млн рускiх, палякаСЮ, украiнцаСЮ, яСЮрэяСЮ, лiтоСЮцаСЮ, латышоСЮ. Польскае i лiтоСЮскае насельнiцтва канцэнтравалася СЮ асноСЮным у заходнiх паветах Гродзенскай i Вiленскай губерняСЮ, рускае i латышскае - у паСЮночных паветах Вiцебскай губернi, украiнскае у Кобрынскiм i Брэiкiм паветах Гродзенскай губернi. ЯСЮрэйскае насельнiцтва пражывала на СЮсёй тэрыторыi Беларусi, у гарадах i мястэчках. Сярод гараджан 5 заходнiх губерняСЮ яСЮрэi складалi 53,5 %, а ва СЮсiм насельнiцтве 13,8 %.
Абсалютная большаiь беларусаСЮ жыла СЮ сельскай мяiоваii (больш за 90 %). Доля тых беларусаСЮ-гараджан, якiя гаварылi на роднай мове, складала СЮ сярэднiм толькi 14,5 %. Асаблiваiю беларусаСЮ як этнасу быСЮ падзел паводле канфесiйнай прыналежнаii на праваслаСЮных i католiкаСЮ. ПраваслаСЮная царква i каталiцкi каiёл не прызнавалi iснавання беларускага этнасу, зыходзячы з таго, што праваслаСЮныя беларусы ёiь рускiя, а беларусы-католiкi палякi. Пасля скасавання СЮ 1839 г. Брэiкай унii i далучэння унiятаСЮ да дзяржаСЮнай царквы праваслаСЮныя сярод беларусаСЮ сталi значнай большаiю (у 1897 г. - 81,2 %).
Развiццё капiталiстычных рыначных адносiн прывяло да хуткага росту насельнiцтва, найболып iнтэнсiСЮнага за СЮсю гiсторыю Беларусi.
За 40 паслярэформенных гадоСЮ колькаiь яе жыхароСЮ падвоiлася. У пачатку XX ст. прырост насельнiцтва некалькi паменшыСЮся. Гэта было звязана з развiццём мiграцыйных працэсаСЮ у вынiку класавай дыферэнцыяцыi i аграрнай перанаселенаii беларускай вёскi. Па-першае, мелiся сезонныя перамяшчэннi збяднелых сялян у пошуках заробку на сплаве лесу, будаСЮнiцтве чыгунак i шашэйных дарог, заводах, фабрыках, руднiках, шахтах i г.д. У 90-х гадах XIX ст. сялян-адыходнiкаСЮ на Беларусi налiчвалася да 300 тыс. чалавек штогод. Яны накiроСЮвалiся СЮ розныя раёны Беларусi, а таксама на прадпрыемствы цэнтральна-прамысловага раёна Расii, шахты i руднiкi Данбаса, порты Рыгi i Адэсы. Па-другое, сяляне перамяшчалiся за межы Беларусi: у Прыуралле, Сiбiр, на Далёкi Усхрд, перасялялiся беларусы СЮ ЗША, Канаду i iншыя замежныя краiны, што было абумоСЮлена попытам на танную рабочую сiлу на ЕСЮрапейскiм i Амерыканскiм кантынентах. На рубяжы XIX - XX стст. пачауся працэс фармiравання беларускай дыяспары за межамн сваёй радзiмы. Трэцi накiрунак мiграцыйных працэсаСЮ быСЮ звязаны з перасяленнямi сялян у гарады. У канцы 90-х гадоСЮ выхадцы з сельскай мяiоваii складалi амаль 1/5 усiх гараджан Беларусi. Аднак працэс урбанiзацыi на Беларусi быСЮ даволi абмежаваны, таму перасяленцы часта накiроСЮвалiся СЮ гарады Прыбалтыкi, Украiны, Расii.
Развiццё нацыянальнай мовы. У другой палове ХРЖХ-пачатку XX ст. працягваСЮся працэс фармiравання мовы беларускай нацыi. Значныя змены адбылiся СЮ гутарковай мове. РЖшло паступовае змешванне мяiовых дыялектаСЮ, адбывалiся змены СЮ слоСЮнiкавым запасе мовы. ЗяСЮлялiся новыя словы i тэрмiны, паланiзмы замянялiся русiзмамi. Асаблiва моцны СЮплыСЮ рускай мовы адчуваСЮся СЮ фанетычным складзе паСЮночна-СЮсходнiх беларускiх гаворак.
На аснове жывой гутарковай народнай мовы фармiравалася новая беларуская лiтаратурная мова. Яна не магла развiвацца на базе старабеларускай мовы, якая з XVIII ст. фактычна стала мёртвай. Таму СЮ нрвых гiстарычных абставiнах крынiцай развiцця беларускай лiтаратурнай мовы зявiлася вусная паэтычная народная творчаiь. Беларускiя пiсьменнiкi i паэты СЮ сваiх лiтаратурных творах шырока выкарыстоСЮвалi народныя песнi, казкi, прыказкi, прымаСЮкi, загадкi.
Беларуская лiтаратурная мова развiвалася галоСЮным чынам як мова мастацкай лiтаратуры i часткова публiцыстыкi. У ёй пераважала бытавая лексiка, слаба была прадстаСЮлена вытворчая, юрыдычная, адмiнiстрацыйна-канцылярская тэрмiналогiя. РЖстотнай перашкодай развiццю беларускай пiсьмовай мовы зяСЮлялася адсутнаiь яе нарматыСЮнай граматыкi. Але паступова iшоСЮ працэс складвання графiчнай сiстэмы, правапiсных i граматычных норм, узбагачэння лексiкi беларускай лiтаратурнай мовы. Фармiраванне беларускай лiтаратурнай мовы адбывалася павольна, што тлумачыцца цяжкаiямi СЮ друкаваннi i распаСЮсюджаннi беларускамоСЮных твораСЮ. Гэты працэс не завяршыСЮся да пачатку рэвалюцыi 1905 - 1907 гг.
Матэрыяльная i духоСЮная культура. У матэрыяльнай культуры беларусаСЮ побач з традыцыйнымi элементамi СЮзнiкалi i новыя зявы. У земляробстве асноСЮнае меiа займалi збожжавыя культуры, лён, бульба. У жывёлагадоСЮлi пераважала вырошчванне буйной рагатай жывёлы, свiна-, коне-, авечкагадоСЮля. Займалiся беларусы i хатнiмi промысламi, забяспечваючы сябе паСЮсядзённымi прадметамi СЮжытку.
У перыяд фармiравання беларускай нацыi нязначна, але змянялiся сельскагаспадарчы iнвентар, традыцый?/p>