Адекватность перевода у. Шекспира на казахский язык 10. 01. 07 сравнительное литературоведение

Вид материала

Автореферат диссертации

Содержание – У. Шекспир сонеттерінің ағылшынша-орысша аудармасындағы бейнеліліктің берілуін бақылау Зерттеу әдістері. Зерттеу жұмысының ғылыми әдістемелік негізі. Зерттеудің ғылыми-теориялық және практикалық мәні. Зерттеу жұмысының құрылымы. Résuméof a dissertation for obtaining a candidate’s degree of philological sciences The scientific novelty The purpose of the dissertation research The practical value The structure of the dissertational work

Подобный материал:

• Учебно-методический комплекс по дисциплине «Теория и практика перевода» для специальности, 487.56kb.
• Реферат по предмету «Английский язык» на тему: «Загадка Шекспира», 342.39kb.
• Литературоведение как наука литературоведение и лингвистика литературоведение, 9063.26kb.
• Программа дисциплины «сравнительное правоведение (сравнительное конституционное право)», 648.28kb.
• Программа дисциплины «сравнительное правоведение (сравнительное конституционное право)», 691.54kb.
• Задачи теоретического изучения перевода. История перевода и переводческой мысли. Виды, 15.19kb.
• Высшего профессионального образования «Чувашский государственный университет имени, 154.37kb.
• Программа вступительного испытания по предмету история мировой литературы для поступающих, 86.78kb.
• Вечер английской литературы в старших классах "William Shakespeare is the greatest, 37.29kb.
• Задачи: Сбор, изучение и анализ теоретической литературы по теории перевода. Выбор, 762.07kb.

– У. Шекспир сонеттерінің ағылшынша-орысша аудармасындағы бейнеліліктің берілуін бақылау;

– У. Шекспир сонеттерінің ағылшын тілінен орыс тіліне аудару үрдісінің мәселесін көрсету;

– У.Шекспир сонеттерінің орыс тілінен қазақ тіліне аударылу баламалылығының мәселелері мен қағидаларын талдау;

– У. Шекспирдің орыс тіліндегі сонеттерін қазақ тіліне авторлық баламалы аудару.

Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар:

1. Аударматану жұмыстарында «баламалылық» (адекватность) пен «сәйкестілік» (эквивалентность) сияқты аударма терминдерін бір ұғымда қабылдау орын алғандығына қарамай, бұл қалыпты құбылыс болып табылады. Баламалылық пен сәйкестілік түсініктерінің аражігін ашар болсақ: баламалылық – бұл аударма мәтіннің түпнұсқа деңгейіндегі ұқсастығы, ал сәйкестілік – тілдік бірлікке дейінгі ұқсастық. Мұндай көркем аудармада автордың барлық ойы түгел беріліп, құрылымдық және стильдік сипаттары да толық сәйкес келіп отырады.

2. Аудармашы эстетикалық құндылығы жоғары және әлем әдебиетінің жауһары саналатын көркем туындыларды аударуда әуелі автордың әдеби тіліндегі бейнелілікті көрсететін идиостиліне ерекше мән бергені абзал.

3. Поэзияны аудару барысында бөлек бейнені қайта жасау үш бейнелі парадигманың өзара ықпалдасуының нәтижесімен амалға асады: лексико-семантикалық, дыбысты-мағыналы және ырғақты-интонациялық. Өлеңде макробейнені қайта жасау индукционды-дедукциондық қозғалыстың үш ретті "жеке-тұтас" жоспарындағы арақатыстылықтан туады: жинақтаушы талдау, трансляциалық-құрылымдық және үйлестіруші талдау.

4. Аудармадағы бейнелілікті трансформациалаудың барлық мүмкіндіктерінің себебі тек тілдік ерекшеліктерге ғана тәуелді емес, сонымен қатар аудармашының жеке шығармашылығы да өте маңызды болып табылады.

5. У. Шекспир сонеттерін ағылшын тілінен орыс тілі арқылы қазақ тіліне аударуда қажетті критерийлер анықталды;

6. Автордың У. Шекспирдің 11 сонеттін қазақ тіліне баламалы аудару барысында кездесетін мынадай жайттардан сақтануды көрсетеді: әдеби-кітаптық штамптарда, өлең өлшемін толтыруда ұшырасатын төтенше қолайсыздықтардан, тұрмыстық қатынаста және ауыспалы мағыналы сөйлемдерде.

Зерттеу әдістері. теоретико-диалектикалық, жүйелі филологиялық, салыстырмалы-салғастырмалы, интерпретациалық, экспериментальді үлгілеу (кейбір сонеттерді аударуды қоса), құрылымдық талдау.

Зерттеу жұмысының ғылыми әдістемелік негізі. Ғылыми жұмысқа арқау болған мәселелерді зерттеу барысында отандық (Ж.А.Жақыпов, С.Талжанов, А.Сатыбалдиев, Қ.Алпысбаев, Ж.Т.Молдагалиева, Н.Ж.Сагандыкова, С.Н.Бородулина, Г.Бельгер, Б.Карашин, М.Х.Маданова, С.М.Алтыбаева, Х.Н.Садыков, Г.Г.Соловьев, М.Каратаев, Ш.К.Сатпаева, Қ.Жұмалиев, Б.У.Азибаева, т.б.) және шетелдік ғалымдардың (В.Н.Комиссаров, А.Д.Швейцер, А.В.Федоров, Я.И.Рецкер, В.Г.Гак, Л.C.Бархударов, В.С.Виноградов, P.O.Якобсон, А.Н.Дармодехина, Ю.Найд, Дж.Кэтфорд, О.Каде, Г.Егер, В.Коллер, А.Нойберт, К.Райс, И.Вильс, т.б.) теориялық, әдіснамалық тұжырымдар мен көзқарастар, ғылыми ұстанымдар негізге алынды.

Зерттеудің ғылыми-теориялық және практикалық мәні. Диссертациялық жұмыста ұсынылған тұжырымдамаларды жоғары оқу орындарының филология факультетінде оқытылатын аударма поэтикасы, аударма теориясы және салыстырмалы әдебиеттану пәндері бойынша, сондай-ақ осы бағыттағы зерттеулерде, семинарлар мен практикалық курстарда қосымша материал ретінде пайдалануға болады.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Диссертациялық жұмыс кіріспеден, сегіз тараушадан тұратын үш бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.


Résumé


of a dissertation for obtaining a candidate’s degree of philological sciences

on specialty 10.01.07 – Comparative Study of Literature

on the theme “Adequacy of Translation of W. Shakespeare’s Works

into Kazakh”


by Beisembayeva Zhanargul Alibiyevna


General characteristics of the research. Modern science on translation studies a range of theoretical and practical issues; the existing concepts are constantly expanding, added, confirmed and refuted. To the number of pivotal issues of the translation science there belong fundamental notions “equivalence of translation” and “adequacy of translation”. Notwithstanding the repeated enlightenment of these translation terms in the works of famous linguists-scientists in the field of translation science and linguistics both native and foreign, in general there is no definite demarcation line between these two notions. At the same time the problem of modeling the translation process that is the use of translation models in order to explain the translation process have gained a lot of attention recently.

Translation of William Shakespeare’s works into Russian has always been problematic as it has been dine through the Russian language only. Shakespeare’s works take one of the most notable places in the world literature. In his great creative heritage the leading role play his sonnets. His sonnets are the crucial and most significant event of the late Renaissance and of the new epoch in the development of world lyrics.

The topicality of the research is stipulated by a number of problems of translation of poetry which have not been solved yet. Poetical translation has been studied from various points of view and new tendencies in linguistics produce new approaches to its study and new viewpoints. The topicality is also clear due to the increased attention paid to the study of poetical translation as a discourse as well as the pragmatic impact of the poetical text. At this level period of the development of poetical translation there is no unanimous point of view on how we should translate poetry, of how we can achieve equivalent translation and adequate pragmatic impact of the translated text upon the reader. There is also a need for new translation of Shakespeare’s works into Kazakh and the ways of translating his images.

The scientific novelty of the present research consists in the fact that W. Shakespeare’s sonnets have for the first time studied for the adequacy of translation from English into Kazakh via Russian in the framework of a complex work. The following results of the research also show its scientific novelty: there has been made the author’s own demarcation between equivalence and adequacy; peculiarities of poetry translation have been highlighted; there has been shown the transformation of the figurativeness during the English-Russian translation of Shakespeare’s sonnets; an opportunity to preserve adequacy during a creative approach to the translation of Shakespeare’s sonnets is revealed here; principles and problems of adequate translation of the Russian variant of Shakespeare’s sonnets into Kazakh have been analyzed; the author gives her own translation of eleven sonnets by W. Shakespeare into Kazakh.

The purpose of the dissertation research is a complex investigation of theoretical issues of adequacy of the original text and its translation, practical issues pf adequacy of imagery translation from English into Kazakh of Shakespeare’s sonnets. In order to achieve this purpose we have assigned the following tasks:

• to reveal the basic theoretical models of translation process;
  
• to define the notion “adequacy of the text of translation” and its correlation with “equivalence”;
  
• to study imagery translation and peculiarities of the translation of poetry;
  
• to give an analysis of the opportunity to preserve adequacy during the creative approach to the translation of Shakespeare’s sonnets;
  
• to trace the transformation of figurativeness during English-Russian translation of Shakespeare’s sonnets;
  
• to single out problems of the translation process of Shakespeare’s sonnets from English into Russian;
  
• to analyze principles and problems of adequate translation of the Russian variant of Shakespeare’s sonnets into Kazakh;
  
• to make an authoring adequate translation of W. Shakespeare’s sonnets into Kazakh.
  

Basic propositions to be defended:

1. Notwithstanding the frequent identification of terms of translation process “adequacy” and “equivalence” in translation science works, these are two separate notions. We call adequacy a similarity with the origin on the level of the whole text while equivalence is called a similarity on the level of lexical units. That is why imagery translation must be studied as adequate which fully reproduces the purpose of the writer, all the meaningful aspects of the original and provides a valuable formal and stylistic conformity.

2. Distinctive characteristic features of poetical translation are synthesis and creative activity of perception, cognition through a targeted culture and form of translation (its language and structure), as well as a way into literary practice. While translating belles-letters texts which are acknowledged as universal masterpieces and carry a great aesthetical value, a translator should pay a specific attention to the reproduction of the stylistic idea of the writer, to the preservation of the figurativeness of his literary language, to the realization of pragmatic and communicative intentions in the translation text.

3. The reproduction of a separate image in the translation of poetry becomes a result of the interaction of the three figurative paradigms: lexical-semantic, sound-meaningful and rhythmic-intonation oriented. The reproduction of the macro-image of the verse is a sequence of the three inductive-deductive motions in the correlation “separate-whole”: a synthetic analysis, translational design and coordinational synthesis.

4. The reason of every possible transformation of figurativeness in translation depends on not only linguistic differences but also on the creative individuality of a translator, his literary and national belonging, his time and space remoteness from the author of the original.

5. While choosing a translation in order to make a three-step translation we should define principles of how to choose it: features of the language and culture of the reader of the last translation. For the translation of Shakespeare’s sonnets into Kazakh via Russian there have been set specific criteria: a maximum adequacy to the English origin of the sonnet; presence of metaphors, phraseological units and epithets about nature as the Kazakh culture is deurbanized; the use of images which are near to modern times; a smooth rhythmicity which is characteristic of the Kazakh language.

6. An authoring adequate translation of 11 sonnets into Kazakh has shown the fact how important it is to avoid literary-bookish clichés, an excessive bulkiness which is used to make the lines full, a formal-everyday intercourse and subordinate sentences which are not characteristic of Shakespeare’s sonnets.

In the following research there have been used such methods as theoretical-dialectical, complex philological, comparative-contrastive, interpretational, experimental modeling (including translation of several sonnets), a structural analysis.

As for the material of the research these are the original English sonnets by W. Shakespeare and their poetical translations into Russian and Kazakh.

The theoretical basis of the research has been borrowed from works on translation science by both native (Zh.Zhakypov, S.Talzhanov, A.Satybaldiyev, K.Alpysbayev, Zh.Moldagaliyeva, N.Sagandykova, S.Borodulina, G.Belger, B.Karashin, M.Madanova, S.M.Altybayeva, H.N.Sadykov, S.Solovyov, M.Karatayev, Sh.Satpayeva, K.Zhumaliyev, B.Azibayeva, etc.) and foreign scientists (V.Komissarov, A.Shveitser, A.Fedorov, Ya.Retsker, V.Gak, L.Barkhudarov, V.Vinogradov, R.Yakobson, A.Darmodekhina, U. Nide, G.Catford, O.Kade, G.Eger, V.Coller, A.Neubert, K.Rice, I.Willes, etc.).

The practical value of the dissertational work is the fact that its ideas, conclusions and recommendations can be used to solve applied tasks of poetical translation, while reviewing translations and while training translators and critics of imagery translation.

The theoretical value is in the development of the theory of translational transformations; in the search for reasons of the transformation of meaning during translation; in the attempt to theoretically explain of the adequate translation of verse. The results of the research can be used while studying the features of the translation process and during a comparative analysis of texts in English, Russian and Kazakh languages.

The structure of the dissertational work is defined by the purpose and tasks of the research and comprises an introduction, three parts divided into 8 sections, conclusion and a list of references.


Бейсембаева Жанаргуль Алибиевна


Адекватность перевода У.Шекспира на казахский язык

10.01.07 – сравнительное литературоведение


Автореферат

диссертации на соискание ученой степени

кандидата филологических наук


Подписано в печать 02 июля 2010 г.

Формат 60х84 1/16. Печать офсетная. Бумага офсетная.

Объем 1,5 п.л. Тираж 100 экз. Заказ № 103


Отпечатано в типографии ЕНУ им. Л.Н.Гумилева

010008, г. Астана, ул. Кажымукана, 5.