Фармiраванне беларускай нацыi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?най адукацыi Беларусi адбылiся новыя змены. Памяншалася колькаiь школ царкоСЮнага ведамства: замест царкоСЮнапрыходскiх школ адкрывалiся народныя вучылiшчы. У пачатковых школах у 1911 г. вучылася толькi 18, 4 % дзяцей школьнага СЮзросту. Гарадскiя вучылiшчы былi пераСЮтвораны СЮ вышэйшыя пачатковыя вучылiшчы чатырохкласныя агульнааду-кацыйныя школы павышанага тыпу. Павялiчвалася колькаiь сярэднiх навучальных устаноСЮ (поСЮных i няпоСЮных): у 1914 г. iх налiчвалася 88 (33 дзяржаСЮныя i 55 прыватных) з 31, 5 тыс. навучэнцаСЮ.
Прафесiйная адукацыя. Развiццё кашталiстычных адносiн у прамысловаii, сельскай гаспадарцы i на транспарце выклiкала патрэбу СЮ квалiфiкаванай рабочай сiле. Таму менавiта СЮ другой палове XIX ст. на тэрыторыi Беларусi, як i СЮ цэлым па Расiйскай iмперыi, наглядалася СЮзнiкненне i колькасны рост прафесiйнатэхнiчных навучальных устаноСЮ. Структура i асаблiваii прафесiйнай школы на Беларусi былi абумоСЮлены шэрагам фактараСЮ: пабудовай агульнарасiйскай сiстэмы прафесiйнай адукацыi, накiраванаiю мяiовай вытворчаii, нацыянальным складам насельнiцтва беларускiх губерняСЮ.
Расiйская сiстэма прафесiйнай адукацыi мела тры асноСЮныя ступенi: вышэйшую, сярэднюю i нiжэйшую. Вышэйшая тэхнiчная адукацыя давалася СЮ палiтэхнiкумах i тэхналагiчных iнстытутах i мела на мэце падрыхтоСЮку iнжынераСЮ. Сярэднiя тэхнiчныя вучылiшчы рыхтавалi тэхнiкаСЮ, нiжэйшыя прафесiйныя навучальныя СЮстановы высокаквалiфiкаваных рабочых.
Узнiкненне сярэднiх i нiжэйшых тэхнiчных вучылiшч адносiцца да 60-х гадоСЮ XIX ст. Яны належалi розным ведамствам, прыватным асобам i дзейнiчалi на падставе спецыяльных статутаСЮ. У 1888 г. былi апублiкаваны АсноСЮныя палажэннi аб прамысловых вучылiшчах, дзе выкладалiся прынцыпы арганiзацыi спецыяльнай адукацыi i вызначалася яе меiа СЮ агульнай сiстэме народнай асветы Расiйскай iмперыi. У 1889 г. былi выпрацаваны статуты трох асноСЮных тыпаСЮ прамысловых вучылiшч: сярэднiх i нiжэйшых тэхнiчных вучылiшч i рамесных вучылiшч. Да разраду нiжэйшых тэхнiчных вучылiшч адносiлiся чыгуначныя вучылiшчы, якiя мелi на мэце падрыхтоСЮку машынiстаСЮ, памочнiкаСЮ машынiстаСЮ i iншы абслугоСЮваючы персанал для чыгунак. 3 1893 г. узнiк новы тып прамыслова-тэхнiчных навучальных устаноСЮ школа рамесных вучняСЮ, а СЮ 1895 г. быСЮ выпрацаваны тып нiжэйшай рамеснай школы.
У дарэвалюцыйнай Расii iснавала развiтая сiстэма сельскагаспадарчай адукацыi. Асаблiва колькасны рост сельскагаспадарчых навучальных устаноСЮ наглядаСЮся пасля адмены прыгоннага права. Сярэднiя i нiжэйшыя сельскагаспадарчыя школы мелi на мэце падрыхтоСЮку абслугоСЮваючага персаналу для памешчыцкiх маёнткаСЮ, iнструктараСЮ, настаСЮнiкаСЮ i сельскiх гаспадароСЮ. Нiжэйшыя сельскагаспадарчыя школы падзялялiся на агульныя (давалi веды па вядзеннi сельскай гаспадаркi СЮ цэлым) i спецыяльныя (выкладалiся прадметы, звязаныя з якой-небудзь адной спецыяльнаiю: садаводствам, пчалярствам, малочнай гаспадаркай i iнш.).
Да агульнарасiйскай сiстэмы прафесiйнай адукацыi адносiлiся i камерцыйныя навучальныя СЮстановы, якiя давалi тэарэтычныя i практычныя веды, неабходныя для камерцыйнай дзейнаii. РЖснавалi наступныя тыпы камерцыйных навучальных устаноСЮ: гандлёвыя класы, гандлёвыя школы, камерцыйныя вучылiшчы, курсы камерцыйных ведаСЮ.
Да прафесiйных навучальных устаноСЮ належалi медыцынскiя вучылiшчы, мастацкiя класы, вячэрнiя прафесiйныя курсы, вучэбныя майстэрнi, жаночыя прафесiйныя школы, музычныя вучылiшчы. 3 1865 г. пачаСЮ сваё iснаванне i такi тып прафесiйнай падрыхтоСЮкi, як рамесныя класы i аддзяленнi пры агульнаадукацыйнай школе.
Гэтыя разнастайныя тыпы прафесiйных школ падпарадкоСЮвалiся розным дзяржаСЮным установам. Большаiь з iх належала Мiнiстэрству народнай асветы. Мiнiстэрства земляробства кантралявала сельскагаспадарчыя i лясныя школы, Мiнiстэрства фiнансаСЮ - камерцыйныя, мастацкапрамысловыя навучальныя СЮстановы, Мiнiстэрства шляхоСЮ зносiн тэхнiчныя чыгуначныя вучылiшчы, Мiнiстэрства юстыцыi землямерныя вучылiшчы.
Усе адзначаныя тыпы прафесiйных школ iснавалi на тэрыторыi Беларусi. Адной з першых прафесiйна-тэхнiчных навучальных устаноСЮ было Горацкае рамеснае вучылiшча, адчыненае СЮ 1872 г. на базе Горацкага механiчнага завода. АсноСЮнымi спецыяльнаiямi былi слясарная i кавальская. Вучылiшча рыхтавала таксама выкладчыкаСЮ для нiжэйшых сельскагаспадарчых школ.
Болыпаiь прамысловых прафесiйных школ на Беларусi было адчынена СЮ канцы 80 - пачатку 90-х гадоСЮ, што выклiкана шырокiм будаСЮнiцтвам лесалiльных i цагельных заводаСЮ, запалкавых i фанерных фабрык. У 1890 г. пачало дзейнiчаць АляксандраСЮскае рамеснае вучылiшча СЮ Гродне для падрыхтоСЮкi сталяроСЮ, слесараСЮ, кавалёСЮ. У сувязi з развiццём чыгуначнага транспарту СЮ 1878 г. адчынена Гомельскае тэхнiчнае чыгуначнае вучылiшча. Тут рыхтавалi кавалёСЮ, слесараСЮ, сталяроСЮ, токараСЮ. Тэрмiн навучання доСЮжыСЮся да 5 гадоСЮ. АтрымаСЮшы квалiфiкацыю, рабочыя накiроСЮвалiся СЮ рамонтныя майстэрнi Лiбава-Роменскай чыгункi.
Нiжэйшыя рамесныя школы працавалi СЮ Ракаве, Вiцебску, Быхаве, Гарадку, Мазыры, Дрысе, Рэчыцы, Нягневiчах (Навагрудскi павет), Крычаве, ЛоСЮжы (Полацкi павет), Клiмавiчах. У 1896 г. пачала сваю работу школа рамесных вучняСЮ у Мiнску.
Характэрнай рысай прафесiйна-тэхнiчнай адукацыi на тэрыторыi Беларусi зяСЮлялася высокая СЮдзельная вага яСЮрэйскiх прафесiйных навучальных устаноСЮ. ЯСЮрэйскае насельнiцтва СЮ "рысе аселаii" займалася рамёствамi, якiя развiвалiся тут традыцыйна. Неабходнаiь прафесiйнай падрыхтоСЮкi рамеснiкаСЮ