Філософія, політика, суспільство

Вид материала

Содержание

Подобный материал:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Wstęp

W dokumencie Stanowiska Polski w ramach negocjacji o członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej dla określenia ram czasowych procesu harmonizacji i implementacji prawa wspólnotowego Rząd Polski przyjął dzień 31 grudnia 2002 roku jako datę gotowości Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. Pozycja ta jest zbiorem dokumentów przyjętych w latach 1989-1999 przez Radę Ministrów RP, zawierających pełne teksty dwudziestu dziewięciu stanowisk negocjacyjnych, które zostały przekazane Unii Europejskiej w ramach Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej. Zapisy zawarte w tych dokumentach stanowią podstawę rozpoczętych w 1998 roku negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej, co w istocie oznacza przedstawienie partnerowi w negocjacjach konkretnych warunków członkostwa, na jakich Polska zamierza przystąpić do Unii Europejskiej. W publikacji tej zaprezentowany został tekst stanowiska Rządu Polskiego między innymi w dziedzinie „Unia celna”.

W stanowisku negocjacyjnym Polska zobowiązuje się do akceptacji i wdrożenia całości acquis communautaire w obszarze „Unia celna” i stwierdza, że nie będzie domagała się okresów przejściowych lub derogacji w tym obszarze. Ponadto, Polska deklaruje osiągnięcie do końca 2001 roku pełnej gotowości służb celnych do stosowania wspólnotowego prawodawstwa celnego w sposób nie mniej efektywny niż administracje celne krajów członkowskich. W dokumencie zostało także podkreślone, że Polska jako przyszły członek Unii Europejskiej jest w pełni świadoma roli, jaką jej służby celne będą spełniały w nadzorowaniu wspólnej granicy celnej Unii oraz informuje, że podjęte zostały już działania mające na celu osiągnięcie pełnej harmonizacji przepisów celnych jeszcze przed oficjalnym przystąpieniem do UE, a także zapewnienie pełnej zdolności polskiej administracji celnej do skutecznej ochrony interesów gospodarczych, kulturowych i społecznych oraz bezpieczeństwa zarówno Polski, jak i państw członkowskich UE.

W dniu 12 października 1998 roku odbyła się analiza w ramach dwustronnego przeglądu acquis w obszarze „Unia celna”. Wnioski wynikające z przeglądu pozwolił Rządowi RP przyjąć stanowisko, iż w zakresie dostosowania polskiego prawa do prawa wspólnotowego nie występują problemy, które uniemożliwiłyby osiągnięcie pełnej zgodności ustawodawstwa przed przystąpieniem Polski do UE.

Do podstawowych regulacji wspólnotowego ustawodawstwa celnego zaliczyć należy Kodeks celny i przepisy wykonawcze, przepisy dotyczące Nomenklatury Scalonej i taryfy, kontyngentów taryfowych i plafonów, reguł pochodzenia, tranzytu, zwolnień celnych, zwalczania obrotu towarami podrobionymi i pirackimi, międzynarodowej współpracy i pomocy wzajemnej w sprawach celnych i zobowiązań międzynarodowych (konwencje celne).

W stanowisku negocjacyjnym stwierdza się, że prawodawstwo polskie w momencie rozpoczęcia rokowań jest w przeważającej mierze zgodne z acquis communautaire w obszarze „Unia celna”. W dokumencie polska strona zobowiązuje się do pełnej harmonizacji ustawodawstwa poprzez:

nowelizację polskiego kodeksu celnego i przepisów wykonawczych w celu doprowadzenia do pełnej zgodności z prawodawstwem wspólnotowym – do końca 2001 roku.
przyjęcie do końca 1999 roku wszystkich dotychczas nieprzyjętych załączników do Konwencji o czasowej odprawie towarów (Konwencja Stambulska) oraz Konwencji i traktowaniu kontenerów pool używanych w przewozie międzynarodowym. Strona polska pragnie potwierdzić wolę równoległego z Unią Europejską przystąpienia do modyfikowanej obecnie przez Światową Organizację Celną Konwencji o harmonizacji i uproszczeniu procedur celnych (Konwencji Kyoto).
harmonizację przepisów w zakresie zwolnień celnych. Istniejące obecnie istotne różnice w zakresie zwolnień celnych udzielanych w Polsce i w UE będą stopniowo eliminowane przez Polskę aż do osiągnięcia zgodności z acquis do końca 2001 roku. Strona polska oczekuje z kolei, że będzie na bieżącą informowana o pracach Komisji nad nowym wspólnotowym systemem zwolnień celnych, w celu ułatwienia tej harmonizacji.

Polska podjęła działania mające na celu pełne organizacyjne i techniczne przygotowanie służb celnych do sprawnego pełnienia zadań w warunkach przyszłego członkostwa, zgodnie z zapisami Partnerstwa dla Członkostwa oraz Narodowym Programem Przygotowania do Członkostwa, a także stosownie do wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących strategii przedakcesyjnej dla administracji celnej krajów kandydujących. Polska zobowiązuje się położyć szczególny nacisk na opracowanie i wdrożenie systemu przetwarzania zgłoszeń celnych, a także przygotowania administracji celnej do procedury przekazywania należności na tzw. środki własne UE oraz realizacji zadań związanych ze wspólną polityką rolną. Polska będzie przeznaczać na te cele zarówno własne środki budżetowe, jak i dostępne środki pomocowe.^¹

Stanowisko negocjacyjne w obszarze „Unia celna” zostało przyjęte przez Radę Ministrów RP w dniu 10 grudnia 1998 roku, a dzień później zostało przekazane stronie unijnej. 19 maja 1999 roku nastąpiło otwarcie negocjacji. W dniu 29 marca 2001 roku w Brukseli tymczasowo zamknięto negocjacje w obszarze „Unia celna”.^²

Unia celna w Traktatach Europejskich

Pierwotne koncepcje utworzenia unii celnej, które z dzisiejszej perspektywy traktowane mogą być jako zaczątek tworzenia Jednolitego Rynku Wewnętrznego wraz ze wspólną taryfą celną, zawarte zostały w Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali podpisanym 18 kwietnia 1951 roku w Paryżu. Do głównych celów Układu Paryskiego można zaliczyć:

zniesienie wszelkich ceł w obrocie rudą żelaza, węglem, produktami stalowymi i złomem w obrębie 6 państw,
wprowadzenie zakazu kontyngentowania kwotowego i ilościowego tych produktów,
zaprzestanie praktyk dyskryminujących handel tymi produktami.^³

Utworzenie wspólnego rynku węgla, rud żelaza i złomu nastąpiło już 10 lutego 1953 roku, a wspólnego rynku stali – 1 maja 1953 roku. Tak stworzona wspólnota funkcjonowała bardzo dobrze i przyniosła wiele korzyści sygnatariuszom Traktatu, co sprawiło, że pojawiły się idee poszerzenia integracji w kwestii unii celnej.

Zasadnicze regulacje unijne dotyczących unii celnej stanowią zapisy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W artykule 23 (dawnym art. 9) w części III – Polityki Wspólnoty - Traktatu stwierdzone zostaje, że podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz opłat o skutkach równoważnych, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Przepis ten jest jednym ze skutków związanych z zasadą swobodnego przepływu towarów i wiąże się z powołaniem do życia unii celnej.

Unia celna oparta została na zniesieniu wszelkich ceł i opłat, które mają podobny charakter, między państwami Wspólnoty, a także wprowadzeniu wspólnych ceł zewnętrznych włącznie z wspólnymi regulacjami prawnymi wobec państw trzecich, co rozróżnia unię celną od strefy wolnego handlu. W artykule 24 (były art. 10) określono warunki, na jakich towary pochodzące z krajów trzecich znajdują się w obrocie na terytorium Wspólnoty jak towary wspólnotowe. Przyjęto, że są to towary, co do których dopełniono formalności przywozowych, pobrano cła i opłaty oraz nie nastąpiło całkowite lub częściowe skorzystanie ze zwrotu ceł lub opłat.

W rozdziale 1 Unia celna części III sformułowano istotną cechę unii celnej – „Zakazane są cła przywozowe i wywozowe lub opłaty o skutku równoważnym między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się również do ceł o charakterze fiskalnym”. W artykule 26 o charakterze delegacyjnym tworzy się uprawnienia dla Rady do określania i dokonywania zmian stawek celnych na drodze pozatraktatowej, poprzez większość kwalifikowaną, na wniosek Komisji Europejskiej.

W artykule 27 (dawny art. 29) sformułowano zasady polityki celnej, którymi powinna kierować się Komisja przy podejmowaniu działań i składaniu propozycji dotyczących Wspólnotowej Taryfy Celnej. Istnieją cztery następująco brzmiące reguły:

„(...), Komisja kieruje się:

potrzebą popierania wymiany handlowej między Państwami Członkowskimi i państwami trzecimi;
zmianami warunków konkurencji wewnątrz Wspólnoty, jeżeli skutkiem tych zmian jest wzrost siły konkurencyjnej przedsiębiorstw;
potrzebami zaopatrzenia Wspólnoty w surowce i półprodukty, zwracając przy tym uwagę, by nie zakłócić warunków konkurencji między Państwami Członkowskimi co do produktów końcowych;
potrzebą unikania poważnych zaburzeń w życiu gospodarczym Państw Członkowskich oraz zapewnienia racjonalnego rozwoju produkcji i wzrostu konsumpcji we Wspólnocie.”

W rozdziale II określono szczegółowo zakaz ograniczeń ilościowych między Państwami Członkowskimi. Artykuł 28 (dawny art. 30) zakazuje ogólnie ograniczeń ilościowych w przywozie oraz wszelkich środków o skutku równoważnym i stanowi tym samym zasadniczą gwarancję dla swobodnego przepływu towarów. Następny artykuł stwierdza, że ograniczenia ilościowe w eksporcie, a także wszelkie środki o podobnym skutku równoważne są zabronione.

Artykuł 30 Traktatu tworzy wyjątek od zakazów wprowadzonych przez dwa wcześniejsze artykuły, tym samym umożliwia wprowadzenie narodowych ograniczeń na podstawie sformułowanych w nim przesłanek o charakterze nieekonomicznym. Zaliczamy do nich następujące przyczyny:

moralność publiczna, porządek i bezpieczeństwo – jest to przesłanka stosunkowo słabo związana z przepływem towarów, a wynika z regulacji dotyczących zasadniczych interesów państw, np. rynku paliw, handlu złotem oraz bronią.
ochrona zdrowia i życia – wyjątek ten dotyczy przepisów narodowych z zakresu zdrowia i zapobiegania wypadkom, np. normy jakościowe dotyczące lekarstw oraz składników dodawanych do żywności, które muszą mieć państwowe dopuszczenie.
ochrona zwierząt i roślin – wyjątek związany jest z krajowymi normami ochrony roślin i ochrony weterynaryjnej oraz utrzymania biologicznej różnorodności.
ochrona narodowych dóbr kultury.
ochrona własności komercyjnej i przemysłowej – w ramach tego wyjątku zawierają się normy prawa patentowego, prawa autorskiego oraz związane ze znakami towarowymi.

Druga część artykułu precyzuje, że zakazy i ograniczenia nie mogą stanowić środków samowolnej dyskryminacji, ani zamaskowanego ograniczania handlu między Państwami Członkowskimi.

Zakaz wprowadzania przeszkód w swobodnym przepływie towarów w granicach rynku wewnętrznego mógłby również zostać złamany, jeżeli instytucje państwowe występowałyby jako uczestnik rynku i w ramach monopolu handlowego dyktowały pewne warunki. W celu przeciwdziałania takim negatywnym zjawiskom wprowadzony został do Traktatu art. 31, w myśl którego Państwa Członkowskie dostosowują monopole państwowe o charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczona była wszelka dyskryminacja między obywatelami tych krajów w stosunku do warunków zaopatrzenia i zbytu. Pojęcie monopolu handlowego stosowane jest tu w różnym kontekście. Oznacza ogół praw specjalnych w nawiązaniu do zakupu i sprzedaży określonych gatunków towarów – kontrola, kierowanie lub wpływ, a także wiąże się z prawami szczególnymi przekazanymi na rzecz innych podmiotów monopolistycznych. W przypadku monopolu o charakterze handlowym, obejmującego regulację zmierzającą do ułatwienia zbywania lub podnoszenia cen produktów rolnych, w stosowaniu norm artykułu 31 zapewnione muszą być gwarancje w zakresie zatrudnienia i poziomu życia zainteresowanych producentów.

W dalszych częściach Traktatu pojęcie unii celnej zostaje uzupełnione przez normy zawarte m.in. w artykułach 90-93 oraz 131-135.

Artykuły 90-93 zostały zawarte w rozdziale Postanowienia podatkowe w części Traktatu dotyczącej wspólnych reguł w dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw. Zgodnie z tymi regulacjami żadne Państwo Członkowskie nie ma uprawnień do nakładania bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych krajów podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakładane są bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe oraz dodatkowo nie ma możliwości nakładania na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty. W przypadku, gdy produkty są wywożone na terytorium jednego z Państw Członkowskich, jakikolwiek zwrot podatków wewnętrznych nie może być wyższy od podatków, które zostały na nie nałożone bezpośrednio lub pośrednio. W odniesieniu do opłat innych niż podatek obrotowy, akcyza i inne podatki pośrednie, zwolnienia i zwroty w eksporcie do innych Państw Członkowskich nie mogą być dokonywane, a opłaty kompensacyjne w przywozie pochodzącym z Państw Członkowskich nie mogą być ustanawiane, chyba, że projektowane środki były uprzednio zatwierdzone na czas ograniczony przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną na wniosek Komisji. Artykuł 93 dotyczy harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego w terminie określonym w Traktacie.

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską określił także podstawy wspólnej polityki handlowej powstającego stowarzyszenia. W artykule 131 stwierdzono, że utworzenie w ramach Wspólnoty unii celnej ma także przyczynić się we wspólnym interesie do harmonijnego rozwoju handlu światowego, stopniowego zniesienia ograniczeń w handlu międzynarodowym oraz obniżenia barier celnych. Podkreślono także korzystny wpływ wspólnej polityki handlowej związany ze zniesieniem ceł między Państwami Członkowskimi na zwiększenie siły konkurencyjnej przedsiębiorstw w tych krajach. Traktat wyznaczył także cel w formie stopniowej harmonizacji systemów poszczególnych Państw Członkowskich, w ramach których przyznają pomoc krajom trzecim, w zakresie niezbędnym do uniknięcia zakłóceń w konkurencji między przedsiębiorstwami Wspólnoty i mając na uwadze zobowiązania przez przyjęte przez Państwa Członkowskie w ramach innych organizacji międzynarodowych. Od postanowień tych wymienione pewne wyjątki zdefiniowane w paragrafie 2 artykułu 132.

W artykule 133 (dawny artykuł 113) założono, że wspólna polityka handlowa oparta jest na jednolitych zasadach, zwłaszcza w odniesieniu do stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych, ujednolicenia środków liberalizacyjnych, polityki eksportowej i środków ochrony handlowej podejmowanych w przypadku dumpingu lub subsydiów. Komisja przedkłada Radzie propozycje w celu wykonania wspólnej polityki handlowej. Jeżeli istnieje potrzeba wynegocjowania umów z jednym lub większą liczbą państw albo organizacji międzynarodowych, Komisja przedstawia zalecenia Radzie, która upoważnia ją do rozpoczęcia koniecznych rokowań. Komisja prowadzi rokowania w konsultacji ze specjalnym komitetem wyznaczonym przez Radę w celu wsparcia jej w tym zadaniu i w ramach dyrektyw, jakie Rada może do niej kierować. W wykonywaniu tak zdefiniowanych kompetencji Rada stanowi większością kwalifikowaną.

W artykule 135 Traktatu (były art. 116) uregulowano sprawę kompetencji Wspólnoty w kwestii współpracy państw członkowskich oraz państw i Komisji w sprawach celnych. Środki podjęte w celu wzmocnienia współpracy celnej nie dotyczą ani stosowania krajowego prawa karnego, ani krajowej administracji wymiaru sprawiedliwości.^⁴

Unia celna miała być zrealizowana w trzech etapach, w ciągu dwunastoletniego okresu przejściowego, tj. w latach 1958-1962, 1962-1966 i 1966-1970. W rzeczywistości już z dniem 1 lipca 1968 roku nastąpiło całkowite zniesienie ceł między krajami Wspólnoty, a więc na półtora roku przed upływem przewidzianego w traktacie okresu przejściowego.

W odniesieniu do interesów wewnątzwspólnotowych wspólna polityka handlowa opiera się na respektowaniu czterech podstawowych wolności, ustanowionych na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 roku w formie uzupełnienia Traktatu o powstaniu Wspólnoty Europejskiej o artykuł ustanawiający „rynek wewnętrzny”, pojmowany jako „przestrzeń bez granic”, w ramach której zagwarantowana jest swoboda przepływu towarów, osób, usług i kapitałów. Swoboda ta zapewniona powinna być na drodze usunięcia istniejących przeszkód fizycznych, technicznych i fiskalnych do końca 1992 roku.^⁵ Swoboda przepływu towarów ma stworzyć producentom lepsze możliwości zbytu na wielkim rynku, a konsumentom zaproponować większy wybór produktów. Ogólnie rzecz ujmując, odpowiednie przepisy umów wspólnotowych obejmują przede wszystkim następujące kwestie:

zakaz pobierania ceł i opłat o podobnym skutku;
zakaz dyskryminujących i protekcjonistycznych opłat krajowych;
zasadniczy zakaz ograniczeń ilościowych i środków o podobnym skutku.^⁶

Wejście w życie traktatu o Unii Europejskiej nadało nowy sens polityce gospodarczej UE, lecz nie wpłynęło na takie dziedziny, jak polityka handlowa i konkurencji czy rolna.^⁷

Blog

Філософія, політика, суспільство

Содержание

Wstęp

Unia celna w Traktatach Europejskich