1. Засяленне беларускіх зямель. Фарміраванне этнічных супольнасцей. Галоўныя перыяды этнічнай гісторыі Б
| Вид материала | Документы |
- Актуальнасць І неабходнасць вывучэння гісторыі Беларусі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі, 36.86kb.
- План Засяленне сучасных беларускіх зямель. Фарміраванне этнічных супольнасцей на тэрыторыі, 216.17kb.
- 1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага перыяду этнічнай, 1480.04kb.
- Экзаменацыйныя пытанні па курсу «гісторыя беларусі» для студэнтаў інжынерна-эканамічнага, 46.46kb.
- Раздзел I. Старажытнае грамадства на тэрыторыі беларусі. Фарміраванне этнічных супольнасцей, 6321.57kb.
- Роль І месца гісторыі Беларусі ў працэсах грамадска-гістарычнага развіцця, 288.08kb.
- Курс: гісторыя беларусі ў кантэксце сусветнай цывілізацыі тэма 1: гаспадарка, духоўнае, 755.94kb.
- А. У. Літвінскі >21. 04. 2011, 201.95kb.
- «гісторыя беларусі», 56.29kb.
- Вучэбная праграма факультатыўных заняткаў па гісторыі Беларусі для вучняў ХІ класа, 171.35kb.
ДАВАЛАСЯ У ДРУКУ ХУТАРСКАЯ ГАСПАДАРКА,СТВАРАЛIСЯ ПАКАЗАЛЬНЫЯ ХУТАРЫ, ЯКIЯ
ЗАБЯСПЕЧВАЛIСЯ САРТАВЫМ НАСЕННЕМ,ПАРОДЗIСТАЙ ЖЫВЕЛАЙ, НАВЕЙШЫМ IНВЕНТАРОМ
I МАШЫНАМI.У ВIЛЕНСКАЙ ГУБЕРНII ДА 1913 ГОДА БЫЛО АРГАНIЗАВАНА 387 ПАКА-
ЗАЛЬНЫХ ГАСПАДАРАК,З ЗЯМЕЛЬНАЙ ПЛОШЧАЙ У 5,6 ТЫС. ЗДЕСЯЦIН.З МЭТАЙ IНТЭН-
СIФIКАЦЫI С/Г, ПАВЫШЭННЯ КУЛЬТУРЫ ЗЕМЛЯРОБСТВА I ЖЫВЕЛАВОДСТВА, ПРЫМАЛIСЯ
МЕРЫ ПА УЗМАЦНЕННЮ АГРАНАМIЧНАЙ I ВЕТЭРЫНАРНАЙ СЛУЖБЫ. АРГАНIЗОУВЫВАЛIСЯ
ПУНКТЫ ПРОДАЖУ I ПРАКАТУ УДАСКАНАЛЕНЫХ С/Г МАШЫН I ПРЫЛАД.
ВЫНIКI РЭФОРМЫ:
ЗА 10 ГОД АЖЫЦЦЯУЛЕННЯ РЭФОРМЫ У 5-ЦI ЗАХОДНIХ ГУБЕРНIЯХ БЫЛО СТВОРАНА
12,8 ТЫС.ХУТАРОУ,ЯКIЯ ЗАНЯЛI ПЛОШЧУ КАЛЯ 1,4 МЛН.
ЗА 1904-1914 ГГ. З ПЯЦI ЗАХОДНIХ ГУБЕРНЯУ ПЕРАСЯЛIЛIСЯ 368,4 ТЫС.ЧАЛА-
ВЕК,З IХ КАЛЯ 70% - У 1907-1909 ГГ.ПIК ПЕРАСЯЛЕНЦАУ (102,5 ТЫС.) ПРЫЙШОУ
СЯ НА 1909 ГОД.АЛЕ СУТЫКНУУШЫСЯ З ВЯЛIКIМI ЦЯЖКАСЦЯМI ЧАСТКА ПЕРАСЯЛЕНЦАУ
ВЯРНУЛАСЯ У БЕЛАРУСЬ.УСЯГО ЗА 1907-1914 ГГ НА БЕЛАРУСЬ ВЯРНУЛАСЯ 36,5 ТЫС
(КАЛЯ 11%) ПЕРАСЯЛЕНЦАУ.
ЗА 10 ГАДОУ РЭФОРМЫ У КУЛАЦКIХ ГАСПАДАРКАХ УЗРАСЛО ВЫКАРЫСТОУВАННЕ НА-
ЕМНАЙ ПРАЦЫ ГАДАВЫХ,СЕЗОННЫХ I ПАДЗЕННЫХ РАБОЧЫХ.К 1914 ГОДУ КОЛЬКАСЦЬ ПА
РАБКАУ НА БЕЛАРУСI СКЛАЛА 200 ТЫС ЧАЛАВЕК.
СТАЛЫПIНСКАЯ РЭФОРМА СТЫМУЛЯВАЛА СПЕЦЫАЛIЗАЦЫЮ У С/Г БЕЛАРУСI.К 1914 Г
БЕЛАРУСЬ СТАЛА АДНЫМ З БУЙНЕЙШЫХ РАЕНАУ ВЫРОШЧВАННЯ БУЛЬБЫ (17,2% АД УСЕЙ
ПЛОШЧЫ ПАД БУЛЬБАЙ У ЕУРАПЕЙСКАЙ РАСII), УЗРАСЛI ПАСЕВЫ ЛЬНУ I ЗБОЖЖАВЫХ
КУЛЬТУР.ПАСЕВЫ ЛЬНУ У 1913 ГОДЗЕ СКЛАДАЛI 100,1 ТЫС.ДЗЕСЯЦIН,УРАДЖАЙНАСЦЬ
ЗБОЖЖАВЫХ (ЖЫТА) УЗРАСЛО I СКЛАЛА 53,9 ПУДОУ З ДЗЕСЯЦIНЫ.РАЗВIЦЦЁ КАПIТА-
ЛIСТЫЧНЫХ АДНОСIН УЗМАЦНIЛА КЛАСАВУЮ ДЫФЕРЭНЦЫЯЦЫЮ БЕЛАРУСКАЙ ВЕСКI.
НАПЯРЭДНI ПЕРШАЙ СУСВЕТНАЙ ВАЙНЫ БЕДНАТА СКЛАДАЛА КАЛЯ 70%, СЯЛЯНЕ-СЕ-
РАДНЯКI - 10-11% УСЯГО СЯЛЯНСТВА .СТАЛЫПIНСКАЯ АГРАРНАЯ РЭФОРМА IСТОТНА
ПАСКОРЫЛА ПРАЦЭС САЦЫЯЛЬНА-КЛАСАВАЙ ДЫФЕРЭНЦЫЯЦЫI СЯЛЯНСТВА.
10. ) Культура беларусі другой пловы XII-першай палове XVI. Фарміраванне беларускай народнасці.
Асноўнымі прыкметамі народнасці з’яўляюцца адносная агульнасць мовы, агульнасць тэрыторыі, культуры і характару людзей, пэўныя гаспадарчыя сувязі, этнічная самасвядомасць і саманазва.
Існаванне Вялікага княства Літоўскага стварала новыя ўмовы для далейшага фарміравання беларускай народнасці. Гэтаму садзейнічала мноства фактараў.
Першая група – палітычныя фактары. Неабходнасць барацьбы са знешняй агрэсіяй.
Эканамічнай асновай этнаўтваральных працэсаў з’явілася далейшае развіццё сельскай гаспадаркі, замена двухполля парнай зерневай сістэмай трохполля, удасканаленне рамяства, пашырэнне гандлю.
Паступова ў ВКЛ усталёўвалася адзіная грашовая сістэма гандлёва-вымяральных стандартаў.
З папярэднімі фактарамі цесна звязаны і сацыяльныя ўмовы.
Разам з палітычнымі, эканамічнымі і сацыяльнымі фактарамі пэўную ролю адыгрываў і канфесійны фактар. Прыкмета веры станавілася своеасаблівай прыкметай народа, а барацьба народа з’яўлялася часткай барацьбы за яго самабытнасць.
Сукупнасць дзейнасці этнаўтваральных фактараў спрыяла фарміраванню беларускай народнасці і такіх яе агульных прыкмет як этнічная тэрыторыя, адносная агульнасць мовы, своеасаблівая матэрыяльная і духоўная культура, этнічная самасвядомасць і саманазва.
У XV–XVI стст. на тэрыторыі Беларусі з’яўляецца шэраг новых тыпаў пасяленяў: мястэчка, фальварак, засценак, ваколіца.
Адным са значных кампанентаў народнасці з’яўляецца самасвядомасць беларусаў. У ВКЛ жыхар беларускіх зямель адрозніваў сябе ад іншых народаў. Гістарычная супольнасць усходнеславянскага народа, адзіная рэлігія і мова продкаў тармазіла працэс дыферэнцыяцыі рускага і беларускага народаў.
Беларуская культура другой паловы XIII – першай паловы XVI ст. развівалася на аснове засвойвання багатых традыцый высокаразвітых візантыйскай і старажытнарускай культур, пад уздзеяннем мясцовых умоў.
У другой палове XIII – першай палове XVI ст. паралельна з працэсамі стварэння беларускай арыгінальнай літаратуры ішло развіццё старабеларускай літаратурнай мовы.
З усіх жанраў беларускай літаратуры перыяду яе станаўлення найбольш дынамічна развіваліся летапісы.
У другой палове XVI ст. летапісы сталі паволі адміраць, уступаючы месца іншым гістарычным жанрам.
У канцы XV – пачатку XVI ст. складаліся перадумовы Рэнесанса на Беларусі: рост гарадоў, фарміраванне беларускай народнасці, ажыўленне грамадска-палітычнай дзейнасці і нацыянальна-класавай барацьбы.
Прадстаўніком рэнесансавай культуры на Беларусі быў першадрукар, гуманіст і асветнік Францыск Скарына (каля 1490 г. – каля 1551 г.).
У Празе Ф. Скарына пры дапамозе заможных віленскіх і полацкіх мяшчан заснаваў друкарню. 6 жніўня 1517 г. выйшла з друку першая кніга “Псалтыр”. Першадрукар выдаў пераважную частку Старого Запавету Бібліі, прычым выбраў найбольш важныя кнігі.
Выдатным дзеячам беларускай культуры быў паэт-гуманіст, прадстаўнік новалацінскай літаратурнай школы М. Гусоўскі. Нарадзіўся будучы паэт у сям’і вялікакняскага лоўчага і атрымаў адукацыю ў Вільні, Польшчы, Італіі.
На працэс станаўлення і развіцця беларускай архітэктуры і выяўленчага мастацтва значна паўплывалі старажытнарускія традыцыі, а таксама лепшыя дасягненні архітэктуры і мастацтва заходнееўрапейскіх краін.
Готыка на Беларусі была прадстаўлена шматлікімі абарончымі збудаваннямі – замкамі, якія адначасова з’яўляліся адмістрацыйнымі, палітычнымі, эканамічнымі і культурнымі цэнтрамі. Мураваныя замкі пачалі будавацца ў першай палове XVI ст.
У сувязі з пашырэннем каталіцызму на ўсёй тэрыторыі Беларусі пачалося будаўніцтва касцёлаў.
У культавай архітэктуры канца XV – першай паловы XVI ст. з’яўляецца новы тып пабудоў – інкастэляваныя храмы, прыстасаваныя да абароны.
У выяўленчым мастацтве Беларусі другой паловы XIII – першай паловы XVI ст. вылучаюцца іконапіс, фрэскі, кніжная мініяцюра, гравюра, арнамент, драўляная разьбяная скульптура.
У рамках дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва на Беларусі ў другой палове XIII – першай палове XVI ст. развівалася размалёўка па дрэву, чаканка па металу, выраб керамікі.
11. Люблiнская ўнiя. Утварэнне Рэчы Паспалiтай.
Люблiнская ўнiя паклала пачатак трагiчнай старонкi айчыннай гiсторыi. З гэтага часу незалежная краiна ВКЛ страцiла сваю самастойнасць, увайшла ў склад новай дзяржавы -- Рэч Паспалiтую. Чаму так здарылася? Першая спроба злiць ВКЛ з Польшчай была зроблена Ягайлам пасля заключэння 1385 г. Крэўскай унii. Гэта была здрада Ягайлы. Ён абяцаў Польшчы вярнуць усе землi страчаныя ей у час войнаў, перавесцi сваiх падначаленых з праваслаўных у католiкаў, далучыць ВКЛ да Польшчы. Гэта была дынастычная вунiя. Амаль два стагоддзi памiж дзяржавамi звязанымi саюзнымi адносiнамi iшла барацьба: з боку Польшчы за iнкарпарацыю саюзнiка, з боку ВКЛ за самастойнасць. Нацiск з боку Польшчы няспынна пышыраўся i паглыбляўся. К сярэдзiне XVI ст. ВКЛ у эканамiчным, дзяржаўным, грамадска-палiтычным жыццi наблiжалася да Польшчы. Пераймалiся польскiя звычаi, абрады, з`явiлiся ваяводствы, воласцi, паветы. Паскорыць працэс iнкарпарацыi прымушала польскiя ўлады i тое, што Жыгiмонт II не меў нашчадкаў.
Важнае значэнне мелi знешнепалiтычныя абставiны. На поўднi ВКЛ вымушана было абараняцца i весцi няспынныя войны з крымскiмi татарамi. З 1500 па 1569 г. апошнiя 45 разоў рабавалi беларускiя землi, уводзячы палонных у рабства. У гэты ж час на ўсходзе ўзмацняецца маскоўская дзяржава. Яна iмкнулася да берагоў Чорнага мора i ў 1568 г. вяла вайну з Лiвонскiм ордэнам, якi запрасiў дапамогi ў ВКЛ. Расiя пачала баявыя дзеяннi на тэрыторыi ВКЛ. Над княствам навiсла смяротная пагроза. Спробы заключыць мiр з Iванам Грозным не мелi поспеху. Адначасова з боку Польшчы ўзмацнялiся дзеяннi па ўключэнню ВКЛ у склад адзiнай дзяржавы. У такiх умовах 10 студзеня 1569 г. пачаў працаваць Люблiнскi Сейм. Кароль i яго прыхiльнiкi iмкнулiся шляхам унii ўключыць ВКЛ у склад кароны. Пасля ВКЛ вымушаны былi iсцi на саюз з Польшчай, але iмкнулiся захаваць незалежнасць сваей краiны. Яны прапанавалi свае ўмовы аб`яднання: адзiн кароль абiраецца роўнай колькасцю паслоў ад Польшчы i ВКЛ, карануецца ў Кракаве i Вiльнi, княства i карона будуць мець свае асобныя органы ўлады i кiравання, захоўваць сваю тэрытарыяльную цэласнасць i недатыкальнасць i iнш. Гэтыя прапановы не знайшлi падтрымкi на сейме. Паслы ВКЛ ад`ехалi на месцы. Гэта выклiкала абурэнне караля i польскiх паслоў. Пад iх уцiскам, гвалтоўна, не маючы права без згоды сейма i рады прымаць рашэнне, Жыгiмонт II Аўгуст скасоўвае ўсе папярэднiя прывiлеi, дадзеныя ВКЛ i шляхце, далучае Падляшша, Валынь i Падоллю да Польшчы. Пад пагрозай пазбаўлення маёнткаў i высылкi з краю ён прымушае паслоў гэтых зямель падпiсаць унiю. У складзе ВКЛ засталiся Лiтва i Беларусь. Нягледзячы на ўсе iх супрацьстаянне, яны вымушаны былi таксама падпiсаць унiю. Так 1 лiпеня 1569 г. згодна Люблiнскай унii ВКЛ i Польшча злучылiся ў адзiны народ, адзiную дзяржаву – Рэч Паспалiтую, феадальную рэспублiку. Быў абраны адзiны гаспадар – кароль польскi i вялiкi князь лiтоўскi, рускi, прускi, мазавецкi, жамойцкi, кiейскi, валынскi, падляшскi, лiфляндскi. Спынiлася абранне вялiкага князя ВКЛ, яго пажыццевае валодання княствам. Выбiраўся адзiны сейм, якi павiнен быў склiкацца толькi ў Польшчы. Уводзiлася адзiная мытная прастора, грашовая адзiнка, агульная знешня палiтыка. Усе жыхары РП мелi права набываць маенткi i зямлю, уласнасць у любой частцы краiны. Скасоўвалiся ўсе пастановы, законы, палажэннi, якiя супярэцылi ўнii, а таксама асобны сейм ВКЛ. Прысягаць можна было аднаму Польскаму каралейству. Такiм чынам Люблiнская ўнiя была гвалтам навязана ВКЛ палякамi на чале з Жыгiмонтам II, асаблiва пасля анексii i далучэння большасцi тэрыторыi ВКЛ (Падляшша, Валынь, Падолле, Кiеўшчына).
Унiя – гэта анексiя i iнкарпарацыя ВКЛ у Польскае каралеўства, пагроза поўнага акаталiчвання i апалячвання.
Унiя – вынiк цяжкага i складанага ўнутранага i знешнепалiтычнага становiшча ВКЛ у сярэдзiне XVI ст.: пагаршэння сацыяльна-эканамiчнага стану, раскола грамадства па канфесiйнай прымеце, пашырэння рэлiгiйнай барацьбы, здрады караля, аслабленне ВКЛ у вынiку войнаў з крымскiм ханствам i барацьбы ВКЛ за лiвонскую спадчыну.
12. 15.Грамадска-палітычны лад РП. Дряржаўна-прававое становішча княтсва
РП-саслоўная манархія на чале з выбарчым каралем, уладу з якім падзяляла шляхта.
Феадальная федыратыўная дзяржава, у якую аб’ядналіся кароль і шляхта. РП лічылася агульнай дзяржавай “абедзвюхнародаў” (Польская і бел. шляхта)
Кароль польскі (князь літоўскі) меў абмежавальныя паўнамоцтвы: заканадаўчую і частковасудовую (на маемасных адносінах) меў магнац-шляхецкі сойм. Ен складаўся з 2-х палат: сената і пасольскай ізбы. Сенат складаўся з магнатаў, прадстаўнікоў цэнтр. і правінцыяльнай адміністрацыі, вярхоў каталіцкай царквы. З сената абіралася каралеўская рада (2 гады), якая кіравала дзяржавай.
Пасольская ізба- шляхцічы, дэпутаты, на 2 з кожнага павета (больш 200).
Вальныя, агульныя соймы разгляджалі прапановы абоіх пасяджэннях сената і пасольскай ізбы.
Аднак сойм прымаў асобна законы для Польшчы і ВКЛ.
З сярэдзіны 17ст. у сойм уведзены правіла адзінагалосся “Ліберум вета”.
Дзве дзяржавы захоўвалі асобную дзяржаўную адміністрацыю, асобныя войскі са сваім камандаваннем, свае фінансавыя сіс-мы і скарбы, права чыканкі аднолькавай манеты, самастойныя судовыя і мытныя сістэмы (да 1766). Кожная з дзяржаў мела сваю мову: Польшча-лацінскую, ВКЛ-беларускую (з 1696-бел. мова як дзяржаўная была забаронена). З сярэдз. 17 ст. роля сеймаў зменьшылася ў паліт. жыцці РП. Усе большую ролю пачалі адыгрываць магнацкія групоўкі і шляхецкія саюзы (канфедэрацыі).
У кіраванні ўнутранай справы вырасла значэнне павятовых шляхецкіх соймікаў (ім было перададзена права збіраць некаторыя падаткі і распараджацца імі). Спроба цэнтральнай улады ў др. палове 18 ст. не ўдаліся.
Канстытуцыя 3 мая 1791 з праграмай шырокіх рэформаў дзярж. ладу была скасавана пасля перамогі каталіцк. канфедэрацыі (1792)
Польшча імкнулася заснаваць унітарную дзяржаву, ВКЛ адводзілася роля правінцыі, аднак падпарадкаваць і інкарпарыраваць было не легка, таму што захоўваліся тытулы ВКЛ і князя літоўскага, дзейнічаў адміністр.-дзярж. аппарат, меліся скарбы, дзярж. пячатка, вайска, свод законаў (статут ВКЛ)
Магнаты ВКЛ дамагаліся ад кандыдатаў у каралі (насуперак Люблінскай уніі) асобнай прысягі і асобн. падцвярджэння правоў ВКЛ. Адносіню дзвюх дзяржаў развіваліся ў напрамку федырат. існавання. Каронны сойм не спраўляўся са сваімі абавязкамі.
У 1673- пастанова: кожны 3-ці сейм збіраць не ў кароне, а ў Гродне-ВКЛ
1578-заснаваны каронны трыбунал-вышэйшы апеляцыйны суд, у 1581- у ВКЛ створаны літоўскі трыбунал, а пасля заснавання трыбунала ў Польшчы такі з’явіўся і ў ВКЛ.
1773-створана адзіная для РП адукацыйная камісія.
Т.чынам кіруючыя колы ВКЛ пасля Любліна пачалі праводзіць барацьбу сепраць польскай праграммы стварэння унітарнай дзяржавы.
1573-Генрыхавы артыкулы, згодна з якімі кароль страціў права без згоды сейма ўстанаўліваць новыя падаткі і пошліны, адклікаць агульнае апалчэнне.
“Пакт канвента”-дагавор, згодна з якім кароль ускладаў на сябе шэраг абавязаннасцей
Рокашы-саюз узброеннай шляхты (узброеннае паўстанне супраць караля)
“Ліберум вета”-права свабоды слова
У часы бескаралеўя існавала часовая пасада інтаррэкса (звычайна гэтую пасаду меў прымас польска-кат. царквы). Ен склікаў для абрання караля 3 сеймы: канвакацыйны (час і месца выбару караля), элекцыйны(выбарчы), каранацыйны (прысяга, каранацыя).
13. Брэсцкая царкоўная унія. Уніяцкая царква. Барацьба бел. народа супраць польскай экспансіі
Мэты:
1. Различвали на ликвидацыю расколу сярод феадалау
2. Умацаванне дзярж.-палит. и царкоунага адзинства
3. Пашырэнне сувязей з Захадам
14-15ст. – Фларэнтски сабор (1439). Уния не знайшла шырокай падтрымки мясцовага насельництва
15-16ст. – Вялики князь Александр и митрапалит Булгарынавич узнавили спробы аднаулення унии. Гэта прывяло да абвастрэння палит. становишча. Паустанне Глинка1508
80-90я г. 16ст. – Прычыны унияцтва:
1. Перамога контрэфарма. у Еуропе
2. Заняпад прав. царквы у ВКЛ
3. Ливонская вайна
4. Палитыка царских расийских урад у адносинах да прав. епархии на занятай у вайне тэрыторыи
Берасцейски сабор(1596):
Утварэнне грэка-рымскай царквы
Фактары, якия змянили рэлигийную структуру Б.17-18ст.:
1. Падтрымка унияцкай царквы збоку правячых колау кат. духавенства и царквы
2. Унияцкая царква ахопливала больш за 1000 парафий на Б., у РП – 9000
3. На Б. заставалася тольки адна прав. Магилёуская епархия, паменшчвалася колькасць прыходау
4. Абраднасць унияцкай царквы мала чым адрознивалася ад прав.
5. Унияты у храмавай службе польскай царкоуна-славянскай, бел. и лацинскими мовами
6. Уплыу униятау на развиццё бел. мастацтва, иканаписа, жываписа, книгадрукавання
Вялікае княства Літоўскае было, як вядома, поліэтнічнай дзяржавай, у якой жылі беларусы, рускія, украінцы, літоўцы, яўрэі, татары і інш. Таму фарміраванне "непадзельнага народа", на думку інкарпаратараў, павінна было ажыццяўляцца шляхам асіміляцыі ўсіх гэтых этнасаў уласна польскім насельніцтвам. на шляху рэлігійнай еднасці народаў Рэчы Паспалітай было шмат перашкод. 1) да сярэдзіны XVI ст. насельніцтва Польшчы і ВКЛ мела розныя веравызнанні. У Польшчы-каталіцызм, а ў ВКЛ-праваслаўя (Беларусь і Украіна) і пратэстантызму (Літва). 2) каталіцызм і праваслаўе перажывалі крызіс. 3) былі вельмі складаныя рэлігійныя абставіны.
Рэфармацыя — грамадска-палітычны і рэлігійны рух, накіраваны супраць каталіцкай царквы як ідэйнай асновы феадалізму. Рэфармацыя, як вядома, пачыналася ў Германіі з выступлення М.Лютэра (1517) і распаўсюджвалася па ўсіх краінах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Адзінай крыніцай рэлігійнай ісціны яны абвясцілі Свяшчэннае Пісанне, адхіліўшы Свяшчэннае Паданне, манаства, цэлібат, культ Багародзіцы, святых, анёлаў, іконы і г. д. 3 сямі таінстваў пратэстанты пакінулі два — хрышчэнне і прычасце (лютэранства) ці тры — хрышчэнне, прычасце і царкоўны шлюб (англіканская царква).
Пад ідэйным сцягам Рэфармацыі праходзіла Сялянская вайна 1524 -1526 гг. у Германіі, Нідэрландская (1566 - 1609) і Англійская (XVII ст.) буржуазныя рэвалюцыі.
Кальвинизм, лютэранства, пратэстанцизм. У XVII — XVIII стст. на Беларусі ўзмацнілася дзейнасць каталіцкіх манаскіх ордэнаў - францысканцаў, дамініканцаў, базыльян, бернардзінцаў, бенедыкцінцаў і інш.
Францысканцы (мінірыты) — манахі аднаго з каталіцкіх ордэнаў, названага імем яго заснавальніка Францыска Азізскага. Яны змагаліся з ерэтычным рухам пропаведзямі і насіллем, удзельнічалі ў інквізіцыі, пранікалі ў школы і універсітэты.
Дамініканцы (іспанца Дамініка дэ Гусмана) — манахі каталіцкага ордэна( ў пачатку XIII ст. ) Галоўным накірункам дзейнасці- прапагандысцка-місіянерская.
Базыльяне - супольнасць манахаў, якія жылі па правілах, распрацаваных святым Васілём Вялікім (IV ст.); пазней (з XVII ст.) - каталіцка-уніяцкі манаскі ордэн.
Бернардзінцы — манахі рэфармаванай галіны манаскага ордэна францысканцаў на Беларусі, у Літве і Польшчы
14. Знешняя палітыка РП. Войны другой паловы 16-18 ст.
Ад ВКЛ у РП дасталася Лівонская вайна (1558-1583) Лівонія-Латвія.
Інфлянская вайна(1558-1583) і захоп Швецыі і паўн. Эстоніі схілілі Кетлера да падданства у ВКЛ. Дамова была падпісана 2 сакавіка 1562. У склад ВКЛ Інфляндыя ўвайшла 26 снежня 1566г. (Гардзельскі сойм). Люблінскі сойм змяніў стан Інфляндыі і абвясціў гэтыя землі кандалініумам (супольным уладальнем РП і ВКЛ). Лівонская вайна-вайна Маскоўскай дзяржавы з Ліфляндскім ордэнам ВКЛ і Польшчы.
ВКЛ мела на ўвазе 2 мэты:
1)далучыць да сваіх уладанняў тэрыт. Лівонскага ордэна
2)імкнулася не дапусціць Расію да Балтыйскага мора
Пачалася вайна па ініцыятыве І.грознага. Падзялялася вайна на 2 этапы: 1558-1570, 1577-1582
З 1560-разбілі лепшы ордэн. Вайна прымусіла ордэн 28 лістапада 1561 падпісаць з ВКЛ пагадненне і перайсці пад уладу ВКЛ і карону Польскай
З 1562-войскі Грознага пачалі ваенныя дзеянні супраць ВКЛ
1563-Полацк абложаны 60ты. арміяй Грознага. Пасля 2-х тыдняў мужнай абароны Полацк паў. Са студзеня 1564 Грозны аднавіў ваенныя дзеянні. 1565-вайна перапынілася
У маі 1566-перамова (Тышкевіч, Галабурда)
ВКЛ хацела вяртаць Полацк і Смаленск, але Масква не аддавала. Перамовы кончыліся 1577г.-перамір’ем
1568-Масква пачала вайну са Швецыяй
ліпень 1570-трактат аб 3-х гадовым перамір’і (заканчваецца 1-шы этап вайны), у выніку якой ВКЛ страціла Полацк і паўночную частку Полацкай зямлі.
Новы этап вайны звязаны з дзейнасцю Т.Баторыя
Жнівень 1579-Полацк у аблозе і Маскоўскі гарнізон капітуліраван
Лета 1580-наступленне на Вялікія Лукі. У час кампаніі Паун.Б. была поўнасцю вызвалена.
Снежань 1581-пераварот-завершыўся падпісаннем у студзені 1582 Ян-запольскім мірным дагаворам на 10 гадоў (каля Пскова). Ва ўмовах Іван 4 адмаўляўся ад захопу зямель і падляжаць на карысць РП. С.Баторый згадзіўся вывесці войскі з тэрыт. Масквы і вярнуць Вялікія Лукі, Красны гарадок.
Падпісанне міру было зацверджана Маскоўскай дзяржавай.
Вайна Маскоўскай дзяржавы са Швецыяй закончылася Плюскім перамір’ем, паводле якога шведы завалодалі паўн. часткай Эстоніі.
У выніку Лівонскай вайны знішчылася шмат людзей.
Смута ў Рускай дзяржаве-барацьба працоўных мас супраць феадалаў.
1591- памер 8-гадовы брат цара Царэвіч Дмітрый
1600- з’явіліся чуткі, што ен вярнуўся. Ен перабраўся ў РП, шукаў падтрымку і знайшоў яе у Мнішыка
сакавік 1604-Жыгімонт 3 Ваза, магнаты і касцел фінансавалі намаганнем авентурыста на прастол
1605-смерць Б.Гадунова. З гэтай стратай быў адкрыты шлях самазванцу на Маскву. Баяры аб’явілі Шуйскага царом.
2-гім ЛжэДмітрыям становіцца дваранін М.Малчанаў, яго падтрымалі польскія магнаты католікі, папа рымскі, які спрабаваў ўтварыць унію. Польскія літ. магнаты праводзяць як інтэрвенты.
Верасень 1609- Жыгімонт 3 Ваза распачаў адкрытую інтэрвенцыю супраць Расіі
Ліпень 1610-мяцеж у Маскве, захапілі Шуйскага і яго жонку. Прыйшла група баяр на чале з Мсціслаўскім, які прапанаваў на прастол сына Жігімонта Усяслава
Лета 1610-інтэрвенты праводзяць сабе вароты супрацьстаянне ім апалчэнне, з якім жорстка распраўляюцца
16 чэрвеня 1611-Жыгімонт 3 Ваза-рускі цар
У Ніжнім Ноўгарадзе 2-е апалчэнне Пажарскага і Мініна
22 кастрычніка 1621-вызвалілі Кітай-горад, 26-гарнізон палякаў здаўся
студзень 1613- Земскі сабор абраў царом 16-гад. М.Раманава
снежань 1918- Дэулінскае пагадненне на 4 гады, па якому да РП адышлі Ноўгарад-север, Смаленск, Чарнігаўскія землі
Смаленская вайна (1632-1634)-вайна Рускай дзяржавы за вяртанне зямель Смаленскай, Чарнігаўскай і Северскай зямель
1632-накіравалі на Смаленск 40тыс. войска
восень 1632-руск. войскі занялі шмат тэр: Усвяты, Белую, Трубецкую. Ваенныя дзеянні вяліліся на тэрыт. Б.
15. Асаблівасці сац.-эканамічнага развіцця Б. у складзе РП
Сацыяльны склад:
Шляхта не была аднародна і ў паліт. становішчы: буйная 29 магнатаў 1,1%, сярэдняя 1,6% ад пануючага класса, пешая шляхта 3,6%не мели гаспадара
З 1601 шляхецки тытул можа быць прысвоены толькі на сейміках ці сейме, альбо пры прапанове гетмана
З 1633 пастанова сейма аб тым, што шляхціц, але і яго нашчадкі, пазбаўлены шляхецкіх правоў за гандаль і шынкарства (продаж спіртных напіткаў)