Geum.ru

Основная образовательная программа высшего профессионального образования Направление подготовки 032700 Филология

Вид материалаОсновная образовательная программа
Шартлы ҡыҫҡартмалар
7. Учебно-методическое и информационное обеспечение дисциплины «Современный башкирский язык»
Подобный материал:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   38
Иҫкәрмә: контроль эштәргә киткән сәғәттәр практик занятиеларға бирелгән сәғәттәр иҫәбенә инә.

  • ШАРТЛЫ ҠЫҪҠАРТМАЛАР

  • Материалды өйрәнеү формаһы:
  • ЛК – лекциялар
  • ПЗ – практик занятиелар
  • СРС – студенттарҙың үҙ аллы эше

  • Үҙ аллы эш (СРС) төрҙәре:
  • АПИ – яҙма сығанаҡтарҙы анализлау
  • ДЗ – өйгә эш
  • КС – конспектлау
  • ПС – семинарға әҙерлек
  • Р – реферат
  • СИТМ – теоретик материалды
  • үҙ аллы өйрәнеү

  • Предметтар:
  • Морф. – Морфология
  • Синт. – Синтаксис
  • СРЯ – Современный русский язык
  • Стил. – Стилистика
  • ТГ – Тарихи грамматика
  • ТҒИ – Тел ғилеменә инеш
  • Тюрк. – Тюркология
  • ӘТТ – Әҙәби тел тарихы

  • Уҡыу формаһы:
  • ОДО – көндөҙгө уҡыу бүлеге
  • ОЗО – ситтән тороп уҡыу бүлеге

  • Дәрестә ҡулланылған күргәҙмәлелек, ТСО:
  • ВК – китаптар күргәҙмәһе
  • К – карточкалар
  • ММ – мультимедия
  • ПИ – яҙма сығанаҡтар
  • С – схема
  • Т– таблица
  • ТV – телевизор

  • Студенттарҙың үҙ аллы эштәрен тикшереү төрҙәре (КСР):
  • А – аттестация
  • Б – әңгәмә
  • КР – контроль эш
  • КЛ – коллоквиум
  • ПР – яҙма эш
  • СМП – үҙ-үҙеңде тикшереү
  • ТС – тест
  • УО – телдән һорау



5. Образовательные технологии

При реализации различных видов учебной работы широко используется компьютерная технология.

В соответствии с требованиями ФГОС ВПО по направлению подготовки, реализации компетентностного подхода предусматривается широкое использование в учебном процессе активных и интерактивных форм проведения занятий (компьютерных симуляций, деловых и ролевых игр, разбор конкретных ситуаций, психологические и иные тренинги) в сочетании с внеаудиторной работой с целью формирования и развития профессиональных навыков обучающихся. В рамках учебных курсов предусмотрены встречи с учеными и преподавателям других вузов и научных учреждений, мастер-классы экспертов и специалистов.


6. Учебно-методическое обеспечение самостоятельной работы студентов. Оценочные средства для текущего контроля успеваемости, промежуточной аттестации по итогам освоения дисциплины.

__________________________________________________________________________ (Приводятся виды самостоятельной работы обучающегося, порядок их выполнения и контроля, дается учебно-методическое обеспечение (возможно в виде ссылок) самостоятельной работы по отдельным разделам дисциплины.

Указываются темы эссе, рефератов, курсовых работ и др. Приводятся контрольные вопросы и задания для проведения текущего контроля и промежуточной аттестации по итогам освоения дисциплины.)


7. Учебно-методическое и информационное обеспечение дисциплины «Современный башкирский язык»

а) основная литература:
  1. 3әйнуллин М.В., Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт әҙәби теле. Фонетика. Морфология. - Өфө, 1986. 186 бит.
  2. Кейекбаев Ж.Ғ. Хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы һәм фразеологияһы. Өфө, 1966; 2-се баҫмаһы - Өфө: БДУ: 2002. 275 бит.
  3. Кейекбаев Ж.Ғ. Башҡорт теленең фонетикаһы. - Өфө: БКН, 1958, 2-се баҫмаһы - Өфө: БДУ, 2002. 212 бит.
  4. Ҡаһарманов Ғ.Ғ. Башҡорт теле лексикаһы һәм терминологияһы. - Стәрлетамаҡ: СДПИ, 2002. 242 бит.
  5. Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Фонетика, графика, орфография, орфоэпия, грамматиканың төп төшөнсәләре, мофемика, морфонология, һүҙьяһалыш. - Өфө: БДУ, 2002. 324 бит.
  6. Хәҙерге башҡорт теле. Педагогия институтының башланғыс кластар факультеты студенттары өсөн дәреслек. -Өфө, 1986. 400 бит.
  7. Әхтәмов М.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Лексикология. Фразеология. Лексикография. Өфө: БДУ, 2002. 208 бит.
  8. Әхтәмов М.Х., Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт теле. - Өфө: БДУ, 2002.


б) дополнительная литература:


1. Аҙнабаев Ә.М. Башҡорт телендә айырымланған эйәрсән киҫәктәр. Өфө, 1965.

2. Аҙнабаев Ә.М., Псәнчин В.Ш. Башҡорт теленең тарихи грамматикаһы. Өфө, 1976.

3. Азнабаев A.M., Псянчин В.Ш. Историческая грамматика башкирского языка. Уфа, 1988.

4. Бабайцева В.В. Односоставные предложения в современном русском языке. М., 1968.

5. Бабайцева В.В., Максимов Л.Ю. Современный русский язык: Синтаксис. Пунктуация. М., 1987.

6. Башҡорт теле. Педагогия училищелары өсөн дәреслек. Өфө, 1983, 1997.

7. Башҡорт әҙәби теленең алфавиты һәм орфографияһы. Өфө, 1982.

8. Белошапкова В.А. и др. Современный русский язык. М., 1981.

9. Валгина Н.С. Синтаксис современного русского языка. М., 1973.

10. Ғарипов Т.М. Башкирское именное словообразование. Уфа, 1959.

11. Грамматика современного башкирского литературного языка. М., 1981

12. Грамматика современного русского литературного языка. М., 1970.

13. Галяутдинов И.Г. Два века башкирского литературного языка. Уфа, 2000.

14. Дмитриев Н.К. Башҡорт теленең грамматикаһы. Өфө, 1950.

15. Дмитриев Н.К. Грамматика башкирского языка. М., 1948.

16. Зәйнуллин М.В. Хәҙерге башҡорт телендә модаллек категорияһы. Өфө, 1975.

17. 3әйнуллин М.В., Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт әҙәби теле. Фонетика. Морфология. Өфө, 1986.

18. Зәйнуллин М.В. Хәҙерге башҡорт теле. Морфология. Өфө, БДУ, 2002.

19. Ишбаев К.Г. Башкирский язык: Морфемика. Словообразование. Уфа: Гилем, 2000. 247 с.

20. Ишбаев К.Г., Абдуллина Г.Р. Башҡорт теленең морфонологияһы. Өфө: Ғилем, 2000. 84 бит.

21. Ишбаев К.Г., Ишкилдина З.К. Башҡорт теленең һүҙьяһалыш һүҙлеге. Өфө: Ғилем, 2005. 552 бит.

22. Ишбаев К.Г., Абдуллина Г.Р., Ишкилдина З.К. Башҡорт теленең морфемикаһы, һүҙьяһалышы һәм морфонологияһы. Өфө: Ғилем, 2006. 178 бит.

23. Ишбирҙин Э.Ф., Ғәләүетдинов И.Ғ., Халикова Р.Х. Башҡорт әҙәби теленең тарихы. Өфө, 1993.

24. Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Һүҙ төркөмдәренең бүленеше. Өфө, 1962.

25. Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Өфө, 1972.

26. Ишбулатов Н.Х. Башҡорт теле һәм уның диалекттары. Өфө, Китап, 2001.

26. Ишбулатова Х.Д. Башҡорт теленең көнкүреш лексикаһы. Өфө, 2002.

27. Йосопов Х.Ғ. Башҡорт телендә оҡшатыу һүҙҙәре. Өфө, 1971.

28. Кейекбаев Ж.Ғ. Башҡорт теленең дөрөҫ әйтелеше. Өфө, 1964.

29. Кейекбаев Ж.Ғ. Башҡорт теленең фонетикаһы. Өфө, 1958, 2002.

30. Кейекбаев Ж.Ғ. Хәҙерге башҡорт теле. Өфө, 1966, 2001.

31. Кейекбаев Ж.Ғ. Хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы һәм фразеологияһы. Өфө, 1966, 2002.

32. Ҡаһарманов Ғ.Ғ. Башҡорт теле лексикаһы һәм терминологияһы. Стәрлетамаҡ: СДПИ, 2002. 242 бит.

33. Сәйетбатталов Ғ.Ғ. Башҡорт теле. Ҡушма һөйләм синтаксисы. II том. Өфө, 2002.

34. Сәйетбатталов Ғ.Ғ. Башҡорт теле. Ябай һөйләм синтаксисы. I том. Өфө, 1999.

35. Сәйетбатталов Ғ.Ғ. Башҡорт теленең ҡушма һөйләм синтаксисы. Өфө, 1961.

36. Сәйетбатталов Ғ.Ғ. Башҡорт теленең ябай һөйләм синтаксисы. Өфө, 1972.

37. Сәйәрғәлиев Б.С. Башҡорт телендә ярҙамсы һүҙҙәр. Өфө, 1961.

38. Султанбаева Х.В. Функционально-семантическая категория побудительности в современном башкирском языке. Уфа, 1999.

39. Терегулова Ғ.Ғ., Ахмеров К.З. Сравнительная грамма­тика русского и башкирского языков. Уфа, 1953.

40. Тикеев Д.С. Ҡушма һөйләм синтаксисын ойрәнеү. Стәрлетамаҡ, СДПИ, 1991.

41. Тикеев Д.С. Башҡорт теленең һүҙбәйләнештәре. Стәрлетамаҡ, 1992.

42. Тикеев Д.С. Башҡорт теленең синтаксик төҙөлөшөн өйрәнеү. Өфө, 1996.

43. Тикеев Д.С. Башҡорт теленең ябай һөйләм синтаксисын мәктәптә өйрәнеү. Куйбышев, КДПИ, 1989.

44. Тикеев Д.С. Исследования по синтаксису простого предложения современного башкирского языка. Уфа, 1999.

45. Ураксин З.Г. Фразеология башкирского языка. М., 1975.

46. Хакимова В.Ш. Функционально-семантическая катего­рия компаративности в современном башкирском языке. Уфа, 2002.

47. Хөснөтдинова Р.Я. Хәҙерге башҡорт телендә атама һөйләмдәр. Өфө, 2002.

48. Хәҙерге башҡорт теле. Педагогия институтының башланғыс кластар факультеты студенттары өсөн дәреслек. Өфө, 1986.

49. Хәҙерге башҡорт әҙәби теленең морфологияһы. М.В. Зәй-нуллин һәм Р.Ф. Зарипов ред. Өфө, I киҫ.-1978. II киҫ.-1979. Ш-1980.

50. Әхмәр Ҡ. Башҡорт телендә теҙмә ҡушма һөйләм синтаксисы. Өфө, 1960.

51. Әхмәр Ҡ. Башҡорт телендә ябай һөйләм синтаксисы. Өфө, 1957.

52. Әхтәмов М.Х. Башҡорт теленең грамматикаһы. З китапта. I - II - III - 1980.

53. Әхтәмов М.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Лексикология. Фразеология. Лексикография. Өфө, БДУ, 2002.

54. Әхтәмов М.Х., Ишбулатов Н.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Өфө, БДУ, 2002.

55. Юлдашев А.А. Башкирский язык // Языки народов СССР, т.2. Тюркские языки. М., 1966.


Һүҙлектәр исемлеге


1. Башкортостан: Краткая энциклопедия. Уфа, 1996.

2. Башҡортостан: Ҡыҫҡаса энциклопедия. Өфө, 1997.

3. Катаринский В.В. Краткий русско-башкирский словарь. Оренбург, 1893.

4. Катаринский В.В. Башкирско-русский словарь. Оренбург, 1899.

5. Каримова Г.Р. Русса-башҡортса һүҙлек. Өфө, 1942.

6. Русско-башкирский словарь. М., 1948.

7. Каримова Г.Р. Русско-башкирский словарь. М., 1954.

8. Башкирско-русский словарь. М., 1958.

9. Русско-башкирский словарь. М., 1964.

10. Башҡортса-русса һүҙлек. М., 1996.

11. Ураксин З.Г. Краткий русско-башкирский словарь. Уфа, 1994.

12. Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томда. М., 1993.

13. Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка. М., 1920.

14. Ожегов С.И. Словарь русского языка. М., i960.

15. Дәүләтшин Ғ. Башҡорт теленең имлә һүҙлеге. Өфө, 1930.

16. Ахтямов М. Х. Обратный словарь башкирского языка. Уфа, 1999.

17. Әхтәмов М.Х. Башҡортса-русса омонимдар һүҙлеге. Өфө, 1966, 1986.

18. Әхтәмов М.Х. Башҡорт теленең антонимдар һүҙлеге. Өфө, 1973, 1987.

19. Әхмәтов М.Х. Әсә: мәҡәлдәр һәм әйтемдәр, һүҙлек. Өфө, 2002.

20. Әхтәмов М.Х., Әхтәмов A.M. Һынамыштар, һүҙлек. Өфө, 2002.

21. Ураҡсин З.Ғ., Нәҙершина Ф.А., Йосопов Х.Ғ. Башҡортса-русса фразеологик һүҙлек. Өфө, 1973.

22. Ураксин З.Г. Русско-башкирский фразеологический словарь. М., 1989.

23. Башҡорт теленең фразеологик һүҙлеге. Өфө, 1996.

24. Фразеологический словарь русского языка (под ред. А.И. Молоткова). М., 1968.

25. Колесников Н.П. Словарь омонимов русского языка. Тбилиси, 1978.

26. Введенская А.А. Словарь антонимов русского языка. Ростов-на-Дону, 1972.

27. Ураҡсин З.Ғ. Башҡорт теленең синонимдар һүҙлеге. Өфө, 1966, 1985, 2000.

28. Словарь синонимов русского языка (под ред. А.П. Евгеньевой). В 2-х томах. Л., 1971.

29. Башҡорт һөйләштәренең һүҙлеге. I том. Көнсығыш диалект. Өфө, 1967; II том. Көньяҡ диалект. Өфө, 1970; III том. Көнбайыш диалект. Өфө, 1987.

30. Кусимова Т.Х. Башҡорт исемдәре. Өфө, 1976,1982.

31. Кусимова Т.Х. Исемдәр донъяһында. Өфө, 1991.

32. Кусимова Т.Х., Бикҡолова С.Ә. Башҡорт исемдәре. Өфө, 2000.

33. Башҡорт АССР-ының топонимдар һүҙлеге. Өфө, 1980.

34. Ғарипов И.М. Башҡортса-русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. Өфө, 1994.

35. Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. М., 1986.

36. Севортян Э.В. Этимологический словарь тюркских языков. М., 1974.

37. Әхтәмов М.Х. Башҡорт теленең морфемалар һүҙлеге. Өфө, 1992.

38. Әхтәмов М.Х. Башҡорт теленең грамматика һүҙлеге, һүҙ үҙгәреше. Өфө, Т994.

39. Әбсәләмов 3.3., Хажин В.И. Башҡортса-русса грамматик-орфографик һүҙлек. Өфө, 1993.

40. Аҙнағолов Р.Ғ. Башҡорт теленең орфографик һүҙлеге. Өфө, 1988.

41. Аҙнағолов Р.Ғ. Башҡорт теленең орфография һүҙлеге. Өфө, 1998.

42. Орфографический словарь русского языка. М., 1969.

43. Самситова Л.Х. Реалии башкирской культуры. Уфа, 1999.

44. Абдулбанеев Б.О., Аралбаева Л.К. Рус һәм башҡорт телдәрендә музыкаль терминдар һүҙлеге. Өфө, 1997.

45. Аҙнағолов Р.Ғ. Русса-башҡортса хоҡуҡ һүҙлеге. Өфө, 1994.

46. Аҙнағолов Р.Ғ. Башҡортса-русса хоҡуҡ терминдары һүҙлеге. Өфө, 1996.

47. Баһауетдинова М.И. Башҡортса-русса этнографик термин­дар һүҙлеге. Өфө, 1994.

48. Баһауетдинова М.И. Туған телем — байлығым: Башҡортса-русса этнографик терминдар һүҙлеге. Өфө, 2000.49. Галин С.А. Тел асҡысы халыҡта. Башҡорт фольклоры: аңлатмалы һүҙлек. Өфө, 1993, 1999.

50. Ғүмәров В.З. Кешенең анатомияһы һәм физиологияһы буйынса русса-башҡортса һүҙлек. Өфө, 1981.

51. Ғәдилов Л., Шиғаев М. Русса-башҡортса ҡыҫҡаса ауыл хужалығы һүҙлеге. Өфө, 1961.

52. Зәйнуллина Г.Д. Русса-башҡортса лингвистик терминдар һүҙлеге. Өфө, 1994, 2002.

53. Зәйнуллина Г.Д. Урыҫса-башҡортса, башҡортса-урыҫса умартасылыҡ һүҙлеге. Өфө, 2001.

54. Ишмөхәмәтов И.Х. Русса-башҡортса химия терминдары. Өфө, 1950.

55. Йәйтүрин С.И., Хисамов Ғ. Русса-башҡортса, башҡортса-русса ботаника терминдары һүҙлеге. Өфө, 1981.

56. Кадерметов Х.Х. Русско-башкирский, башкирско-русский словарь терминов по физике. Уфа, 1984.

57. Ҡыуандыҡов Ф.Ғ., Шаһимөхәмәтов Р.Б. Урыҫса-башҡортса умартасылыҡ терминдары һүҙлеге. Өфө, 1999.

58. Маматов Ә.Ф. Башҡортостандағы умыртҡалы хайуандар исемдәренең урыҫса-башҡортса һәм башҡортса-урыҫса умартасылыҡ терминдары һүҙлеге. Өфө, 1998.

59. Мөхәмәтдинов М.М. Русса-башҡортса., башҡортса-русса юридик терминдар һүҙлеге. Өфө, 1956.

60. Мөхәмәтдинов М.М., Әбсәләмов 3.3. Русса-башҡортса, башҡортса-русса юридик терминдар һүҙлеге. Өфө, 1980.

61. Мырҙаҡаев Ф.С. Русса-башҡортса ауыл хужалығы терминдары һүҙлеге. Өфө, 1987, 2001.

62. Русса-башҡортса физика терминдары. Өфө, 1949.

63. Сөләймәнов B.C. Русса-башҡортса һәм башҡортса-русса астрономия терминдары. Өфө, 1954.

64. Фәтихов P.P. Һынлы сәнғәт буйынса русса-башҡортса терминдар һүҙлеге. Өфө. 1997.

65. Хәкимов М.А. География терминдары һүҙлеге. Русса-башҡортса һәм башҡортса-русса. Өфө, 1952.

66. Әбсәләмов 3.3. Русса-башҡортса һәм башҡортса-русса ижтимағи-политик терминдар һүҙлеге. Өфө, 1984.

67. Әхмәтйәнов К.Ә. Әҙәбиәт ғилеме һүҙлеге. Өфө, 1965.

68. Сиразитдинов З.Ә. Дауыт Юлтый әҫәрҙәренең йышлыҡ һүҙлеге. Өфө, 1995.

69. Сиразитдинов З.Ә. Башҡорт теленең йышлыҡ һүҙлеге. Өфө, 1997 һ.б.


в) программное обеспечение и Интернет-ресурсы __________________________________


I курста «Лексикология» һәм «Фонетика» бүлектәре буйынса имтиханға әҙерләнеү өсөн һорауҙар (II семестр)


1. Тел тураһында дөйөм төшөнсә.

2. Башҡорт теле. Уның башҡа төрки телдәр ғаиләһендә тотҡан урыны.

3. Башҡорт әҙәби теле, уның йәшәү формалары.

4. Тел фәненең бүлектәре.

5. Лексикология. Лексика тураһында төшөнсә.

6. Һүҙ тураһында төшөнсә.

7. Һүҙҙең лексик мәғәнәһе.

8. Һүҙҙең грамматик мәғәнәһе.

9. Һүҙҙәрҙең стилистик төркөмдәре.

10. Һүҙҙең хис-тойғо (эмоциональ) биҙәге, һүҙҙең экспрессив мәғәнәһе. Экспрессив баһалау һүҙҙәре.

11. Һүҙҙең күп мәғәнәлелеге (полисемия).

12. Һүҙҙең тура һәм күсмә мәғәнәһе.

13. Күп мәғәнәлелек төрҙәре. Метафоралар.

14. Күп мәғәнәлелек төрҙәре. Метонимия. Синекдоха.

15. Омонимдар. Уларҙың төрҙәре: лексик омонимдар, лексик-грамматик омонимдар (омоформалар), грамматик омонимдар.

16. Омонимдарға оҡшаш тел күренештәре. Омографтар, омофондар.

17. Вариант һүҙҙәр. Паронимдар.

18. Синонимдар, уларҙың төрҙәре: лексик-фразеологик, грамматик синонимдар.

19. Синонимдар. Синонимик рәттәрҙең яһалыу юлдары. Синонимдарҙың ҡулланылышы һәм әһәмиәте.

20. Антонимдар, уларҙың бүленеше, яһалышы, сығышы (һүҙ төркөмдәре, мәғәнәләре буйынса).

21. Килеп сығышы яғынан хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы. Төп башҡорт һүҙҙәре.

22. Килеп сығышы яғынан хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы. Үҙләштерелгән һүҙҙәр. Рус теленән һәм рус теле аша үҙләштерелгән һүҙҙәр.

23. Килеп сығышы яғынан хәҙерге башҡорт теленең лексикаһы. Ғәрәп, фарсы телдәренән үҙләштерелгән һүҙҙәр.

24. Сит телдәрҙән һүҙ үҙләштереү юлдары (аралашыу нигеҙендә, һөйләү телмәре һәм яҙма юл менән, калька). Калькалар.

25. Активлыҡ һәм пассивлыҡ күҙлегенән хәҙерге башҡорт лексикаһы. Актив һүҙлек ҡатламы.

26. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Махсус һүҙҙәр (терминдар һәм профессионализмдар).

27. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Пассив һүҙлек ҡатламы булараҡ архаизмдар.

28. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Пассив һүҙлек ҡатламы булараҡ историзмдар.

29. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Пассив һүҙлек ҡатламы булараҡ жаргон һүҙҙәр һәм варваризмдар.

30. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Диалект һүҙҙәре, уларҙың төркөмдәре.

31. Башҡорт теленең пассив һүҙлек ҡатламы. Пассив һүҙлек ҡатламы булараҡ неологизмдар.

32. Башҡорт лексикаһының стилистик ҡатламдары. Битараф (стиль-ара) лексика.

33. Башҡорт лексикаһының стилистик ҡатламдары. Һөйләү телмәре лексикаһы.

34. Башҡорт лексикаһының стилистик ҡатламдары. Китапҡа хас лексика (фәнни, рәсми, публицистик лексика).

35. Фразеология тураһында дөйөм төшөнсә. Фразеологик берәмектәрҙең төп билдәләре, төрҙәре.

36. Фразеологик берәмектәрҙең төрҙәре (фразеологик берекмәләр, фразеологик берлектәр, фразеологик ҡушылмалар).

37. Фразеологик синонимдар. Фразеологик антонимдар. Фразеологик омононимдар.

38. Грамматик төҙөлөшө буйынса фразеологик берәмектәрҙең төрҙәре.

39. Фразеологик берәмектәрҙең килеп сығышы. Фразеологик һүҙбәйләнештәр һәм мәҡәлдәр.

40. Лексикография тураһында төшөнсә. Лингвистик һүҙлектәрҙең төрҙәре. Тәржемә һүҙлектәр. Энциклопедик һәм лингвистик һүҙлектәр.

41. Лексикография тураһында төшөнсә. Орфографик һүҙлектәр. Диалектологик һүҙлектәр. Ономастик һүҙлектәр. Аңлатмалы һүҙлектәр. Махсус һүҙлектәр (антонимдар, грамматика, кеше исемдәре, ҡыҫҡартмалар, омонимдар, паронимдар, синонимдар, тәлдәр-илдәр өйрәнеү, яҙыусылар теле).

42. Фонетика тураһында төшөнсә.

43. Хәҙерге башҡорт теленең фонемалар системаһы.

44. Телмәр өндәренең акустик билдәләре.

45. Телмәр өндәренең артикуляцион билдәләре. Телмәр аппараты.

46. Телмәр өндәренең функциональ билдәләре.

47. Фонология тураһында төшөнсә.

48. Һуҙынҡы өндәр системаһы (вокализм).

49. Дифтонгылар.

50. Тартынҡы өндәр системаһы (консонантизм). Тартынҡыларҙы классификациялау.

51. Тартынҡыларҙың артикуляция рәүеше буйынса төрҙәре (шартлаулы, ышҡыулы (фрикатив), ҡуш тартынҡылар (аффрикаттар), танау, тел эргәһе, ҡалтыраулы (вибрант).

52. Тартынҡыларҙың артикуляция урыны буйынса төрҙәре (ирен, тел алды, тел уртаһы, тел арты, теш, аңҡау, теш араһы(алғы, урта, артҡы), тамаҡ (фарингаль), тамаҡ төбө.

53. Тартынҡыларҙың тауыш һәм шау ҡатнашлығы буйынса төрҙәре.

54. Ижек, һүҙҙәрҙе ижектәргә бүлеү. Ижек төрҙәре.

55. Баҫым. Башҡорт телендә баҫымдың характеры һәм үҙенсәлектәре.

56. Интонация һәм уның элементтары.

57. Телмәр ағышында өндәрҙең (фонемаларҙың) үҙгәреше. Фонетик процестар.

58. Позицион үҙгәрештәр (редукция, элизия, протеза һәм эпентеза).

59. Комбинаторлы үҙгәрештәр. Ассимиляция. Диссимиляция.

60. Метатеза. Диэреза.

61. Сингармонизм законы. Башҡорт телендә уның үҙенсәлектәре. Аңҡау гармонияһы. Ирен гармонияһы, һуҙынҡы менән тартынҡының гармонияһы. Сингармоник параллелизмдар.

62. Орфоэпия тураһында төшөнсә. Хәҙерге башҡорт теленең орфоэпик нормалары, һуҙынҡы һәм тартынҡы өндәрҙең дөрөҫ әйтелеше.

63. Үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең дөрөҫ әйтелешендәге үҙенсәлектәр.

64. Графика. Яҙыу төрҙәре. Башҡорт алфавиты һәм графика тураһында төшөнсә. Хәҙерге башҡорт алфавиты.

65. Хәҙерге башҡорт графикаһы.

66. Орфография тураһында төшөнсә. Башҡорт теле орфографияһының принциптары.

67. Хәҙерге башҡорт теленең орфографик нормалары.

68. Фонетик транскрипция.


«Ҡылым» темаһы буйынса зачетҡа әҙерләнеү өсөн

һорауҙар (VI семестр)

  1. Һүҙ төркөмө булараҡ ҡылым, уның мәғәнәһе, морфологик билдәләре, синтаксик функциялары.
  2. Ҡылымдарҙың лексик-семантик төркөмдәре.
  3. Үҙ аллы һәм ярҙамсы ҡылымдар. Ярҙамсы ҡылымдарҙың функциялары.
  4. Ҡылымдарҙың яһалышы. Ҡылым яһаусы продуктив аффикстар. Ҡушма ҡылымдарҙың яһалышы.
  5. Ҡылымдарҙың грамматик категориялары, уларҙың яһалышы.
  6. Ҡылымдарҙың дөйөм( даими) грамматик категориялары.
  7. Ҡылымдарҙың йүнәлеш формалары, уларҙың мәғәнә үҙенсәлеге һәм яһалышы.
  8. Ҡылымдарҙың күләм категорияһы. Күләм формаларының мәғәнә үҙенсәлектәре һәм яһалыу юлдары.
  9. Ҡылымдың барлыҡ һәм юҡлыҡ формалары.
  10. Ҡылымдарҙың зат менән үҙгәреүсе һәм зат менән үҙгәрмәй торған формалары.
  11. Ҡылымдарҙың зат категорияһы һәм уның бирелеше.
  12. Ҡылымдарҙың заман формалары, уларҙың мәғәнәһе һәм яһалышы.
  13. Ҡулланылышы буйынса абсолют һәм мөнәсәбәтле заман формалары.
  14. Заман формаларының синтетик һәм аналитик формалары.
  15. Ҡылымдың һөйкәлеш категорияһы. Ҡылым һөйкәлештәренең эш-хәрәкәтте күрһәтеү үҙенсәлектәре.
  16. Хәбәр һөйкәлеше, уның семантик һәм грамматик үҙенсәлектәре. Хәбәр һөйкәлешенең заман формалары аша бирелеше.
  17. Хәбәр һөйкәлешенең шаһитлы һәм шаһитһыҙ үткән заман формалары, уларҙың мәғәнәһе, яһалышы. Зат-һан менән үҙгәреше.
  18. Хәбәр һөйкәлешенең тамамланмаған үткән заман формаһы, уның мәғәнәһе, яһалышы.
  19. Хәбәр һөйкәлешенең алда үткән заман формаһы, уның мәғәнәһе, яһалышы, ҡулланылышы. Билдәле һәм билдәһеҙ формалары.
  20. Хәбәр һөйкәлешенең күптән үткән заман формалары, уларҙың яһалышы, мәғәнә биҙәктәре.
  21. Хәҙерге заман хәбәр һөйкәлеше, уның мәғәнәһе, яһалышы һәм ҡулланылыу үҙенсәлектәре.
  22. Киләсәк заман хәбәр һөйкәлеше. Билдәле, билдәһеҙ һәм тамам булған киләсәк заман формалары, уларҙың яһалышы, мәғәнәһе, ҡулланылышы.
  23. Бойороҡ һөйкәлеше, уның зат-һан менән үҙгәреше. Мәғәнә биҙәктәре.
  24. Теләк һөйкәлеше, уның ябай һәм ҡушма формалары, уларҙың яһалышы һәм мәғәнә биҙәктәре. Зат-һан менән үҙгәреү үҙенсәлектәре.
  25. Ниәт һөйкәлеше, уның ябай һәм ҡушма формалары, уларҙың яһалышы һәм үҙгәреше.
  26. Шарт һөйкәлеше, уның мәғәнәһе, яһалышы, зат-һан менән үҙгәреше, функциялары.
  27. Ихтималлыҡ һөйкәлеше, уның мәғәнә үҙенсәлеге, яһалышы, ҡулланылышы.